Diagnostyka chorób trzustki

Pytanie nadesłane do redakcji

Witam, podejrzewam u siebie zapalenie trzustki, ponieważ odczuwam wymienione w artykule objawy - co mam robić?

Odpowiedziała

dr n. med. Anna Mokrowiecka
specjalista chorób wewnętrznych
Oddział Kliniczny Gastroenterologii Ogólnej i Onkologicznej
Uniwersytecki Szpital Kliniczny UM w Łodzi

Niestety trudno odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ brak w nim informacji, o jakie objawy dokładnie chodzi, a także - o jaki rodzaj zapalenia trzustki (czy ostre czy przewlekłe). Te dane są niezbędne do określenia dalszego postępowania, ponieważ przebieg ostrego i przewlekłego zapalenia może bardzo różnić się od siebie. Objawy i przebieg ostrego zapalenia trzustki mogą być bardzo intensywne i groźne dla życia, dlatego wymagają często pilnej hospitalizacji, a nawet czasami interwencji endoskopowej czy chirurgicznej. Ostre zapalenie trzustki może przebiegać bardzo różnorodnie. U niektórych chorych mogą występować prawie niezauważalne dolegliwości, u innych zaś - choroba jest o bardzo ciężkim przebiegu, z dużym ryzykiem powikłań.

Objawy przewlekłego zapalenia trzustki są uporczywe, znacznie obniżają jakość życia chorych, a w okresach zaostrzenia także mogą wymagać hospitalizacji. Przebieg przewlekłego zapalenia trzustki zależy w dużym stopniu od postaci choroby. W niektórych przypadkach przebieg jest łagodny, późno dochodzi do objawów niewydolności wydzielniczej trzustki.

W diagnostyce chorób trzustki zwykle zaczynamy od badania fizykalnego, badań laboratoryjnych oraz podstawowych badań obrazowych. Badania laboratoryjne powinny obejmować poziomy amylazy w surowicy krwi i w moczu oraz lipazy w surowicy. Przydatna może okazać się także ocena lipidogramu, stężenia wapnia, morfologii krwi, białka CRP.

Pomocne w rozpoznaniu będzie badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej, które może wykazać powiększenie części trzustki, nacieki zapalne, torbiele lub wskazujące na przewlekły proces - zwapnienia trzustki. Rozpoznanie PZT często bywa nadużywane, co wynikać może z faktu trudnej oceny trzustki z ultrasonografii i często zwiększenia aktywności enzymów trzustkowych, co mylnie można wziąć za cechy podrażnienia trzustki. Dopiero stwierdzenie zwapnień w trzustce, złogów i innych nieprawidłowości przewodów trzustkowych, czy występowanie torbieli potwierdza rozpoznanie.

Są pewne choroby trzustki, np. przewlekłe zapalenie trzustki, w których wyniki aktywności zarówno amylazy, jak i lipazy (markera swoistego dla trzustki) mogą być całkowicie prawidłowe. Dlatego też, taki pojedynczy wynik laboratoryjny mało nam mówi - powinien być rozpatrywany wraz z wynikami badań obrazowych, np. USG jamy brzusznej, a przede wszystkim z dokładnym wywiadem oraz badaniem przedmiotowym pacjenta.

Bardzo przydatnym badaniem, umożliwiającym dokładną ocenę tego narządu, jest badanie łączące cechy badania endoskopowego i USG, czyli endosonografia (EUS).

W razie wątpliwości mimo wykonania ww. badań lekarz może zlecić dokładniejsze badania obrazowe (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny dróg żółciowych, trzustki), a także endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną, która jest już zabiegiem inwazyjnym wykonywanym ze ścisłych wskazań.