×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Chlamydiozy: Co to jest chlamydia i jakie objawy powoduje?

dr n. med. Anna Parfieniuk-Kowerda
Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku
Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Chlamydiozy to grupa chorób zakaźnych wywołanych przez bakterie z rzędu Chlamydiales. U ludzi występuje Chlamydophila pneumoniae, wywołująca zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych, Chlamydophila psittaci – gatunek odzwierzęcy wywołujący ornitozę objawiającą się najczęściej zapaleniem płuc oraz Chlamydia trachomatis, powodująca zapalenia spojówek oraz zapalenia układu moczowo-płciowego, u noworodków zaś – zapalenia płuc. W leczeniu stosuje się antybiotyki.

Czym są chlamydiozy i jakie są ich przyczyny?

Chlamydiozy to grupa chorób zakaźnych wywołanych przez bytujące wewnątrzkomórkowo bakterie z rzędu Chlamydiales. Gatunkami chorobotwórczymi dla człowieka są Chlamydophila pneumoniae, wywołująca zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych, Chlamydophila psittaci – gatunek odzwierzęcy wywołujący ornitozę objawiającą się najczęściej zapaleniem płuc, oraz Chlamydia trachomatis, powodująca zapalenia spojówek oraz zapalenia układu moczowo-płciowego, u noworodków zaś – zapalenia płuc.

Chlamydiozy występują na całym świecie. Do zakażenia Chlamydia pneumoniae dochodzi drogą kropelkową (zakażenie przenosi się z człowieka na człowieka, np. podczas kaszlu, kichania).

Ornitoza jest chorobą odzwierzęcą przenoszoną poprzez bezpośredni kontakt lub wdychanie aerozolu zawierającego pył z drobinami odchodów i wydzielin zakażonych ptaków. Możliwa jest również droga przeniesienia zakażenia Chlamydia psittaci z człowieka na człowieka. Ornitoza najczęściej występuje u osób mających kontakt z ptakami z racji wykonywanego zawodu lub hobby. Badania wskazują, że wszystkie ptaki są wrażliwe na zakażenie Chlamydia psittaci.

Chlamydia trachomatis jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem chlamydii. Zakażenia występują wyłącznie u człowieka. W zależności od typu bakterie te wywołują różne choroby:

Zakażenia Chlamydia trachomatis przenoszone są głównie drogą kontaktów płciowych lub wskutek bezpośredniego przeniesienia bakterii na przykład do oka, podczas porodu – z zakażonej matki na noworodka. Sugeruje się również rzadką możliwość zakażenia pośredniego, np. poprzez przedmioty.

Jak często występują chlamydiozy?

Częstość występowania chlamydioz w Polsce jest niedoszacowana, co z jednej strony wynika z trudności diagnostycznych, z drugiej zaś strony, z często bezobjawowego lub dość łagodnego przebiegu zakażeń. Szacuje się, że odpowiada za 5–15% zapaleń płuc. Badania epidemiologiczne wskazują, że 40% mieszkańców Polski miało kontakt z tą bakterią.

Zakażenie Chlamydia trachomatis jest powszechne na całym świecie, w Stanach Zjednoczonych jest to najczęściej zgłaszane zakażenie bakteryjne. Częstość występowania jest najwyższa wśród młodych osób (15–24 lata). Czynnikami ryzyka zakażenia są także: określone zachowania seksualne (np. nowy partner seksualny lub więcej niż jeden partner seksualny w ciągu ostatnich trzech miesięcy), wcześniejsze zakażenie Chlamydia trachomatis lub inne zakażenie przenoszone drogą płciową oraz niekonsekwentne stosowanie prezerwatyw. Ryzyko kolejnego zakażenia Chlamydia trachomatis jest szczególnie duże w ciągu kilku miesięcy po rozpoznaniu chlamydii lub innego zakażenia przenoszonego drogą płciową.

Jak się objawiają chlamydiozy?

Chlamydophila pneumoniae (dawniej Chlamydia pneumoniae)

Zapalenie gardła z chrypką może wyprzedzać zapalenie płuc o około 2 tyg. W 90% przypadków zakażenie przebiega bezobjawowo lub z łagodnymi objawami zapalenia gardła i krtani. Zapalenie płuc spowodowane zakażeniem Chlamydophilia pneumonie nie różni się od innych zapaleń, natomiast stosunkowo często występuje ból głowy. Może mieć przebieg lekki albo ciężki z zagrożeniem życia, zwłaszcza u osób w starszym wieku z chorobami towarzyszącymi. Zdarzają się ogniska epidemii w dużych skupiskach ludzi, takich jak domy opieki, koszary wojskowe, więzienia.

Zakażenie C. pneumoniae może przebiegać z uporczywym kaszlem, utrzymującym się przez 21 dni. Powikłaniem może być organizujące się zapalenie płuc.

Ornitoza

Ornitoza może mieć przebieg od bezobjawowego do ciężkiej uogólnionej infekcji. Objawy pojawiają się po 5–15-dniowym okresie inkubacji i utrzymują się przez 3–4 tygodnie. Najbardziej typowe objawy to gorączka, suchy męczący kaszel i ból głowy, czasem z towarzyszącą wysypką skórną. W badaniu lekarz może stwierdzić zmiany typowe dla zapalenia płuc podczas osłuchiwania klatki piersiowej oraz powiększenie wątroby i śledziony. Powikłaniem ornitozy może być zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu lub uszkodzenie zastawek serca.

Chlamydia trachomatis

Chlamydia trachomatis wywołuje szerokie spektrum objawów, najczęściej ze strony układu moczowo-płciowego, rzadziej spojówek. Okres inkubacji zakażenia wynosi 7–14 dni.

Zakażenie Chlamydia trachomatis u mężczyzn

Najczęstszą postacią zakażenia chlamydiowego u mężczyzn jest zapalenie cewki moczowej – tzw. nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej. U połowy zakażonych mężczyzn ma ono przebieg bezobjawowy.

Przeczytaj więcej: Zapalenie cewki moczowej

Zakażenie Chlamydia trachomatis u kobiet

Najczęstszą postacią zakażenia chlamydiowego u kobiet jest zapalenie kanału szyjki macicy, które zwykle ma przebieg bezobjawowy (u ponad 90%). W blisko połowie przypadków dochodzi do wtórnego zakażenia cewki moczowej, zwykle również o przebiegu bezobjawowym.

Do objawów należą:

  • upławy, zwykle śluzowe lub śluzowo-ropne
  • obrzęk i zaczerwienienie tarczy szyjki macicy oraz łatwość jej krwawienia (np. krwawienie podczas stosunku)
  • dolegliwości dyzuryczne (czyli związane z oddawaniem moczu – pieczenie, ból).

Zakażenia C. trachomatis u kobiet ciężarnych są czynnikiem ryzyka przedwczesnego porodu oraz zapalenia spojówek i płuc u noworodków/niemowląt.

Zakażenie Chlamydia trachomatis u obu płci

U obu płci zakażenie Chlamydia trachomatis może powodować:

  1. chlamydiowe zapalenie odbytu – występuje ono głównie u kobiet jako zakażenie wtórne do zapalenia szyjki macicy i cewki moczowej, a także jako zakażenie pierwotne w wyniku kontaktów analnych u kobiet i u mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami. Objawy są różnie nasilone, od przypadków bezobjawowych do ciężkiego zapalenia odbytu. Do objawów należą:
    • obecność niewielkiej ilości śluzowej lub śluzowo-ropnej wydzieliny z odbytu
    • ból lub pieczenie w okolicy odbytu
    • krwawienie podczas defekacji
  2. chlamydiowe zapalenie gardła – występuje rzadko, zwykle ma przebieg bezobjawowy, a do zakażenia dochodzi najczęściej podczas stosunków oralno-genitalnych.

Zakażenie Chlamydia trachomatis u noworodków i niemowląt

Do zakażenia dochodzi zwykle podczas porodu, od chorej matki. Postacie:

  1. zapalenie spojówek – w większości przypadków występują nieznaczne objawy lub przebieg jest bezobjawowy. Objawy pojawiają się zwykle 5–14 dni po porodzie. Należą do nich podrażnienie spojówek lub w cięższych przypadkach zaczerwienienie i obrzęk powiek z śluzowo-ropną wydzieliną. Zakażenie może ustąpić samoistnie w ciągu kilku miesięcy. Powikłania są rzadkie.
  2. zapalenie płuc – Chlamydia trachomatis jest jednym z częstszych czynników wywołujących zapalenia płuc u niemowląt. Objawy pojawiają się zwykle między 4. a 11. tyg. życia, należą do nich:
    • nieżyt błony śluzowej gardła
    • kaszel
    • trudności w oddychaniu
    • przyśpieszony oddech.

Często u niemowlęcia stwierdza się współistniejące lub przebyte zapalenie spojówek.

Co należy robić w przypadku wystąpienia objawów chlamydiozy?

Zakażenia układu oddechowego spowodowane Chlamydia pneumoniae mają zazwyczaj łagodny przebieg. W przypadku przedłużania się lub nasilania dolegliwości należy się zgłosić do lekarza rodzinnego. Przebieg ornitozy jest cięższy, bardziej gwałtowny, objawy są bardziej nasilone w porównaniu z zakażeniem Chlamydia pneumoniae.

W razie zapalenia płuc spowodowanego przez chlamydie, przedłużająca się gorączka, silne bóle głowy ze światłowstrętem, duszność i bóle w klatce piersiowej, przyspieszony oddech (>20/min u dorosłych), obniżone ciśnienie tętnicze krwi, szybkie pogorszenie się stanu ogólnego chorego, wystąpienie drgawek, utraty przytomności, senności, ostrego bólu brzucha, wymagają pilnej konsultacji lekarskiej (pogotowie ratunkowe, szpitalny oddział ratunkowy).

Przy podejrzeniu zakażenia Chlamydia trachomatis wskazana jest konsultacja w poradni wenerologicznej, w celu diagnostyki i leczenia. Z uwagi na specyficzne przewlekłe dolegliwości ze strony narządów moczowo-płciowych chorzy mogą początkowo szukać pomocy w poradni ginekologicznej, nefrologicznej lub urologicznej.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie chlamydiozy?

Pewne rozpoznanie chlamydiozy na podstawie objawów jest niemożliwe. Trzeba je potwierdzić badaniami laboratoryjnymi. W diagnostyce chlamydiozy stosuje się metody wykrywające przeciwciała przeciwko chlamydiom oraz badania molekularne wykrywające materiał genetyczny bakterii. Tradycyjne hodowle mikrobiologiczne chlamydii nie są możliwe, jako że chlamydie – bakterie bezwzględnie wewnątrzkomórkowe – rosną w hodowlach komórkowych.

W zakażeniach Chlamydia pneumoniaeChlamydia psittaci zastosowanie mają metody wykrywania przeciwciał. Z kolei w diagnostyce w kierunku zakażeń Chlamydia trachomatis stosuje się metody bezpośredniego wykrywania określonych form bakterii i materiału genetycznego w materiałach klinicznych, takich jak wymaz z szyjki macicy lub cewki moczowej oraz mocz.

W przypadku zapalenia płuc wywołanego przez chlamydie lekarz zazwyczaj zleci wykonanie RTG klatki piersiowej. W razie powikłań wewnątrzbrzusznych – badanie ultrasonograficzne lub tomografię komputerową jamy brzusznej i miednicy mniejszej.

Jakie są metody leczenia chlamydioz?

W terapii chlamydioz stosuje się określone antybiotyki aktywne wobec bakterii wewnątrzkomórkowych. Czas leczenia jest uzależniony od czynnika wywołującego i postaci choroby, zazwyczaj leczenie trwa od 7 dni w przypadku zakażenia Chlamydia trachomatis, do 4 tygodni u chorych na ornitozę lub zakażonych Chlamydia pneumoniae.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie chlamydiozy?

Rokowanie w chlamydiozach jest zasadniczo dobre. Antybiotykoterapia i leczenie wspomagające zapewniają wyleczenie. W przypadku zakażeń Chlamydia trachomatis leczenie należy przeprowadzić również u partnera/partnerki. Do czasu ukończenia leczenia i ustąpienia objawów zalecana jest abstynencja seksualna.

Chlamydiozy – powikłania

Chlamydia trachomatis – powikłania u mężczyzn

Do powikłań zakażenia Chlamydia trachomatis u mężczyzn należą:

  1. zapalenie najądrza – Chlamydia trachomatis jest najczęstszą przyczyną zapalenia najądrzy u mężczyzn przed 35. rż. Objawy pojawiają się zwykle po kilku tygodniach od wystąpienia zapalenia cewki moczowej, a proces chorobowy ma zwykle charakter jednostronny. Do objawów należą:
    • ból promieniujący do pachwiny
    • powiększenie najądrza
    • obrzęk i zaczerwienienie worka mosznowego
    • gorączka.
  2. zapalenie gruczołu krokowego – występuje bardzo rzadko, zwykle ma przebieg łagodny, z okresowymi dolegliwościami
  3. zwężenie cewki moczowej – obecnie rzadkie.

Chlamydia trachomatis – powikłania u kobiet

Do powikłań zakażenia chlamydią u kobiet należy przede wszystkim zapalenie narządów miednicy mniejszej. Zapalenie błony śluzowej macicy występuje u blisko połowy kobiet z chlamydiowym zapaleniem szyjki macicy i w większości przypadków powoduje nieznaczne objawy. Do najczęstszych objawów należą:

  • krwawienia międzymiesiączkowe
  • wydłużone lub bardziej obfite krwawienia miesiączkowe
  • ból lub tkliwość podbrzusza.

Zakażenie może się szerzyć na przydatki.

Przeczytaj więcej: Zapalenie narządów miednicy mniejszej

Poważnymi konsekwencjami mogą być niepłodność i ciąże pozamaciczne.

Chlamydia trachomatis – powikłania u obu płci

Powikłania, które mogą wystąpić zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn

  1. zespół Reitera – występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Typowe trzy objawy obejmują: reaktywne zapalenie stawów, zapalenie spojówek i zapalenie cewki moczowej lub szyjki macicy. Zapalenie stawów dotyczy najczęściej stawów kolanowych i skokowych. U części pacjentów przypadków występują zmiany na skórze i błonach śluzowych podobne jak w łuszczycy, często zlokalizowane na dłoniach i stopach oraz na żołędzi prącia lub sromie.
  2. zespół Fitz-Hugha i Curtisa, czyli zapalenie tkanki okołowątrobowej połączone z zapaleniem przydatków u kobiet. Objawy są podobne jak w przypadku zapalenia narządów miednicy mniejszej, a dodatkowo występuje ból w górnej części brzucha po prawej, pod żebrami.

Co należy robić po zakończeniu leczenia chlamydiozy?

Chlamydiozy mają tendencję do nawrotów. Konsekwencją tego jest konieczność stosowania dłuższej antybiotykoterapii oraz badań kontrolnych po zakończeniu leczenia. Przebycie chlamydiozy nie zapewnia trwałej odporności, dlatego możliwe jest ponowne zachorowanie. Istotnym problemem w terapii zakażeń Chlamydia trachomatis są powtarzane zakażenia u osób aktywnych seksualnie.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na chlamydiozę?

Zachorowaniom na ornitozę u ludzi najskuteczniej zapobiega się poprzez kontrolę rezerwuaru zwierzęcego. Ptaki podejrzane o zakażenie Chlamydia psittaci powinny być pod stałą kontrolą weterynaryjną przez okres leczenia. Niekiedy, w przypadku sprowadzanych ptaków egzotycznych, jest wymagana kwarantanna. Należy unikać wdychania aerozolu zawierającego pył pochodzący z ptasich piór oraz odchody i wydzieliny ptaków.

Zarażenia Chlamydia trachomatis przenoszone są głównie drogą płciową. Ryzyko zakażenia można zmniejszyć poprzez:

  • związki monogamiczne
  • unikanie przygodnych kontaktów seksualnych
  • stosowanie prezerwatyw
  • unikanie współżycia seksualnego z osobami chorymi na choroby przenoszone drogą płciową.

23.03.2023
Zobacz także
  • Chlamydiowe zapalenie spojówek (wtrętowe zapalenie spojówek)
  • Chlamydioza dróg moczowo - płciowych
  • Zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie
  • Zakażenie bakterią Chlamydia trachomatis w ciąży
Wybrane treści dla Ciebie
  • Chlamydioza dróg moczowo - płciowych
  • Zakażenie bakterią Chlamydia trachomatis w ciąży
  • Jak długo może się utrzymywać kaszel i wydzielina z płuc po leczeniu zapalenia płuc?
  • Zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie
  • Infekcje dróg oddechowych u dzieci
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta