Zwyrodnienie więzadła rzepki określa się potocznie jako kolano skoczka. Choroba dotyka osób aktywnych fizycznie, wiąże się z wielokrotnymi mikrouszkodzeniami włókien więzadła. Kolano skoczka objawia się bólem, tkliwością, niekiedy obrzękiem przodu kolana. Diagnostyką i leczeniem choroby zajmuje się specjalista ortopeda we współpracy z fizjoterapeutą.
Czym jest kolano skoczka i jakie są jego przyczyny?
Kolano skoczka to potoczna nazwa obejmująca zmiany zwyrodnieniowe więzadła rzepki, a w szczególności tej jego części, która przyczepia się bezpośrednio do szczytu rzepki – to choroba z grupy tak zwanych entezopatii. Więzadło rzepki to struktura w kształcie taśmy, która łączy dolną część rzepki z guzowatością kości piszczelowej.
Choroba polega na tym, że dochodzi do degeneracji włókien więzadła w przeciążonym miejscu (najczęściej przyczepie do rzepki) wskutek nakładania się na siebie mikrouszkodzeń tej struktury.
Tego typu zmiany najczęściej obserwuje się u osób aktywnych fizycznie, szczególnie intensywnie trenujących dyscypliny wymagające gwałtownego podbiegania (np. piłka nożna) czy intensywnych wyskoków (np. siatkówka). Występowaniu choroby sprzyja źle zaplanowany, przeciążający trening oraz ćwiczenia źle wykonywane technicznie. Częściej zmiany występują u osób z nadmierną masą ciała.
Jak często zdarza się kolano skoczka?
W zależności od dyscypliny szacuje się, że nawet co dziesiąty zawodnik może doświadczać kolana skoczka – częściej będą to sportowcy amatorzy. Mężczyźni chorują nawet dwa razy częściej niż kobiety.
Jakie są objawy kolana skoczka?
Głównym objawem kolana skoczka jest ból, tkliwość w okolicy więzadła rzepki – z przodu kolana. Ból może mieć różne nasilenie, jest wyraźnie bardziej dotkliwy w trakcie i po wysiłku fizycznym, szczególnie w czasie podskoków, biegania. Dyskomfort może pojawiać się również w czasie chodzenia po schodach. Nasilony ból może powodować utykanie.
W bolesnym miejscu może się pojawić obrzęk.
Co zrobić w przypadku podejrzenia kolana skoczka?
W takim przypadku konieczna jest konsultacja w poradni ortopedycznej.
Jak lekarz ustala rozpoznanie kolana skoczka?
Ortopeda zbiera wywiad i dokładnie bada kolano, a następnie kieruje pacjenta na dodatkowe badania obrazowe, żeby postawić diagnozę. Zmiana jest dobrze widoczna w USG, jednak w wielu przypadkach lekarze decydują się na wykonanie MRI (rezonansu magnetycznego). To drugie badanie obrazuje obiektywnie i dokładnie całe kolano, co pozwala potwierdzić bądź wykluczyć obecność innych problemów, które mogą być niewidoczne w USG.
Zasadne jest także wykonanie RTG kolana, które nie obrazuje samego więzadła, ale pozwala ocenić miejsce jego przyczepu do rzepki pod kątem występowania zwapnień, zaostrzeń kości w tej okolicy.
Jakie są metody leczenia kolana skoczka?
Doraźnie stosuje się odpoczynek, schładzanie bolesnej okolicy i leki przeciwbólowe.
Przypadkowe rozpoznanie kolana skoczka – na przykład przy wykonywaniu rezonansu magnetycznego z powodu uszkodzenia łąkotki – zwykle nie wymaga leczenia. Terapii wymagają jedynie zmiany, które powodują dolegliwości.
Kolano skoczka - fizjoterapia
Podstawą skutecznego leczenia jest fizjoterapia, która ma za zadanie odciążyć bolesną okolicę, uelastycznić więzadło i poprawić balans mięśniowy całej kończyny dolnej. Konieczne jest odpowiednie przygotowanie pacjenta do powrotu do treningu, nauka prawidłowej techniki uprawiania danej dyscypliny, zwrócenie uwagi na rozgrzewkę przed ćwiczeniami i rozciąganie po nich. Stosunkowo często w tym przypadku fizjoterapeuci proponują stosowanie tapingu, czyli specjalnych taśmy przyklejanych w odpowiedni sposób w bolesnej okolicy.
Kolano skoczka - zastrzyki
W leczeniu kolana skoczka można, w niektórych sytuacjach, zastosować także leki w postaci iniekcji. Fizjoterapię można wspomagać miejscowymi zastrzykami z użyciem czynników wzrostu wyizolowanych z krwi pacjenta, które wpływają na regenerację uszkodzonych tkanek. Zdecydowanie odradza się miejscowe podawanie leków o działaniu przeciwzapalnym i przeciwobrzękowym – glikokortykosteroidów, które krótkotrwale skutecznie znoszą dolegliwości, ale mogą zwiększać obszar uszkodzenia.
Kolano skoczka - leczenie operacyjne
Niekiedy kolano skoczka wymaga leczenia operacyjnego. W przypadku bardzo rozległych zmian, a także takich, które długo nie poddają się leczeniu, ortopeda może rozważyć leczenie operacyjne. Zabieg polega na wycięciu uszkodzonej części więzadła i odpowiednim jego zszyciu. Metodę i zakres operacji ustala operujący ortopeda. Po operacji może być konieczne okresowe stosowanie ortezy. Pacjent jest czasowo wyłączony z treningów i wymaga rehabilitacji. Jej długość zależy od metody i zakresu operacji.
Jakie jest rokowanie w przypadku kolana skoczka?
Rokowanie w większości przypadków jest dobre – większość zmian udaje się wyciszyć bez ingerencji operacyjnej, a w przypadku konieczności operacji pacjenci po zakończeniu rehabilitacji także wracają do pełnej sprawności. Niemniej jednak proces dochodzenia do zdrowia jest bardzo długi – rehabilitacja jest długotrwała, konieczne jest wprowadzenie także modyfikacji w treningach.
Rozległe zmiany zwyrodnieniowe więzadła rzepki mogą doprowadzić do jego całkowitego zerwania. Zwykle jednak do takiej sytuacji doprowadza uraz. W takim przypadku leczenie zachowawcze nie przynosi dobrych efektów, konieczna jest operacja, po której rokowanie jest gorsze co do powrotu do pełnej sprawności w porównaniu z wynikami leczenia takich zmian, jak w przypadku kolana skoczka.
Co zrobić, żeby uniknąć wystąpienia kolana skoczka?
Konieczne jest odpowiednie zaplanowanie treningów, żeby nie doprowadzać do przeciążenia kolan, należy dbać o prawidłowe wykonywanie ćwiczeń, a oprócz właściwego treningu prowadzić rozgrzewkę, rozciąganie i ćwiczenia ogólnomotoryczne.
Ważne jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
