Około półtora tygodnia temu u mojej 5-letniej córki pojawiła się drobna wysypka po wewnętrznych stronach obydwu ud. Dziecko uskarżało się na swędzenie, a ja potraktowałam to jako alergię pokarmową, smarując maścią nagietkową, wysypka szybko zelżała. 3 dni temu Gabrysia zaczęła uskarżać się na ból gardła, a cały język został pokryty białym nalotem. Udałam się do lekarza na ostry dyżur. Pani doktor postawiła diagnozę: ostre zapalenie gardła o charakterze anginowym i przepisała Sumamed (5 ml przez 4 dni). Na drugi dzień u córki zobaczyłam mocno zaczerwienione okolice intymne z delikatnymi grudkami, a wokół promieniujące czerwone malutkie plamki. Po analizie objawów, jestem skłonna stwierdzić, że dziecko dotknęła szkarlatyna. Zastanawiam się nad trafnością antybiotyku, gdyż przy szkarlatynie najlepszy jest lek z rodziny penicylin. Co powinnam zrobić? Obawiam się powikłań. Córka w ogóle nie gorączkowała.
Szkarlatyna, czyli płonica, jest chorobą wywołaną przez beta-hemolizujące paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes), które zwykle wywołują zapalenie migdałków i gardła. Co prawda choroba może przebiegać pod względem klinicznym łagodnie, jednak zwykle towarzyszy jej gorączka, złe samopoczucie i bóle gardła. Wysypka pojawia się po 1–2 dniach od początku choroby. Opisane przez Panią objawy nie są charakterystyczne dla płonicy: córka nie gorączkowała, a wysypka miała nietypowe, ograniczone umiejscowienie i wyprzedziła inne objawy. Trzeba zatem wziąć pod uwagę inne możliwości:
- Koincydencję – wysypka w okolicy sromu może mieć charakter alergiczny, może to być zakażenie drożdżakowe, gronkowcowe, grzybica lub erythrasma. Choroba gardła jest niezależna.
- Objawy wynikają z jednej przyczyny, lecz mało prawdopodobne, by była nią płonica.
Polecamy artykuł, z którego dowiesz się jakie choroby wywołują paciorkowce:
Paciorkowiec - czym jest i jakie choroby wywołuje?
Mam zbyt mało danych, by sugerować rozpoznanie. Pocieszające jest, że zarówno angina, jak i płonica są chorobami, które same przechodzą. Właściwe leczenie antybiotykiem przyśpiesza wyzdrowienie z ostrego zakażenia. Niestety nie ma dowodów, że właściwe leczenie zakażeń paciorkowcowych zapobiega wszystkim powikłaniom nieropnym, np. kłębuszkowemu zapaleniu nerek, które rozwija się zwykle po 10–14 dniach. Podstawą rozpoznania ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek jest badanie lekarskie z badaniem moczu.
Co do leczenia, paciorkowce są bardzo wrażliwe na antybiotyki z grupy penicylin i cefaloporyn i przeważnie podatne na makrolidy (np. klarytromycyna, azytromycyna). Lekami pierwszego wyboru w ostrych zakażeniach paciorkowcowych są penicyliny (doustna penicylina V, ewentualnie amoksycylina lub domięśniowa penicylina G). Cefalosporyny (cefadroksyl) stosuje się w leczeniu skorygowanym – u chorych ze stwierdzoną w wywiadzie nadwrażliwością na penicyliny (z wyjątkiem reakcji typu natychmiastowego) oraz u nosicieli Streptococcus pyogenes. Makrolidy (azytromycyna i klarytromycyna), których skuteczność jest mniejsza, są zarezerwowane dla chorych ze stwierdzoną w wywiadzie nadwrażliwością natychmiastową na penicyliny. Dowodem skuteczności leczenia będzie szybkie ustąpienie objawów. Dodam, że argumentem za płonicą lub zakażeniem gronkowcowym byłoby silne łuszczenie się naskórka po ustąpieniu wysypki.
Podsumowując, opisany obraz nie wskazuje na płonicę. Właściwe leczenie antybiotykiem ostrych zakażeń paciorkowcowych, w tym płonicy, skraca ich objawy i łagodzi przebieg, niemniej nawet najlepszy antybiotyk nie zapobiega rozwojowi wszystkich powikłań, które rozwijają się zwykle po 2–4 tygodniach po przebyciu ostrego zakażenia paciorkowcowego. W razie utrzymywania się dolegliwości lub podejrzenia powikłań proszę o pilne zgłoszenie się do lekarza rodzinnego lub pediatry.
