W Polsce szacuje się, że prawie 50 procent pacjentów trafiło lub trafi na pierwsze wizyty do onkologa, chirurga onkologicznego lub radioterapeuty później niż powinno. Jak zoptymalizować ścieżkę pacjenta onkologicznego od diagnozy do wdrożenia leczenia? Przykładem niech będzie rak płuca.
Fot. Marcin Jończyk / Kurier MP
Rak płuca jest w Polsce najczęściej występującym nowotworem złośliwym i pierwszą przyczyną zgonów nowotworowych, zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Tylko około 13,5 proc. polskich chorych na raka płuca przeżywa 5 lat od rozpoznania.
W odpowiedzi na te wyzwania inicjatywa All.Can Polska przygotowała dokument zawierający szereg praktycznych wskazówek i konkretnych rekomendacji, jak tego dokonać, również w czasie pandemii COVID-19 – ekspertyzę pt. „Optymalizacja modelu finansowania świadczeń diagnostyczno-leczniczych w leczeniu nowotworów w celu usprawnienia ścieżki pacjenta i maksymalizacji wyników leczenia raka płuca”.
W ekspertyzie wskazano, że aby zmniejszyć zachorowalność i poprawić wyniki leczenia raka płuca, konieczna jest bardziej efektywna profilaktyka pierwotna i wtórna, poprawa dostępności i jakości diagnostyki, zwiększenie dostępu do innowacyjnych terapii, a także rozwój sieci ośrodków kompleksowej opieki medycznej nad pacjentami z rakiem płuca, tzw. Lung Cancer Units.
– Konieczne jest uzyskanie lepszej współpracy między poszczególnymi ośrodkami, zapewnienie kompleksowego postępowania oraz finansowanie świadczeń współmierne do potrzeb – uważa prof. Maciej Krzakowski, kierownik Kliniki Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, Państwowy Instytut Badawczy, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej. – Chorzy muszą być w centrum systemu ochrony zdrowia. Konieczność ta dotyczy – między innymi – postępowania w raku płuca.
– Czas od wystąpienia objawów sugerujących obecność nowotworu do rozpoczęcia leczenia raka płuca jest obecnie w Polsce zbyt długi, a ponadto u znacznej części chorych nie jest stosowane odpowiednie leczenie skojarzone – wskazuje prof. Krzakowski. – Dlatego raport, którego celem jest wskazanie bardziej właściwego modelu postępowania, a w konsekwencji – uzyskanie lepszych wyników leczenia raka płuca, powinien stanowić ważny element w dyskusji nad wypracowaniem optymalnych rozwiązań w opiece onkologicznej w Polsce.
– W Polsce szacuje się, że prawie połowa pacjentów trafiła lub trafi na pierwsze wizyty do onkologa, chirurga onkologicznego lub radioterapeuty później niż powinna. W związku z tym, liczba zgonów z powodu chorób nowotworowych może wzrosnąć nawet o 20 proc. – mówi Szymon Chrostowski, przewodniczący Prezydium Grupy Sterującej All.Can Polska, prezes Fundacji Wygrajmy Zdrowie. – To dramatyczna sytuacja, która oznacza konieczność opracowania przez wszystkie państwa planów naprawczych. Ich celem powinno być przywrócenie sprawności systemów ochrony zdrowia co najmniej do takiego poziom, na jakim działały przed pandemią. W Polsce niezwykle istotne jest podniesienie jakości w opiece onkologicznej, co pozwoli lepiej alokować dostępne zasoby – np. na jak najefektywniejsze terapie.
Podstawą do przygotowania raportu był przegląd systematyczny literatury, danych pochodzących z Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych oraz Narodowej Strategii Onkologicznej, a także polskich, europejskich i światowych wytycznych towarzystw naukowych w dziedzinie onkologii i leczeniu raka płuca.
Z danych Ministerstwa Zdrowia wynika, że nowotwory złośliwe tchawicy, oskrzeli i płuc są trzecim najpoważniejszym problemem zdrowotnym w Polsce, według wskaźnika DALY (wskaźnik, który stanowi sumę liczby utraconych lat życia z powodu przedwczesnego zgonu oraz liczby lat przeżytych z niesprawnością). Pierwsze dwa problemy zdrowotne Polaków to choroba niedokrwienna serca i udary mózgu. Jednocześnie nowotwory tchawicy, oskrzeli i płuc odpowiadają za 26 proc. DALY wszystkich chorób nowotworowych, podczas gdy nowotwory jelita grubego za 13 proc., a rak piersi za niecałe 7 proc. Profilaktyka i leczenie nowotworów tchawicy oskrzeli i płuc są zatem kluczowe z punktu widzenia potrzeb zdrowotnych naszej populacji.
Tymczasem, od początku 2020 roku w całej Europie widoczny jest kryzys leczenia onkologicznego, spowodowany pandemią COVID-19, związany przede wszystkim z ograniczeniem dostępu do diagnostyki i leczenia.
Głównie rekomendacje ekspertyzy:
• Wśród lekarzy POZ (Podstawowa Opieka Zdrowotna) należy promować zasadę – najpierw wykluczyć nowotwór zlecając wstępną diagnostykę.
• Należy niezwłoczne wdrożyć model koordynowanej opieki onkologicznej w ramach Krajowej Sieci Onkologicznej (KSO).
• W celu poprawy efektywności leczenia raka płuca należy wprowadzić model kompleksowej i koordynowanej opieki nad chorymi z rakiem płuca w Polsce, tzw. Lung Cancer Units.
• Należy podnieść wycenę pakietów diagnostycznych w kierunku wykrywania choroby nowotworowej w ramach AOS (Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna).
• Rozliczanie diagnostyki przez szpitale powinno zostać oparte o pakiety. Należy tworzyć zestawy badań, rozliczane pakietowo pod warunkiem wykonania pełnej listy badań zgodnie ze wskazaniem medycznym. W ich skład powinna wchodzić także diagnostyka molekularna.
• Należy poszerzać zakres wykonywanych badań molekularnych w poszczególnych nowotworach, aby na ich podstawie, łącznie z badaniami patomorfologicznymi, dopasowywać rodzaj terapii do typu choroby.
• W celu poprawy diagnostyki patomorfologicznej i molekularnej należy wprowadzić mechanizmy zapewniające pełne finansowanie oraz możliwość wykonania pełnego panelu badań w jednej placówce.
• Organizacja diagnostyki molekularnej powinna zostać zmieniona w kierunku utworzenia sieci laboratoriów powiązanych z ośrodkami koordynującymi Krajowej Sieci Onkologicznej.
• Należy zmienić sposób finansowania zdjęcia klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej ze stawki kapitacyjnej do puli świadczeń finansowanych według ceny jednostki rozliczeniowej.
• Należy przywrócić publiczne finansowanie i poprawić dostępność populacyjnych programów badań przesiewowych z wykorzystaniem niskodawkowej tomografii komputerowej.
• Ministerstwo Zdrowia powinno traktować potrzeby kadrowe w onkologii jako priorytet przy kształtowaniu polityki tworzenia miejsc specjalizacyjnych dla lekarzy. Należy tworzyć taką liczbę miejsc rezydenckich, która zapewni stabilny rozwój liczby kadry medycznej w specjalnościach kluczowych dla sprawnej diagnostyki i leczenia nowotworów.
• W celu poprawy profilaktyki pierwotnej należy opracować i zapewnić finansowanie powszechnych i efektywnych programów profilaktyki pierwotnej, polegających na szeroko zakrojonych programach edukacyjnych, szczególnie wśród młodzieży.
• W ustawie o Funduszu Medycznym należy doprecyzować, że technologia może być jednocześnie technologią o wysokiej wartości klinicznej i o wysokiej innowacyjności.
• W celu poprawy wyników leczenia należy znacząco poszerzyć dostęp do leków ukierunkowanych molekularnie i immunokompetentnych.
Raport ekspertów „Optymalizacja modelu finansowania świadczeń diagnostyczno-leczniczych w leczeniu nowotworów w celu usprawnienia ścieżki pacjenta i maksymalizacji wyników leczenia raka płuca” powstał z inspiracji inicjatywy All.Can Polska, we współpracy z Modern Healthcare Institute.
All.Can Polska to inicjatywa, której celem jest zwrócenie uwagi opinii publicznej oraz decydentów na konieczność poprawy efektywności i stabilności opieki onkologicznej oraz sytuacji pacjentów poprzez efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów finansowych.
