W czwartek w Narodowym Instytucie Onkologii zaprezentowano wyniki raportu Krajowego Rejestru Nowotworów „Nowotwory złośliwe w Polsce w 2020 roku”.
W 2020 roku do Krajowego Rejestru Nowotworów wpłynęły informacje o niemal 146,2 tys. nowych zachorowań na nowotwory i 99,9 tys. zgonów z ich powodu. W 2020 stosunku do roku poprzedniego nastąpił spadek liczby zachorowań o 12 908 u mężczyzn i 12 129 u kobiet. W stosunku do poprzedniego roku liczba zgonów wskutek nowotworów wśród mężczyzn się nie zmieniła, a wśród kobiet zmniejszyła się o 453 zgony.
Jednak autorzy raportu nie mają wątpliwości: obserwowany w 2020 roku spadek liczby zachorowań na nowotwory złośliwe jest spowodowany prawdopodobnie odraczaniem diagnozy związanym z pandemią COVID-19 oraz z innymi ograniczeniami wynikającymi z restrykcji pandemicznych (np. przekształcaniem szpitali i oddziałów w jednostki jednoimienne). – W 2020 r. przez kilka miesięcy były zamknięte miejsca, gdzie można było się zbadać, gdzie były prowadzone programy przesiewowe w kierunku nowotworów. Mieliśmy zalecenie „zostań w domu”, więc wszyscy zostali w domu z obawy przed zakażeniem się koronawirusem w placówkach ochrony zdrowia. Były dostępne teleporady, ale teleporadą nie można zdiagnozować nowotworu – powiedziała dr hab. Joanna Didkowska, kierownik Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, kierownik Krajowego Rejestru Nowotworów. – Przypuszczamy, że dane za 2021 i 2022 pokażą podwyższoną falę, tzn. będzie trochę więcej tych zachorowań niż w latach ubiegłych – dodała ekspertka, przedstawiając estymacje dla chorób nowotworowych na te lata.
W 2020 roku w wyniku pandemii COVID-19 zmarło w Polsce 41 451 osób, z czego 7 043 to osoby z chorobą nowotworową (17 proc.). Wśród osób z nowotworami, które zmarły z powodu COVID-19 w 2020 roku, mężczyźni stanowili 61 proc. Raport podkreśla, że ryzyko zgonu było tym większe, im mniej lat upłynęło od diagnozy nowotworu. Niemal 20 proc. zgonów z powodu COVID-19 nastąpiło u chorych zdiagnozowanych w 2020 roku (w stosunku do wszystkich zgonów z powodu COVID-19 wśród pacjentów onkologicznych). Trzy czwarte zgonów z powodu COVID-19 wśród pacjentów onkologicznych nastąpiło u osób zdiagnozowanych do dziesięciu lat przed pandemią, tylko u co czwartego diagnozę postawiono ponad dziesięć lat wcześniej. Najwięcej zgonów covidowych odnotowano wśród pacjentów z rozpoznanym nowotworem płuca (21 proc.), niemal tyle samo (20 proc.) z nowotworami układu pokarmowego.
Ryzyko zgonu z powodu COVID-19 wśród pacjentów onkologicznych było również, podobnie jak w całej populacji, uzależnione od wieku. Szczególnie narażeni na zgon z powodu zakażenia byli pacjenci w grupie 50-69 lat.
Na jakie nowotwory zapadali Polacy w 2020 roku? Z przedstawionych w raporcie danych wynika, że najczęstszym nowotworem mężczyzn był nowotwór gruczołu krokowego (19,6 proc.), charakteryzujący się największą dynamiką wzrostu zachorowalności. Ekspertów niepokoi wzrostowy trend umieralności na ten nowotwór – Polska wyraźnie odstaje pod tym względem od innych krajów europejskich, co jest związane przede wszystkim z opóźnieniami w diagnostyce.
Nowotwory złośliwe płuca są drugim nowotworem mężczyzn, przy czym w populacji mężczyzn od prawie 15 lat obserwuje się spadek zachorowalności i umieralności na nowotwory płuca, co należy wiązać przede wszystkim ze zmniejszeniem w ostatnich dekadach odsetka palących mężczyzn. Jednak – jak zaznaczono w raporcie – nowotwory złośliwe płuca są nadal dominującą nowotworową przyczyną zgonu mężczyzn (26 proc.). Na trzecim miejscu (11,2 proc. zachorowań) znajduje się rak jelita grubego (okrężnica i odbytnica) z rosnącą tendencją zachorowalności, przy jednoczesnej stabilizacji umieralności.
W przypadku kobiet najczęściej występuje rak piersi. Na drugim miejscu znalazł się rak płuca – do 2019 roku drugim najczęstszym nowotworem był rak jelita grubego. Ponadto w 2020 roku po raz kolejny liczba kobiet, które zmarły w wyniku raka płuca, przekroczyła liczbę kobiet, które zmarły z powodu raka piersi (o 1046). – Podczas gdy coraz mniej mężczyzn pali papierosy, kobiety wciąż po nie sięgają. Niestety nasze prognozy wskazują, że ten trend wzrostowy zachorowalności i umieralności na raka płuca wśród kobiet będzie się utrzymywał – dodała.
Eksperci podkreślają, że choć sytuacja w Polsce na tle innych krajów europejskich w zakresie zwłaszcza umieralności z powodu nowotworów nie jest dobra, trzeba dostrzegać też pozytywne sygnały – w ostatniej dekadzie można zaobserwować stabilizację umieralności i znaczącą poprawę wskaźników przeżyć zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Problemem jest jednak, jak wynika z raportu Komisji Europejskiej, że wskaźniki dotyczące umieralności z powodu nowotworów i wskaźniki przeżyć pięcioletnich w Polsce jeśli się poprawiają, to znacząco wolniej niż w większości krajów UE. Tymczasem cele, jakie stawia Komisja Europejska krajom członkowskim, odpowiadające możliwościom współczesnej medycyny oraz kompatybilne z prognozami dotyczącymi szans ograniczania śmiertelności z powodu nowotworów, są dużo bardziej ambitne: do 2035 roku kraje UE mają osiągnąć poziom 70 proc. przeżyć dziesięcioletnich w chorobach nowotworowych.
