Mięśnie Kegla to popularna nazwa mięśni dna miednicy (MDM). Ich praca polega na aktywacji i relaksacji (zaciskaniu/napinaniu i otwieraniu/rozluźnianiu). Żeby poczuć mięśnie Kegla, należy np. bez napinania pośladków zacisnąć mięśnie tak, jakby się chciało zatrzymać gazy.
Fot. istockphoto.com
Mięśnie Kegla/MDM, funkcja
Zadaniem mięśni Kegla jest:
- ochrona i utrzymywanie prawidłowego położenia organów miednicy mniejszej (należą do nich pęcherz moczowy, odbytnica z odbytem, macica)
- kontynencja (utrzymywanie) moczu, stolca i gazów – kontrola wypróżniania, odruchowe zamykanie cewki moczowej i odbytnicy przy spontanicznym wzroście ciśnienia w jamie brzusznej, np. podczas kichnięcia, kaszlu, śmiechu, podskoków, podnoszenia czegoś ciężkiego
- stabilizacja tułowia, utrzymywanie prawidłowej postawy ciała, udział w biomechanice chodu.
Mięśnie Kegla biorą udział w przebiegu porodu. Odgrywają istotną rolę w życiu seksualnym. Przy prawidłowo pracujących MDM podniecenie powoduje u kobiety rozluźnienie mięśni i otwarcie pochwy, u mężczyzn natomiast dochodzi do erekcji.
Mięśnie Kegla/MDM, anatomia
Mięśnie Kegla rozpościerają się między 4 punktami kostnymi: spojeniem łonowym, kością ogonową i dwoma guzami kulszowymi. Guzy kulszowe można wyczuć w pozycji siedzącej, wkładając dłonie pod pośladki i poruszając miednicą do przodu i do tyłu. Kość ogonowa znajduje się nad odbytem, w szparze pośladkowej. Spojenie łonowe jest nad wzgórkiem łonowym, w połowie drogi między linią włosów łonowych a łechtaczką czy początkiem prącia.
Mięśnie Kegla składają się z 3 warstw, ich włókna układają się w różnych kierunkach, otaczając otwory ciała: cewkę moczową, odbyt i pochwę. Gęsty splot mięśni pozwala na wytrzymywanie dużych obciążeń.
Warstwy dna miednicy to:
- przepona miednicy, którą tworzą: parzysty mięsień dźwigacz odbytu, parzysty mięsień guziczny, górna i dolna powięź przepony miednicy
- przepona moczowo-płciowa, w której skład wchodzą: pojedynczy mięsień poprzeczny głęboki krocza, pojedynczy mięsień zwieracz cewki moczowej, górna i dolna powięź przepony moczowo-płciowej
- mięśnie powierzchowne krocza utworzone przez: parzysty mięsień poprzeczny powierzchowny krocza, parzysty mięsień opuszkowo-gąbczasty, parzysty mięsień kulszowo-jamisty, nieparzysty mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu.
Mięśnie Kegla/MDM u kobiet i mężczyzn, różnice
MDM u mężczyzn są utkane gęściej niż u kobiet (wynika to z wielkości miednicy) i bardziej wytrzymałe (jest to zależne od ilości włókien szybko kurczących się i wolno kurczących się) oraz nienarażone na częste zmiany hormonalne.
U kobiet i mężczyzn mięśnie dźwigacz i zwieracz zewnętrzny odbytu różnią się grubością. U kobiet są one cieńsze, co niekorzystnie wpływa na podtrzymywanie narządów wewnętrznych. Ponadto do osłabienia funkcji mięśni Kegla mogą przyczyniać się także ułatwiające przebieg akcji porodowej nacięcia lub pęknięcie krocza, a blizny powstałe w ich wyniku skutkować ograniczeniem ruchomości tkanki mięśniowej, czego efektem jest jej osłabienie.
U kobiet i mężczyzn końcowy odcinek układu moczowego jest inaczej zbudowany. Kobieca cewka moczowa jest krótsza, a jej zwieracz słabiej rozbudowany.
Z tych różnic wynikają występujące częściej u kobiet niż u mężczyzn problemy m.in. z nietrzymaniem moczu (inkontynencja).
Mięśnie Kegla/MDM, czy pracują prawidłowo?
Żeby poczuć mięśnie Kegla, należy bez napinania pośladków zacisnąć mięśnie tak, jakby się chciało zatrzymać gazy. Dodatkowo, aby wyczuć ten ruch, można wtedy dotknąć środka ścięgnistego krocza (u kobiet między pochwą a odbytem, u mężczyzn między odbytem a jądrami) albo przystawić lusterko – napięcie mięśni powoduje jakby podciągnięcie odbytu.
Testem, czy mięśnie Kegla dobrze działają, jest umiejętność zatrzymania strumienia moczu oraz gazów. Zatrzymywanie strumienia moczu uważano kiedyś za rodzaj ćwiczenia. Było to błędne podejście, zatrzymywanie strumienia moczu może bowiem prowadzić do infekcji pęcherza moczowego. Ponadto nie należy nagłym zatrzymaniem strumienia moczu zaburzać mechanizmu mikcji podczas którego układ nerwowy wysyła do pęcherza sygnał, aby się rozluźnił.
Mięśnie Kegla/MDM, dolegliwości
W miednicy, którą tworzy zamknięty krąg kostno-stawowy, zbiegają się zakończenia układów: pokarmowego, moczowego i rozrodczego.
Dolegliwości związane z układem pokarmowym to zaparcia, hemoroidy, szczelina odbytu, nietrzymanie stolca i gazów, problemy z wypuszczeniem stolca i gazów, swędzenie i pieczenie odbytu, wypadanie odbytu.
W przypadku układu moczowego zła praca mięśni Kegla może prowadzić do wysiłkowego nietrzymania moczu, nietrzymania moczu z parć naglących, częstomoczu, nokturii (częste oddawanie moczu w nocy), bólu pęcherza bądź cewki moczowej niepowiązanego z infekcją układu moczowego.
Problemy z układem rozrodczym dotyczą bolesnego współżycia, słabego nawilżenia pochwy, braku orgazmów, uczucia poszerzonej pochwy, gazów z pochwy, bolesnego miesiączkowania, obniżenia narządów, a w skrajnych przypadkach ich wypadania.
Mięśnie Kegla/MDM, przyczyny zaburzeń funkcjonowania
Na pracę mięśni Kegla wpływają: postawa ciała, sposób oddychania, nawyki toaletowe (wypieranie stolca, czy moczu), nieprawidłowe podnoszenie ciężkich przedmiotów, urazy, stres, zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego (wzdęcia, zwiększając ciśnienie w jamie brzusznej, powodują napieranie na narządy miednicy mniejszej, m.in. macicę i pęcherz), dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego.
Napięcia w mięśniach Kegla mogą być następstwem interwencji medycznych, np. histeroskopii, łyżeczkowania macicy, nacięcia krocza w trakcie porodu, cesarskiego cięcia. Podczas wyjmowania dziecka w przebiegu cesarskiego cięcia powstaje szereg napięć w strukturach powiązanych z macicą, u części kobiet mogą one prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu MDM.
Mięśnie Kegla/ MDM, terapia
Prawidłowo pracujące mięśnie Kegla powinny się zarówno tak samo dobrze napinać, jak i rozluźniać. W większości problemem jest zbyt duże napięcie, nieumiejętność rozluźniania.
Aby MDM pracowały w optymalny sposób, należy zadbać o właściwe – jak najbardziej równoległe – ustawienie przepony oddechowej względem dna miednicy. Takie ustawienie wynika z prawidłowej postawy ciała.
Mięśnie Kegla najlepiej aktywizować w połączeniu z oddechem torem przeponowym dolnożebrowym.
Należy wziąć wdech, przy wydechu przez usta ułożone w „dziubek” napiąć mięśnie Kegla, przy kolejnym wdechu je rozluźnić.
Zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu nie powinno się ograniczać tylko do pracy nad mięśniami Kegla, konieczna jest praca z całym ciałem. W przypadku problemów z obniżeniem narządów, wzdęciami, zaparciami, konieczne jest wprowadzenie zmian w odżywianiu, dbałość o mikroflorę jelitową i optymalne nawodnienie.
Mięśnie Kegla/ MDM, przyrządy i urządzenia do ćwiczeń
Do ćwiczenia mięśni Kegla służyć mogą kulki gejszy, jajeczka yoni, urządzenia w rodzaju PelviFly, Elvie, które są połączone z aplikacją, która informuje użytkowniczkę o tym, jak wykonuje zadanie napinania i rozluźniania.
Korzystając z kulek gejszy, czy jajeczek yoni należy pamiętać, że mają one służyć do świadomego ćwiczenia (włożenie ich do pochwy daje w trakcie napięcia uczucie, że mięśnie coś obejmują). Niewskazane jest przetrzymywanie ich w pochwie (chodzenie z nimi na spacer czy siłownię), bo brak fazy rozluźniania mięśni może prowadzić do nadmiernego napięcia MDM.
Zawsze warto współpracować z fizjoterapeutką uroginekologiczną, która oceni postępy pracy i wprowadzi ich ewentualne modyfikacje.
Opracowanie
Mgr Agata Węgiełek, fizjoterapeutka uroginekologiczna
https://pelvimedica.com/
