Cukrzyca może nie powodować żadnych objawów i zostaje przypadkowo wykryta w badaniach przesiewowych (stężenie glukozy we krwi, doustny test tolerancji glukozy). Może też mieć nagły początek, jak w przypadku cukrzycy typu 1, i objawiać się kwasicą i śpiączką ketonową. Typowe objawy cukrzycy obejmują: oddawanie dużych ilości moczu, wzmożone pragnienie, osłabienie i senność, a rzadziej utrata masy ciała.
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się hiperglikemią (zwiększonym stężeniem glukozy we krwi) wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny, która jest produkowana przez komórki β trzustki. Przewlekła hiperglikemia jest bardzo niekorzystna dla organizmu i może powodować uszkodzenie lub zaburzenie czynności i niewydolność różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.
Przebieg choroby zależy od tempa utraty komórek β, które produkują insulinę. Początkowo dochodzi do zaniku wczesnej fazy wydzielania insuliny, następnie rozwija się stan przedcukrzycowy (nieprawidłowa glikemia na czczo i/lub nieprawidłowa tolerancja glukozy), a potem – jawna cukrzyca. Objawy są niecharakterystyczne i zróżnicowane, związane z typem cukrzycy i dynamiką przebiegu choroby, pojawiają się znacznie częściej w cukrzycy typu 1 niż typu 2.
Typowe objawy cukrzycy
- oddawanie zwiększonej ilości moczu, czyli wielomocz,
- wzmożone pragnienie (polidypsja),
- cechy odwodnienia, zazwyczaj umiarkowanie nasilone (zmniejszenie elastyczności skóry, suchość skóry i błon śluzowych),
- osłabienie i senność spowodowane odwodnieniem,
- utrata masy ciała (rzadziej),
- zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, tzw. kwasica i śpiączka ketonowa (niekiedy pierwszy zauważony objaw),
- skłonność do ropnych zakażeń skóry lub zakażeń układu moczowo-płciowego.
Pierwsze objawy cukrzycy
Objawy cukrzycy typu 1
Typowe objawy cukrzycy pojawiają się częściej w cukrzycy typu 1 niż 2. Gwałtowne wyczerpanie rezerw wydzielniczych komórek β trzustki u dzieci i młodzieży może być przyczyną nagłego początku choroby (kwasica i śpiączka ketonowa). Objawy cukrzycy typu 1:
- cechy odwodnienia (zazwyczaj umiarkowane): zmniejszenie elastyczności skóry, suchość skóry i błon śluzowych,
- utrata masy ciała,
- zanik tkanki podskórnej (rzadko).
Objawy cukrzycy typu 2
Typowe objawy cukrzycy pojawiają się znacznie rzadziej niż w cukrzycy typu 1. Ponad połowa przypadków przebiega bezobjawowo i chorobę wykrywa się przypadkowo lub w badaniach przesiewowych. Nieleczona cukrzyca sprzyja rozwojowi przewlekłych powikłań, zwłaszcza sercowo-naczyniowych, które są główną przyczyną zgonów. U około 85% chorych występuje otyłość, najczęściej typu brzusznego; często nadciśnienie tętnicze i zaburzenia lipidowe. Hiperglikemia może się ujawnić w przebiegu innej choroby (np. zakażenia). Rezerwy wydzielnicze komórki β stopniowo się wyczerpują w miarę trwania cukrzycy (wymaga to monitorowania przebiegu choroby i dostosowywania leczenia do zmieniających się potrzeb).
Objawy cukrzycy w czasie ciąży
Cukrzyca ciążowa zwykle nie powoduje żadnych objawów, dlatego podczas ciąży wykonuje się badania przesiewowe – oznaczenie stężenia glukozy we krwi, a także doustny test tolerancji glukozy.
Objawy skórne cukrzycy
Rzadkim objawem cukrzycy jest skłonność do ropnych zakażeń skóry.
