Pytanie nadesłane do redakcji
Dzień dobry, jak długo po porodzie mogą wystąpić anomalie związane z miesiączkowaniem? Jestem 5 miesięcy po porodzie, do tej pory miałam dwa normalne krwawienia, raz były jakieś plamienia, a teraz już trzeci tydzień spóźnia mi się okres, robiłam już trzy testy każdy negatywny, więc ciążę raczej wykluczam, a okresu dalej nie ma.
Odpowiedziała
prof. dr n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta
ginekolog położnik, endokrynolog, seksuolog
Kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Podane przez Panią objawy wskazują na zmiany płodności typowe dla okresu poporodowego, związane z karmieniem dziecka i wydzielaniem prolaktyny. Niestety nic nie napisała Pani o sposobie karmienia dziecka, co ułatwiłoby interpretację Pani sytuacji. Jeżeli karmi Pani piersią nieregularność cyklu jest związana z fizjologicznymi zmianami popołogowymi.
Po porodzie występuje fizjologiczna, poporodowa niepłodność. Powrót płodności po porodzie hamowany jest przez duże stężenie prolaktyny (PRL) – hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową. Prolaktyna stymuluje wytwarzanie mleka w gruczołach piersiowych, a jednocześnie blokuje dojrzewanie komórek jajowych, wskutek czego nie następuje owulacja. W pierwszym tygodniu po porodzie stężenie prolaktyny jest bardzo wysokie i utrzymuje się na stałym poziomie. Od drugiego tygodnia do końca trzeciego miesiąca podstawowe stężenie prolaktyny jest nieznacznie podwyższone (2-3–krotnie) i bardzo gwałtownie wzrasta pod wpływem ssania piersi przez dziecko (10-20–krotnie).
Utrzymanie laktacji zależy od częstotliwości i siły ssania przez dziecko oraz od sprawności funkcjonowania odruchów nerwowo-hormonalnych matki. Długość trwania okresu niepłodności zależy od: sposobu karmienia dziecka, stanu zdrowia kobiety, sposobu odżywiania, trybu życia, samopoczucia, charakteru płodności przed porodem, uwarunkowań dziedzicznych. Niepłodność trwa trzy tygodnie po porodzie. Płodność powraca: u kobiet karmiących wyłącznie sztucznie od 4. tygodnia, u karmiących w sposób mieszany od 6. tygodnia.
Okres niepłodności zależy od:
- Indywidualnych cech organizmu każdej kobiety
- Sposobu karmienia.
Karmienie ekologiczne: karmienie wyłącznie piersią, co najmniej 6 razy na dobę, także w nocy, przerwy nie dłuższe niż 6 godzin, w sumie karmienie trwa 100 minut na dobę.
Systematyczna obserwacja i umiejętność rozpoznawania dni płodnych umożliwia poznanie własnego organizmu i daje poczucie bezpieczeństwa.
Obserwacje należy rozpocząć po ustaniu odchodów połogowych. Niepłodność utrzymuje się zwykle do czasu wprowadzenia innego pokarmu, a u niektórych kobiet długo, nawet po wprowadzeniu dokarmiania. Należy obserwować wszystkie objawy wskazujące na powrót płodności. Trzeba pamiętać, że jajeczkowanie poprzedza pierwsze po porodzie krwawienie miesiączkowe i każde następne, jeżeli cykl jest owulacyjny. Miesiączka, to tylko takie krwawienie, które jest poprzedzone fazą wyższej temperatury, trwającą, co najmniej trzy dni.
Przy wyłącznym karmieniu piersią i przy mieszanym należy rozpocząć obserwację śluzu, nie prowadząc współżycia (resztki nasienia w pochwie mogą uniemożliwić prawidłową obserwację), ustalając podstawowy model niepłodności (PMN).
Rodzaje PMN:
- sucho – bez wydzieliny;
- stała, niezmieniająca się wydzielina;
- model mieszany. W trakcie prowadzenia obserwacji należy rozpoznać cechy śluzu płodnego.
Wskazane jest także mierzenie temperatury. Jedynym objawem wykształcenia się ciałka żółtego jest wzrost temperatury. Podwyższenie temperatury będzie potwierdzało dokonaną owulację, jeśli nastąpi bezpośrednio po kilkudniowym okresie występowania śluzu o cechach płodności. Ze względu na zindywidualizowany proces wytwarzania prolaktyny płodność może powrócić wcześniej (6. tydz. po porodzie) lub później (np. około roku, gdy dziecko jest karmione tylko raz lub dwa dziennie). Im dalej od porodu tym prawdopodobieństwo wystąpienia owulacji jest większe.
Obecnie obawia się Pani kolejnej ciąży, a wyżej opisane zmiany utrudniają rozpoznanie cech płodności. Cykle po porodzie mogą być nietypowe. Ich długość może być bardzo zróżnicowana. Normalizacja następuje w ciągu kilku cykli. Może nastąpić także zmiana modelu cykliczności przedciążowej. W okresie popołogowym trudne jest stosowanie naturalnych metod zapobiegania ciąży, ale nie są przeciwwskazane inne metody antykoncepcji. Nie zaleca się wyłącznie metod o małej skuteczności (prezerwatywa, stosunek przerywany). Zalecam wizytę u lekarza ginekologa, który wykluczy ewentualną patologię oraz dobierze właściwą metodę antykoncepcyjną. Może Pani stosować antykoncepcję mechaniczną, chemiczną, wkładkę domaciczną lub antykoncepcję hormonalną z zastosowaniem progestagenów (estrogeny są przeciwwskazane), dobraną indywidualnie i dostosowaną do Pani potrzeb.
