Pytanie nadesłane do redakcji
Jestem 10 lat po wyleczeniu raka prostaty (naświetlania i zastrzyki hormonalne).Cierpię na nietrzymanie moczu, badanie USG nie wykazało żadnych anomalii, jestem pod kontrolą urologa, ale ani Uroflaw, ani Zoxson nie pomagają, co można jeszcze próbować?
Odpowiedział
dr n. med. Robert Drabczyk
specjalista chorób wewnętrznych
nefrolog
Oddział Nefrologii i Stacja Dializ
Szpital Wojewódzki, Bielsko-Biała
Nietrzymanie moczu to niezamierzone, wbrew woli, częściowe lub całkowite opróżnianie pęcherza moczowego. Produkowany przez nerki mocz spływa do znajdującego się w dole brzucha pęcherza moczowego, który ma kształt kulistego worka o ścianach zbudowanych z mięśni. Stale spływający mocz wypełnia stopniowo pęcherz. Mocz w pęcherzu może być zatrzymywany dzięki mięśniom dna miednicy, które otaczają cewkę moczową i ją zaciskają. Gdy pęcherz jest pełny, do mózgu dociera odpowiedni sygnał i pojawia się odczucie potrzeby oddania moczu. W trakcie mikcji mięśnie pęcherza ulegają skurczowi, a zwieracz cewki i mięśnie miednicy rozluźnieniu.
U mężczyzny cewka moczowa przechodzi przez stercz. Chirurgiczne usunięcie stercza lub jego napromienianie (radioterapia) prowadzą do uszkodzenia wyżej opisanych mechanizmów, co prowadzi do nietrzymania moczu.
Może to być wysiłkowe nietrzymanie moczu, kiedy mocz wycieka bezwiednie z pęcherza, co najczęściej zdarza się podczas wysiłku fizycznego, ale również w trakcie kaszlu, kichania lub śmiechu. Mocz może również stale wyciekać kroplami.
Nietrzymanie moczu z naglącym parciem jest spowodowane nieprawidłową i nadmierną aktywnością mięśni pęcherza. Występuje, często bardzo silna, potrzeba natychmiastowego oddania moczu i zwykle w ciągu kilku sekund dochodzi do wypływu moczu. Przyczyniać się do tego może zmniejszenie pojemności pęcherza po radioterapii.
Po leczeniu raka stercza mogą u tej samej osoby współistnieć obydwa typy nietrzymania moczu.
Niezależnie od typu nietrzymania moczu korzystne efekty dają zmiany stylu życia:
- zmniejszenie (lub odstawienie) spożycia alkoholu i kofeiny
- zmniejszenie masy ciała w przypadku nadwagi i otyłości
- ograniczenie spożycia płynów w sytuacjach, gdy chcesz uniknąć lub ograniczyć problemy z wypływem moczu (np. przed spotkaniem towarzyskim, na noc itp.).
Leczenie swoiste zależy od typu nietrzymania moczu oraz nasilenia dolegliwości.
W wysiłkowym nietrzymaniu moczu bardzo ważne jest wzmocnienie mięśni dna miednicy. Służą do tego tzw. ćwiczenia mięśni Kegla (czyli mięśni dna miednicy). Istnieje wiele sposobów wykonywania tych ćwiczeń i nie wymagają one żadnych specjalnych warunków. Ważne, aby ćwiczenia wykonywać regularnie, co najmniej 3 razy dziennie i co najmniej przez 3 miesiące. Dopiero po takim okresie można oczekiwać poprawy.
W nietrzymaniu moczu z naglącym parciem leczenie polega na odpowiednim „treningu” pęcherza, który prowadzi do rzadszego występowania parcia oraz pozwala go kontrolować, tzn. panować nad potrzebą oddania moczu. Trening pęcherza najlepiej prowadzić pod kontrolą osoby z odpowiednim doświadczeniem w tym zakresie. Pomocne może być leczenie farmakologiczne odpowiednio dobrane przez urologa.
Skutecznym sposobem bywa elektrostymulacja mięśni odpowiedzialnych za trzymanie moczu, co prowadzi do ich wzmocnienia oraz świadomej kontroli nad nimi.
Chirurgiczne metody leczenia nietrzymania moczu u takich pacjentów polegają na:
- wszczepianiu tzw. sztucznego zwieracza, urządzenia pozwalającego kontrolować opróżnianie pęcherza
- zabiegach podwieszenia cewki moczowej poprzez wprowadzenie pętli z syntetycznego materiału lub tkanek własnych pacjenta
- wstrzykiwaniu substancji w okolice cewki moczowej.
Wskazania do leczenia chirurgicznego u konkretnego pacjenta ustala urolog, oceniając możliwość wykonania zabiegu, potencjalne jego powikłania oraz prawdopodobieństwo istotnej poprawy po leczeniu.