Złamanie kompresyjne to szczególny typ złamania, do którego może dojść w obrębie kręgosłupa. Przy takim złamaniu trzon kręgu ulega zmiażdżeniu i obniża się jego wysokość. Krąg jest zgnieciony, zapadnięty.
Czym jest złamanie kompresyjne kręgu i jakie są jego przyczyny?
Tego typu złamania najczęściej występują w tak zwanym przejściu piersiowo-lędźwiowym, czyli w ostatnich kręgach piersiowych (Th10, Th11, Th12) lub pierwszych lędźwiowych (L1, L2).
Najczęstszą przyczyną tego typu złamań jest osteoporoza, która osłabia jakość tkanki kostnej. U osób dotkniętych tą chorobą nawet niewielki uraz, a czasami tylko gwałtowne skręcenie tułowia, może doprowadzić do złamania. Są to tak zwane złamania niskoenergetyczne.
Do czynników ryzyka osteoporozy zalicza się
- płeć żeńską
- starszy wiek
- małą masę ciała
- palenie papierosów
- nadużywanie alkoholu
- niedobór wapnia
- niedobór witaminy D
- niedobór hormonów płciowych – szczególnie u kobiet po menopauzie.
Duże znaczenie ma skłonność genetyczna. Osteoporozę mogą wywołać niektóre leki np. przewlekle stosowane steroidy.
Inną, rzadszą przyczyną tego typu złamań, właśnie przy małej sile urazu, są przerzuty nowotworowe do kręgosłupa. W tę okolicę przerzuty daje rak piersi, płuca, prostaty czy nerki.
Do złamań kompresyjnych kręgosłupa może dochodzić także u młodych osób, bez chorób zmniejszających wytrzymałość kości, ale wówczas jest to rezultat poważnych, wysokoenergetycznych urazów, jak w wypadkach komunikacyjnych czy upadkach z dużej wysokości.
Jak często zdarzają się złamania kompresyjne kręgosłupa?
Częstość występowania osteoporozy, a co za tym idzie złamań kompresyjnych kręgosłupa, rośnie z wiekiem pacjentów. Szacuje się, że tego typu złamań doświadcza nawet co piąta kobieta po menopauzie.
Jakie są objawy złamania kompresyjnego kręgosłupa?
Główny objaw złamania kompresyjnego to ból kręgosłupa, który pojawia się po urazie – np. upadku z krzesła. Ból może nasilać się przy niektórych ruchach, z kolei ulgę przynosi pozycja leżąca. Ból może promieniować do żeber, niektórzy pacjenci odczuwają go jako opasujący.
Niektóre złamania kompresyjne nie dają pacjentowi żadnych objawów i są wykrywane przypadkowo.
Co zrobić w przypadku podejrzenia złamania kompresyjnego kręgosłupa?
W przypadku podejrzenia złamania kompresyjnego kręgosłupa wskazana jest konsultacja na ostrym dyżurze ortopedycznym.
Jak lekarz ustala rozpoznanie złamania kompresyjnego kręgosłupa?
Ortopeda zbiera wywiad – szczególnie w kierunku występowania osteoporozy, bada pacjenta i wykonuje odpowiednie zdjęcia RTG celem potwierdzenia diagnozy. W przypadkach wątpliwych/niejasnych (szczególnie jeśli pacjent już wcześniej doświadczał tego typu złamań) może być konieczne wykonanie MRI, aby potwierdzić czy złamanie widoczne na RTG jest świeże.
W przypadku podejrzenia złamania na podłożu przerzutów nowotworowych ortopeda kieruje pacjenta na dalszą diagnostykę do poradni onkologicznej.
Jeśli złamanie występuje u osoby młodej, bez osteoporozy, po ciężkim urazie, konieczne może być dodatkowo wykonanie tomografii komputerowej w celu pełnej oceny obrażeń kręgosłupa.
Jakie są metody leczenia złamań kompresyjnych kręgów?
W przypadku typowych złamań kompresyjnych na tle osteoporozy stosuje się odpoczynek, leki przeciwbólowe, gorsety ortopedyczne różnego typu i niektóre metody fizjoterapeutyczne. Zalecenia przekazywane przez lekarzy mogą się różnić w zależności od ogólnego stanu pacjenta.
W razie braku poprawy – nieustępowania dolegliwości – po 6– tygodniach leczenia zachowawczego lub w przypadku licznych złamań rozważa się zastosowanie metod operacyjnych: kyfoplastyki lub wertebroplastyki. Pierwszy z zabiegów ma na celu „podniesienie” kręgu, odtworzenie jego prawidłowej wysokości; w drugim cement podawany do kręgu, bez zmiany jego wysokości, ma powodować skuteczne działanie przeciwbólowe.
W przypadku złamań wysokoenergetycznych po dużych urazach często konieczne jest pierwotne leczenie operacyjne – stabilizacja kręgosłupa.
Jakie jest rokowanie w przypadku złamań kompresyjnych kręgów?
U większości pacjentów tego typu złamania goją się dobrze po leczeniu zachowawczym, dolegliwości bólowe ustępują i pacjenci wracają do normalnego funkcjonowania. Jeśli zachodzi potrzeba zabiegu rokowanie jest nieco gorsze, powrót do sprawności trwa dłużej.
Niestety po wystąpieniu jednego złamania osteoporotycznego kręgosłupa, ryzyko wystąpienia kolejnych złamań bardzo wzrasta. Kolejne złamania wiążą się z ryzykiem pogłębienia kifozy piersiowej – wystąpienia „garbu”, co może skutkować przewlekłym bólem, trudnościami z oddychaniem, itd.
W przypadku złamań na te nowotworowym rokowanie jest dużo gorsze. Zależy wprost od pierwotnego nowotworu, ale obecność przerzutów do kości zwykle świadczy o zaawansowaniu choroby.
Rokowanie pacjentów po ciężkich urazach, u których przeprowadzano operacyjną stabilizację kręgosłupa, jest bardzo różne, zależy od rozległości obrażeń.
Co zrobić, żeby uniknąć wystąpienia złamania kompresyjnego kręgosłupa?
Do metod zapobiegania osteoporozie, która stanowi główną przyczynę tego typu złamań zalicza się dbanie o właściwą masę ciała, zdrową dietę, regularną, umiarkowaną aktywność fizyczną, suplementację witaminy D. Należy ograniczyć spożycie alkoholu i zrezygnować z palenia papierosów.
