Prawie co piąta osoba z nowotworem nie umiera z powodu choroby, lecz z niedożywienia – powiedział chirurg onkolog dr hab. Stanisław Kłęk z okazji rozpoczęcia ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Żywienie medyczne – Twoje posiłki w walce z chorobą”.
Kadr z filmu Anety Kopacz "Ja" / YouTube
Prezes Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu Stanisław Kłęk uważa, że wciąż nie w pełni docenia się w polskiej służbie zdrowia to, jak ważne jest właściwe odżywienie chorego, szczególnie cierpiącego na schorzenia nowotworowe. Tymczasem od dobrego odżywienia pacjenta zależą zarówno jego dobre samopoczucie, jak i wyniki leczenia.
Specjalista powołuje się na dane opublikowane w raporcie “Nutritional support of the cancer patient: issues and dilemmas. Critical Reviews in Oncology/Hematology”. Wynika z niego, że najczęściej niedożywieni są pacjenci z nowotworami górnego odcinka przewodu pokarmowego.
W przypadku raka trzustki – stwierdza raport - niedożywionych może być nawet 80-85% chorych, wśród pacjentów cierpiących na raka żołądka - 65-85%, a na raka przełyku - 60-80%. Dla porównania, w przypadku nowotworów urologicznych i ginekologicznych niedożywienie dotyczy 10-15% pacjentów.
Prezes Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych Szymon Chrostowski zwraca uwagę, że wciąż pokutuje wiele mitów dotyczących odżywiania się przez chorych na nowotwory. Wielu z nich jest przekonanych, że brak apetytu w chorobie nowotworowej jest normalny, niektórzy nadal sądzą, że „białko żywi raka” albo, że „raka można zagłodzić”.
„To bzdury, których nie można powtarzać. Brak apetytu to jedno z działań niepożądanych leczenia, a chory, który nie je, po prostu wyniszcza swój organizm. W trakcie choroby zapotrzebowanie białkowo-energetyczne organizmu jest wyższe. Przykładowo, wzrost zapotrzebowania na białko może być nawet dwukrotnie większe” - podkreśla Chrostowski.
Białko pomaga uniknąć utraty masy mięśniowej, wpływa pozytywnie na równowagę płynów w organizmie i zwiększa zdolność do gojenia się ran. „Dlatego ważną częścią terapii powinna być ocena stanu odżywienia i zapotrzebowania na wszystkie niezbędne substancje odżywcze u każdego pacjenta” – uważa prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, prof. Jacek Fijuth.
Dr hab. Stanisław Kłęk podkreśla, że nie ma skutecznego leczenia bez specjalistycznego wsparcia żywieniowego pacjentów. „Spadek masy ciała może utrudnić przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego czy zastosowanie chemio- i radioterapii, sprawia również, że pacjenci częściej narażeni są na infekcje i powikłania pooperacyjne” – przyznaje prof. Maciej Krzakowski z Centrum Onkologii w Warszawie.
Szymon Chrostowski zwraca uwagę, że dla prawidłowego odżywiania się nie zawsze wystarczy zwykła dieta, jaką stosujemy na co dzień. „W ten sposób nie każdy chory jest w stanie zapewnić organizmowi dopływ wszystkich niezbędnych składników pokarmowych. Konieczne może być zastosowanie żywienia medycznego” - dodaje.
Polskie Towarzystwo Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu rekomenduje hiperkaloryczne i wysokobiałkowe doustne specjalistyczne preparaty odżywcze, które w niewielkiej objętości dostarczają skoncentrowaną ilość kalorii i wartości odżywczych. W razie potrzeby odpowiednie ilości energii, białka, elektrolitów, witamin, pierwiastków śladowych i wody można dostarczać drogą dojelitową lub pozajelitową.
Do żywienia medycznego kwalifikują się pacjenci, którzy na skutek choroby utracili co najmniej 10% masy ciała w ciągu 3–6 miesięcy przed rozpoczęciem leczenia. A także ci, którzy od ponad 10 dni spożywają mniej niż 60% dziennej zalecanej normy żywieniowej.
Żywienie medyczne jest już standardem postępowania u chorych z nowotworami w obrębie głowy i szyi, ponieważ są oni szczególnie narażeni na wyniszczenie organizmu. „U chorych poddanych napromienianiu regionu głowy spadek masy ciała podczas leczenia może sięgnąć 4-10 kg” – zwraca uwagę prezes Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, prof. Piotr Rutkowski.
Więcej informacji na temat rozpoznawania niedożywienia i włączenia żywienia medycznego zawierają „Standardy leczenia żywieniowego w onkologii”. W 2015 r. zostały one opublikowane przez Polskie Towarzystwo Onkologiczne, Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej oraz Polskie Towarzystwo Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu.
Na potrzeby kampanii powstała strona www.posilkiwchorobie.pl. Powstał również film dokumentalny „Ja” zrealizowany przez Anetę Kopacz, w 2015 r. nominowaną do Oskara za film „Joanna” w kategorii „najlepszy krótkometrażowy film dokumentalny”:
