Okres pandemii był szczególnie trudny dla seniorów. 83,5% osób zmarłych z powodu COVID-19 w 2020 r. stanowiły osoby powyżej 65. roku życia – podał wiceminister zdrowia Waldemar Kraska podczas posiedzenia Komisji Polityki Senioralnej.
Wiceminister zdrowia Waldemar Kraska. Fot. MZ
- W 2020 r. w grupie osób powyżej 80. roku życia na choroby przewlekłe uskarżało się ponad 90% osób, a wśród 70-latków – ponad 80%
- Teleporady były doskonałym narzędziem, jednak ich „idea została wypaczona” i musiały zostać ograniczone – uważa Kraska
- W Polsce jest zbyt mało geriatrów i są województwa, w których jeden geriatra przypada na kilkadziesiąt tysięcy osób starszych – podkreśliła poseł Paulina Matysiak
- Zdaniem wiceministra trwa spór między specjalistami zdrowia publicznego, czy osobami starszymi mają zajmować się geriatrzy czy interniści
Trudny czas dla seniorów
Na posiedzeniu Komisji Polityki Senioralnej 19 lipca br. wiceminister zdrowia Waldemar Kraska przedstawił dane na temat dostępności opieki zdrowotnej oraz stanu zdrowia osób starszych w trakcie pandemii COVID-19. Wiceminister zwrócił uwagę, że w Polsce obserwujemy nasilający się proces starzenia społeczeństwa – na koniec 2020 r. liczba osób powyżej 60. roku życia w Polsce wynosiła 9,8 mln i było to o 1% więcej niż w poprzednim roku.
Wiceminister podkreślił, że okres pandemii był szczególnie trudny dla seniorów. Według przekazanych przez niego danych w 2020 r. na COVID-19 zmarło w Polsce 41,4 tys. osób (17,5 tys. kobiet i 23,9 tys. mężczyzn). W przeważającej większości były to osoby starsze, powyżej 65. roku życia, które stanowiły 83,5% osób zmarłych z powodu COVID-19.
Kraska zaznaczył, że pandemia w większym stopniu dotknęła mężczyzn, co może wynikać z ich gorszej kondycji zdrowotnej i zaniedbywania badań profilaktycznych. W 2020 r. w grupie osób powyżej 80. roku życia na choroby przewlekłe uskarżało się ponad 90% osób, a wśród 70-latków – ponad 80%. Prawie co druga osoba w wieku 60–69 lat chorowała na nadciśnienie tętnicze, a wśród osób w wieku 70–79 lat odsetek ten wynosił prawie 65%, natomiast wśród osób powyżej 80. roku życia – 67,4%. W najstarszej grupie wiekowej trzech na pięciu respondentów chorowało na choroby zwyrodnieniowe stawów, 40% miało chorobę niedokrwienną serca i prawie 32% chorowało na cukrzycę.
Pod stałą opieką lekarską lub pielęgniarską w 2020 r. było 73% osób w wieku powyżej 80 lat. Z pomocy POZ korzystało 34% 60-latków, 40,8% 70-latków oraz 49% osób z grupy wiekowej 80+. Z porad specjalistów korzystało 23% osób powyżej 80. roku życia, a 17% mężczyzn i 12,9% kobiet w wieku 70+ było hospitalizowanych. Według danych z ostatniego kwartału 2020 r. 96% osób po 80. roku życia stosowało przynajmniej jeden lek lub suplement diety.
„Wypaczone” teleporady
Według wiceministra pandemia pokazała, że rozwiązania informatyczne sprawdzają się w przypadku opieki nad seniorami. Kraska stwierdził, że teleporady były doskonałym narzędziem, jednak ich „idea została wypaczona” i musiały zostać ograniczone. – Teleporada jest dobra, kiedy kontrolujemy proces leczenia, ale nie może być nadużywana. Powodowało to, że diagnozy były nietrafione, a objawy lekceważone – podsumował wiceminister.
Kraska podał, że Internetowe Konto Pacjenta ma założone prawie 15,5 mln osób, a dla dobra osób starszych umożliwiono, aby osoby z rodziny lub opiekunowie mogli pomóc w korzystaniu z konta. Dodał, że dla seniorów ważna była również możliwość korzystania z e-recepty, systemu Domowej Opieki Medycznej, programów e-stetoskop i e-spirometr oraz programu „Profilaktyka 40+”.
Do tych informacji odniosła się poseł Paulina Matysiak. Zaznaczyła, że aktywne konto IKP ma mniej więcej 3% osób powyżej 75. roku życia. Podkreśliła, że jest to istotne podczas korzystania z programu leki 75+, w którym senior podczas pierwszej wizyty u specjalisty musi przyznać mu zgodę na wystawienie recepty przez IKP. – Ministerstwo zapowiadało w tej sprawie nowelę, której nadal nie ma – zwróciła uwagę posłanka. Spytała również, Ilu seniorów skorzystało z programu „Profilaktyka 40+”.
Kraska przyznał, że dostęp do urządzeń i założenie IKP dla starszego pacjenta nie są łatwe. Jednym z rozwiązań jest według niego umożliwienie założenia konta podczas wizyty u lekarza rodzinnego, korzystając z pomocy „osób, które pracują z lekarzem rodzinnym”. Dodał, że z programu „Profilaktyka 40+” osoby powyżej 60. roku życia skorzystały w 25% (57% z nich stanowiły kobiety).
Prezes Krajowego Sztabu Ratownictwa Społecznej Sieci Ratunkowej Jerzy Płókarz skrytykował program opasek telemedycznych. Określił je jako „gadżety rodem z Chin”, które szybko ulegają rozładowaniu. Dodał, że konsultanci „bawią się” w udzielanie porad medycznych, a łączenie porad „wzmacniających psychologicznie z funkcją ratownictwa” może mieć efekt „tylko i wyłącznie tragiczny”. Podkreślił również, że pacjent, który potrzebuje pomocy, powinien się łączyć bezpośrednio z dyspozytorem pogotowia, a nie tracić czas na rozmowę z pośrednikiem.
„Zaopiekowani seniorzy”
Poseł Matysiak podkreśliła, że w Polsce jest zbyt mało geriatrów i mamy województwa, w których jeden geriatra przypada na kilkadziesiąt tysięcy osób starszych. Odnosząc się do tej kwestii, wiceminister Kraska stwierdził, że trwa spór między specjalistami zdrowia publicznego, czy osobami starszymi mają zajmować się geriatrzy, czy raczej interniści, którzy na co dzień obcują na oddziałach wewnętrznych z osobami starszymi. Dodał, że większa część leczenia powinna odbywać się na oddziałach internistycznych, a odziały geriatryczne mają być dla pacjentów, którym nie można skutecznie pomóc na oddziałach wewnętrznych.
– Zwracamy uwagę na niedociągnięcia systemu, a rzadko potrafimy spojrzeć na to, co udało nam się zrobić dobrego – stwierdziła prof. Katarzyna Wieczorowska-Tobis, specjalista geriatrii i medycyny paliatywnej. – Trzeba głośno i wyraźnie powiedzieć, że podczas pandemii seniorzy byli cały czas zaopiekowani, w przeciwieństwie do krajów, na które często się powołujemy (i do standardów opieki w krajach Europy Zachodniej), gdzie seniorzy zostali pozostawieni zupełnie bez opieki w czasie pandemii.
W innych słowach sytuację seniorów podczas pandemii podsumował poseł Michał Szczerba, który stwierdził, że dla osób starszych „był to czas traumatyczny w wielu wymiarach”, a dostęp do opieki medycznej był ograniczony i utrudniony.
