Co to jest łupież liszajowaty i jakie są jego przyczyny?
Nazwa łupież liszajowaty dotyczy dwóch spokrewnionych ze sobą jednostek chorobowych – łupieżu liszajowatego ospopodobnego ostrego i łupieżu liszajowatego przewlekłego. Pierwsza z nich nazywana jest w skrócie PLEVA, co jest akronimem łacińskiej nazwy choroby pityriasis lichenoides et varioliformis acuta. W stosunku do drugiej stosuje się również skrót PLC (pityriasis lichenoides chronica).
Patogeneza obu jednostek chorobowych nie została jak dotąd w pełni wyjaśniona. Podejrzewa się, że znaczenie mogą mieć wewnątrzustrojowe ogniska utajonego zakażenia, takie jak niedoleczone zęby czy przewlekłe ropne zapalnie migdałków podniebiennych. Ustalono między innymi związek z zakażeniem paciorkowcowym i wirusem Epsteina i Barr. Mniejsze znaczenie w etiologii choroby odgrywają natomiast leki. W odpowiedzi na różnego rodzaju antygeny bakteryjne i wirusowe w obu jednostkach chorobowych dochodzi do powstania w skórze nacieków złożonych głównie z limfocytów.
Jak często występuje łupież liszajowaty?
Obie jednostki chorobowe mogą wystąpić w każdym wieku, przy czym znacznie częściej dotyczą młodych dorosłych. Nieco częściej obserwuje się je u mężczyzn. Mogą dotyczyć także dzieci. Choroby te nie mają podłoża genetycznego, zatem nie można ich odziedziczyć.
Jak się objawia łupież liszajowaty?
W przypadku PLEVA obserwuje się rozsiane zmiany skórne o różnorodnej morfologii. Występują zarówno grudki, wykwity pęcherzykowe, jak i krwotoczne, często z zagłębieniem w części środkowej. Zmiany skórne pokrywają się łuskami i strupami, a obecność wykwitów w różnym stadium rozwoju sprawia, że obraz kliniczny przypomina ospę wietrzną. Pacjent może uskarżać się na ogólne złe samopoczucie, zmianom skórnym może również towarzyszyć powiększenie węzłów chłonnych czy podwyższona temperatura ciała. Choroba ta ma z reguły przebieg kilkutygodniowy lub kilkumiesięczny i może przejść w PLC. W przypadku PLC obserwuje się również wielopostaciowość zmian skórnych (jedne powstają, drugie ustępują), przy czym zmiany grudkowe przypominają łuszczycę. Zarówno PLC, jak i PLEVA nie powodują świądu.
Co robić w razie wystąpienia objawów wskazujących na łupież liszajowaty?
W przypadku pojawienia się zmian skórnych wskazujących na łupież liszajowaty wskazana jest konsultacja dermatologa.
Jak lekarz stawia diagnozę łupieżu liszajowatego?
Rozpoznanie choroby ustala się na podstawie pełnego badania, obejmującego zarówno wywiad lekarski, jak i szczegółową ocenę zmian skórnych. Na rozpoznanie wskazują młody wiek pacjenta i wielopostaciowy charakter zmian skórnych. W uzasadnionych przypadkach, zwłaszcza o długotrwałym przebiegu, konieczne może być pobranie wycinka ze zmiany skórnej do badania histopatologicznego i ostateczne potwierdzenie rozpoznania.
Jakie są sposoby leczenia łupieżu liszajowatego?
Wskazane jest badanie w kierunku ognisk utajonego zakażenia, w tym konsultacja stomatologiczna i laryngologiczna i w przypadku ich stwierdzenia – odpowiednie leczenie. W leczeniu stosuje się zwykle antybiotykoterapię, a w przypadku zmian przewlekłych można zastosować leczenie za pomocą sztucznych źródeł światła – najlepsze efekty przynosi fotochemioterapia, zwana także PUVA-terapią. Jest to połączenie doustnie stosowanego leku uwrażliwiającego na działanie światła (psoralenu) z naświetlaniem promieniowaniem UVA.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie łupieżu liszajowatego?
Łupież liszajowaty może mieć przebieg przewlekły i utrzymywać się nawet przez kilka miesięcy. Jednak zwykle w wyniku zastosowanego leczenia udaje się uzyskać ustąpienie zmian skórnych.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia łupieżu liszajowatego?
Łupież liszajowaty nie powoduje żadnych ograniczeń po wyleczeniu.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na łupież liszajowaty?
W celu zapobiegania zachorowaniu na łupież liszajowaty wskazane jest leczenie ognisk zapalnych, w tym szczególnie opieka stomatologiczna i w razie konieczności laryngologiczna. Inne metody profilaktyczne nie są znane.
