Pytanie nadesłane do redakcji
Czy aspirynę można zażywać na czczo, popijając niewielką ilością wody? Czy aspiryna może uszkodzić śluzówkę przewodu pokarmowego? Jakie są skutki uboczne zażywania aspiryny? Czy człowiek zdrowy może przyjmować niewielkie dawki aspiryny profilaktycznie?
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Klinika Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Kwas acetylosalicylowy znany m.in. pod nazwą aspiryna to niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ) o działaniu przeciwgorączkowym, przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Działanie leku polega głównie na hamowaniu enzymów odpowiedzialnych za m.in. zapalenie i jego objawy, blokuje także enzymy w płytkach krwi (zmniejszając ich zdolność do zlepiania się), osłabia powstawanie skrzepu. Lek ten jest szeroko stosowany jako środek przeciwgorączkowy, przeciwbólowy (w różnego rodzaju bólach m.in. migrenowych, bólach reumatycznych) oraz jako lek przeciwzakrzepowy, m.in. w zawale serca, niestabilnej chorobie wieńcowej, w udarach, w profilaktyce wtórnej ostrych incydentów wieńcowych i mózgowych, chorobie wieńcowej, po angioplastyce wieńcowej (stenty), miażdżycy zarostowej tętnic obwodowych. Dawki kwasu acetylosalicylowego są zróżnicowane w zależności od wskazań do jego stosowania. Lek wchłania się w górnym odcinku przewodu pokarmowego - w żołądku i w jelicie cienkim.
Niestety kwas acetylosalicylowy może powodować uszkodzenia błony śluzowej żołądka i jelita cienkiego, możliwy jest także wpływ na jelito grube.
Uszkodzenie błony śluzowej żołądka objawia się poprzez niespecyficzne objawy dyspeptyczne (bóle w nadbrzuszu, nudności, dyskomfort) związane z podrażnieniem lub z nadżerkami błony śluzowej żołądka (tzw. nadżerkowe zapalenie żołądka). Mogą pojawić się krwawienia, owrzodzenia (z możliwymi powikłaniami). Duże dawki stosowane przewlekle mogą uszkodzić nerki.
Działania niepożądane w przypadku dawek antyagregacyjnych występują rzadko. Długotrwałe przyjmowanie leków przeciwbólowych (nie tylko aspiryny), zwłaszcza zawierających kilka substancji czynnych może prowadzić do zsumowania działań niepożądanych.
Aby zniwelować możliwe powikłania ze strony przewodu pokarmowego u osób, ze zwiększonym ryzykiem powikłań ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego i muszą przyjmować kwas acetylosalicylowy, stosuje się leki osłaniające (zmniejszające wydzielanie żołądkowe). Bezpieczniej jest też przyjmować ten lek w trakcie posiłku lub po nim.
Co do decyzji o przewlekłym stosowaniu kwasu acetylosalicylowego u osoby zdrowej należy wziąć pod uwagę stosunek ryzyka do korzyści, tak aby niepotrzebnie sobie nie zaszkodzić. Warto skonsultować taką decyzję z lekarzem, który może też zaproponować inne sposoby profilaktyki lub "ogólnego wzmocnienia organizmu".
