Stosowanie sertaraliny i lamotryginy u kobiet w ciąży

Pytanie nadesłane do redakcji

Czy sertralina i lamotrygina są dopuszczone do stosowania u kobiet w ciąży (wg ChPL i FDA - klasa D; nie są dopuszczone)? Czy są opisywane przypadki działania teratogennego ww. leków? Czy są opisywane przypadki braku wpływu na płód, u kobiety stosującej ww. leki przed ciążą i przez cały jej okres?

Odpowiedziała

dr med. Grażyna Zwolińska
specjalista neurolog

Ocenia się, iż 10–20% kobiet w ciąży cierpi z powodu depresji.

Przed rozpoczęciem leczenia depresji należy rozważyć korzyści leczenia depresji wobec ryzyka takiego leczenia dla płodu. W przypadku depresji ciężkiej leczenie farmakologiczne pacjentki jest uzasadnione, natomiast w przypadku łagodnego nasilenia objawów lepsze jest wprowadzenie psychoterapii. Leczenie depresji w czasie ciąży jest trudne ze względu na wyraźne ograniczenia stosowania farmakoterapii. Jest niewiele kontrolowanych badań klinicznych, które oceniają skuteczność i bezpieczeństwo leków przeciwdepresyjnych stosowanych w czasie ciąży. Wszystkie leki psychotropowe przechodzą przez łożysko, mogą więc wpływać na płód. Jeśli wprowadzenie leku jest konieczne, zaleca się stosowanie jednego, dobrze znanego leku. W leczeniu stosuje się możliwie najmniejszą skuteczną dawkę, a przyjmowanie leku dzieli się na 2–3 dawki w ciągu dnia, aby zminimalizować możliwe znaczne wahania stężenia leku we krwi. Zaleca się stopniowe odstawianie leku 3–4 tygodnie przed porodem. Zapobiega to objawom „z braku leku” u noworodka po porodzie. Ewentualne polecane leki przeciwdepresyjne to należące do grupy leków SSRI fluoksetyna i sertralina.

Sertaralina

Nieliczne badania dotyczące stosowania sertraliny u kobiet w ciąży w I trymestrze nie wykazują zwiększonego ryzyka wad wrodzonych. Stosowanie sertraliny w ciąży, zwłaszcza w jej późnym okresie, może wywołać u noworodków objawy odstawienia oraz objawy niepożądane – noworodka należy dokładnie obserwować. U noworodka mogą wystąpić następujące objawy: ostra niewydolność oddechowa, sinica, napady drgawkowe, wahania temperatury ciała, wzmożone napięcie mięśniowe, skurcze mięśni, zaburzenia snu. W większości przypadków powikłania występują natychmiast. Przyjmowanie leku, zwłaszcza w późnej ciąży może się także wiązać ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia przetrwałego nadciśnienia płucnego u noworodków. Badania wykazują, że do mleka przenikają niewielkie ilości sertraliny. U niemowląt karmionych piersią stwierdzano na ogół bardzo małe lub niewykrywalne wartości stężenia leku w surowicy. Nie ma doniesień o występowaniu jakichkolwiek działań niepożądanych u niemowląt karmionych piersią przez matki stosujące sertralinę, jednak nie można wykluczyć ryzyka takich działań.

Sertralina należy do kategorii C. „Brak jest odpowiednich badań. Lek można stosować w u kobiet w ciąży, gdy spodziewane korzyści z leczenia przewyższają potencjalne ryzyko. Nie stosować w okresie karmienia piersią. Kobiety w wielu rozrodczym przyjmujące sertralinę powinny stosować skuteczną metodę antykoncepcji”.

Lamotrygina

Ryzyko wad wrodzonych u dzieci kobiet, które chorują na padaczkę jest 2–3-krotnie większe niż u kobiet bez padaczki. Drgawki występujące u matki, przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych, a także genetyczne, ekonomiczne i psychiczne aspekty padaczki u kobiety mają wpływ na przebieg ciąży. Mimo że leki przeciwpadaczkowe mogą być groźne dla płodu, ustalono konsensus, że napad padaczkowy może przynieść dziecku większe szkody niż stosowane leki przeciwpadaczkowe. Wiadomo, że występowanie dużych wad wrodzonych jest zależne od wysokości dawki leku przeciwpadaczkowego, im większa dawka, tym większe zagrożenie. Dla bezpieczeństwa płodu należy także unikać stosowania więcej niż jednego leku i jeśli to możliwe, to wybierać nowe leki przeciwpadaczkowe, do których należy lamotrygina.

Ryzyko wystąpienia wad wrodzonych w związku z leczeniem lamotryginą pozostaje nieokreślone, ale wstępne badania dotyczące jej stosowania w monoterapii (lamotrygina była jedynym lekiem przeciwpadaczkowym) wskazują, że prawdopodobieństwo działania teratogennego tego leku jest mniejsze niż starych leków przeciwpadaczkowych. W 2011 roku opublikowano badanie, gdzie stwierdzono, że stosowanie w I trymestrze ciąży leków przeciwpadaczkowych nowej generacji – w tym lamotryginy nie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem dużych wad wrodzonych wykrywanych w pierwszym roku życia. Tego rodzaju wady występowały u 3,2% dzieci narażonych w I trymestrze na działanie lamotryginy, dla porównania wady takie wstępowały u 2,4% dzieci, które nie były narażone na działanie leków przeciwpadaczkowych. Nie stwierdzono charakterystycznego typu wad podczas zażywania lamotryginy.

Wykazano, że podawanie kwasu foliowego zmniejsza liczbę samoistnych poronień i zmniejsza ryzyko najgroźniejszych wad cewy nerwowej. Tak więc u wszystkich pacjentek chorych na padaczkę i będących w wieku rozrodczym (nie tylko tych planujących ciążę) zaleca się wprowadzenie kwasu foliowego ze względu na znaczną liczbę nieplanowanych ciąż.

Ponad 90% kobiet chorych na padaczkę i przyjmujących leki przeciwpadaczkowe rodzi zdrowe dzieci.

Lamotrygina należy do kategorii C. „Ograniczone dane nie wskazują za zwiększone ryzyko wystąpienia wad rozwojowych podczas stosowania lamotryginy u kobiet w ciąży. Ze względu na brak odpowiednich danych lek stosować u kobiet w ciąży wyłącznie wówczas, gdy oczekiwane korzyści przeważają potencjalne ryzyko dla płodu. Lamotrygina przenika do pokarmu kobiecego; należy ocenić, czy korzyści z karmienia naturalnego przewyższają ryzyko działań niepożądanych u dziecka.”