Kobieta planująca ciążę lub ciężarna powinna obowiązkowo wykonywać badania w kierunku zakażenia HIV – twierdzą eksperci. Wiedza na temat infekcji pozwala zastosować odpowiednią profilaktykę, która daje blisko 100-procentową szansę na urodzenie zdrowego dziecka. Specjaliści mówili o tym podczas warsztatów dla dziennikarzy "Zakażenie HIV - problem wielu kobiet", które w weekend odbyły się w Wesołej pod Warszawą.
Podkreślali, że konsekwencje odmatczynego zakażenia noworodka HIV mogą być dramatyczne. Dzieci te są bowiem narażone na szybszy rozwój zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS), uszkodzenie mózgu i zaburzenia rozwoju oraz na śmierć.
Prof. Tomasz Niemiec z Zakładu Poradnictwa i Seksuologii Uniwersytetu Zielonogórskiego przypomniał, że rozporządzenie Ministra Zdrowia z 23 września 2010 r. nakłada na lekarzy ginekologów obowiązek zlecania ciężarnym badania w kierunku HIV. Powinno ono być bezpłatne, podobnie jak badanie na grupę krwi.
- Niestety, w Polsce nikt nie wyciąga konsekwencji w stosunku do lekarzy, którzy nie zlecają takich badań. Dlatego, każda kobieta powinna pamiętać, że jeśli lekarz nie zaproponował jej testu na HIV kiedy była w ciąży, a ona urodziła dziecko zakażone wirusem, może pociągnąć go do odpowiedzialności prawnej - powiedział ginekolog. Warto też, by kobiety same upominały się o te badania.
Jak podkreśliła dr Jolanta Popielska z Kliniki Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego WUM i z Oddziału Pediatrycznego Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego w Warszawie, jeśli ciężarna nie wie o zakażeniu HIV, to ryzyko, że jej dziecko będzie zakażone wynosi 15-30%, a gdy długo karmi piersią – rośnie nawet do ponad 50%.
Tymczasem wiedza na temat zakażenia pozwala odpowiednio wcześnie zastosować pełną profilaktykę, dzięki której ryzyko przeniesienia HIV z matki na dziecko spada poniżej 1%.
Z danych przedstawionych przez dr Popielską wynika, że w USA i krajach Unii Europejskiej ryzyko urodzenia zakażonego dziecka przez kobietę z HIV wynosi do 3%. Natomiast w Polsce, może ono dochodzić do 50% co jest porównywalne z krajami Afryki. - Dzieje się tak, bo lekarze w naszym kraju za rzadko oferują ciężarnym badania w kierunku HIV – oceniła dr Popielska.
Ministerstwo Zdrowia zaleca, by pierwsze badanie w kierunku HIV kobieta w ciąży wykonała w pierwszym trymestrze, do 10 tygodnia ciąży, a jeśli jego wynik jest negatywny powinna je jeszcze raz powtórzyć w trzecim trymestrze - między 33. a 37 tygodniem.
Jest to związane z tym, że jeśli ojciec dziecka ma infekcję HIV to nie musi zakazić kobiety od razu, ale np. w późniejszym okresie ciąży, przed porodem, wyjaśniła Magdalena Ankiersztejn-Bartczak, założycielka Fundacji Edukacji Społecznej. Dlatego, najlepiej, by test w kierunku HIV wykonywał też ojciec dziecka, zaznaczyła.
Przypomniała również, że wynik dodatni testu przesiewowego u kobiety w I trymestrze ciąży nie musi jeszcze oznaczać infekcji. - Zdarza się, że w tym okresie uzyskujemy wynik fałszywie dodatni, dlatego badanie trzeba powtórzyć w odstępie tygodnia z tej samej próbki krwi – powiedziała Ankiersztejn-Bartczak.
Potwierdzony pozytywny wynik jest wskazaniem do zastosowania pełnej profilaktyki odmatczynego zakażenia HIV. Składa się na nią skuteczna terapia lekami antyretrowirusowymi u ciężarnej i monitorowanie wiremii w jej krwi, odpowiednie przeprowadzenie porodu oraz podawanie noworodkowi leków antyretrowirusowych przez 4 tygodnie, tłumaczyła dr Popielska.
- Wtedy kobieta ma blisko 100-procentową szansę na urodzenie zdrowego dziecka – powiedziała specjalistka.
Jeśli wiremia u ciężarnej jest niewykrywalna, ciąża przebiega prawidłowo i nie ma innych czynników ryzyka, może ona rodzić drogami natury. Poród powinien jednak trwać maksymalnie do 4 godzin i być prowadzony bez stosowania metod intensywnego nadzoru porodu łączących się z naruszeniem ciągłości powłok skórnych. Należy jak najszybciej umyć noworodka z mazi płodowej i usunąć wydzielinę dróg rodnych matki z jego górnych dróg oddechowych. W Polsce i krajach wysoko rozwiniętych kobieta zakażona HIV ma również zakaz karmienia piersią.
- Ja zawsze mówię ciężarnym pacjentkom: jeśli chce pani mieć zdrowe dziecko, musi pani wykonać szereg badań, w tym test w kierunku HIV. Dotychczas miałem tylko pojedyncze przypadki, że kobieta odmówiła. Ale wówczas własnym podpisem musi poświadczyć odmowę w karcie lekarskiej – wyjaśnił prof. Niemiec.
Podkreślił, że dokładnie nie wiadomo, ile w Polsce rodzi się co roku dzieci zakażonych HIV od matki, ale według jego szacunków liczba ta może dochodzić do 100. W 2011 r. leki antyretrowirusowe podawano 34 noworodkom urodzonym przez kobiety zakażone tym wirusem, a w 2010 r. liczba ta wynosiła 54.
Jak podsumowali eksperci, gdyby każda kobieta planująca ciążę i będąca w ciąży wykonywała badania w kierunku HIV, to w Polsce prawie w ogóle nie rodziłyby się dzieci zakażone tym wirusem.
