×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zapalenie nagłośni

lek. med. Leszek Grabowski

Co to jest zapalenie nagłośni i jakie są jego przyczyny?

Zapalenie nagłośni jest rzadką chorobą bakteryjną obejmującą górną część krtani – nagłośnię (część krtani odcinającą drogi oddechowe od pokarmowych w czasie połykania) i sąsiadujące tkanki (fałdy nalewkowo-nagłośniowe). Choroba wywoływana jest głównie przez bakterie Haemophilus influenzae typu B (70–97%), rzadziej Haemophilus parainfluezae, Streptoccocus pneumoniae, Staphylococcus aureus, sporadycznie przez wirus opryszczki. Czynnikiem sprzyjającym zakażeniu są urazy powierzchni nagłośni np. ostrym kęsem pokarmowym.

W wyniku tego zakażenia dochodzi do szybko szerzącego się stanu zapalnego i znacznego obrzęku, co doprowadza do mechanicznego zwężenia dróg oddechowych powyżej strun głosowych.

Jak często występuje zapalenie nagłośni?

Zapalenie nagłośni jest chorobą rzadką, odnotowuje się około 9–15 przypadków na 100 000 osób. Zapalenie nagłośni stanowi od 1 do 3% wszystkich przypadków duszności krtaniowej. W Polsce nie ma dokładnych danych epidemiologicznych na temat zachorowań na zapalenie nagłośni, niemniej wprowadzenie szczepień przeciwko Haemophilus influenzae typu B znacznie zmniejszyło częstość występowania tej choroby.

Znacząca większość przypadków dotyczy dzieci w wieku 2–7 lat, u dorosłych podgłośniowe zapalenie krtani występuje znacznie rzadziej. Choroba ta zalicza się do stanów nagłych u dzieci i jest bezpośrednim zagrożeniem życia w związku z możliwością wystąpienia śmiertelnego upośledzenia drożności dróg oddechowych. Zakażenie Hemophilus influenzae może także dotyczyć innych narządów, np. opon mózgowo-rdzeniowych, płuc, a nawet może prowadzić do posocznicy (sepsy), znacznie pogarszając rokowanie. Może mu towarzyszyć bardzo wysoka gorączka tzw. hektyczna (czyli o wysokiej amplitudzie temperatur w ciągu doby).

Krtań w laryngoskopii bezpośredniej
Ryc.1. Widok wejścia do krtani w laryngoskopii bezpośredniej (wykonanej laryngoskopem z łopatką zakrzywioną): język (J), nagłośnia (E), fałd głosowy (S), chrząstka nalewkowata (N), zachyłek gruszkowaty (Z), łopatka laryngoskopu (Ł)

Jak się objawia zapalenie nagłośni?

Głównym objawem jest duszność, czasami poprzedzona dolegliwościami bólowymi gardła. Duszność jest stanem uświadomionej konieczności wzmożenia czynności oddechowej z jej najcięższą postacią – asfiksją, czyli duszeniem się. Sposób opisywania tego objawu zależy od wieku dziecka, jego stanu emocjonalnego i zasobu słownictwa. Rodzice mogą obserwować wzmożony wysiłek oddechowy, przyspieszenie czy też spłycenie oddechu, niepokój lub pobudzenie ruchowe.

U dzieci objawy podgłośniowego zapalenia krtani rozwijają się bardzo szybko. Do całkowitej niedrożności dróg oddechowych może dojść nawet w przeciągu kilku godzin. Do typowych objawów zalicza się gorączkę, ból gardła, otwartą buzię, ślinotok w następstwie zaburzeń połykania, narastający świst krtaniowy, stłumienie barwy głosu przez ograniczenie przestrzeni rezonacyjnej w gardle dolnym, określany czasem „głosem baranim”. Nie występuje szczekający kaszel charakterystyczny dla podgłośniowego zapalenia krtani (krupu wirusowego). W celu poprawy wentylacji dziecko przyjmuje pozycję z pochyleniem tułowia do przodu, podparciem na rękach i odgięciem głowy do tyłu, widoczna jest wzmożona praca mięśni oddechowych klatki piersiowej.

U dorosłych objawy podgłośniowego zapalenia krtani narastają powoli, poprzedzone są często infekcjami górnych dróg oddechowych, urazem nagłośni (kęs pokarmowy, ciało obce). Chory skarży się na ból w okolicy szyi czy klatki piersiowej, trudności w połykaniu, podwyższoną temperaturę. Pomimo wolno rozwijających się objawów w każdej chwili może dojść do śmiertelnego zwężenia dróg oddechowych.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów zapalenia nagłośni?

W każdym przypadku typowych objawów szybko narastającej duszności należy jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie zapalenia nagłośni?

U pacjenta z zapaleniem nagłośni zabezpieczenie drożności dróg oddechowych jest ważniejsze niż samo ustalenie przyczyny choroby. Jeśli objawy duszności nie są nasilone, lekarz może rozważyć diagnostykę. Najlepszą metodą diagnostyczną jest ocena za pomocą miękkiego endoskopu zakładanego przez nos, który pozwala na ocenę tej części krtani i gardła oraz uwidocznienie nagłośni. Obecnie rzadko wykonuje się zdjęcia boczne szyi, w których poszukiwano zmienionej obrzękowo nagłośni jako tzw. objawu kciuka. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że każda manipulacja w tej okolicy (fiberoskopia, ucisk szpatułką języka, pociąganie języka w badaniu lusterkowym krtani) może spowodować odruchowe całkowite zamknięcie dróg oddechowych! Dlatego takie czynności należy wykonywać tylko wtedy, gdy jest pełne zabezpieczenie lekarskie z możliwością natychmiastowej intubacji lub tracheotomii. Nie powinno się także wzmagać niepokoju u pacjenta, a szczególnie u dziecka, ponieważ nawet próba pobrania krwi czy założenia wkłucia dożylnego może spowodować nasilenie duszności. Lekarz może też zlecić badania laboratoryjne, takie jak morfologia (ocena leukocytozy), posiewy z gardła czy nagłośni czy stężenie białka C-reaktywnego, ale ich wyniki często nie wnoszą dodatkowych informacji.

Jakie są metody leczenia zapalenia nagłośni?

Najważniejszym celem leczenia zapalenia nagłośni jest zapewnienie drożności dróg oddechowych. Chory wymaga bezwzględnej obserwacji w szpitalu. W przypadku mało nasilonej duszności pacjenta można leczyć antybiotykami dożylnymi, obserwując bacznie jego stan. Natomiast nasilona niewydolność oddechowa wymaga pilnego udrożnienia dróg oddechowych metodą intubacji dotchawiczej (założenia rurki zabezpieczającej drogi oddechowe przez nos lub usta), rzadziej tracheotomii lub konikotomii (założenie rurki bezpośrednio do tchawicy przez nacięcie wykonane na szyi). Należy unikać takiego pogorszenia stanu ogólnego i miejscowego pacjenta, w którym jedynym sposobem ratowania życia będzie musiała być tracheotomia. Ten zabieg należy traktować jako ostateczność. Opieka nad chorym wymaga doświadczonego zespołu lekarskiego z udziałem anestezjologa i laryngologa ze względu na trudną intubację i możliwą potrzebę wykonania tracheotomii w trybie natychmiastowym.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zapalenia nagłośni?

Tak, przy zapewnieniu drożności dróg oddechowych rokowanie w zapaleniu nagłośni jest pomyślne. Czas intubacji wynosi średnio 2–3 dni i zależy od postępów leczenia. Tracheostomię utrzymuje się przez około 10 dni. Leczenie antybiotykowe powoduje całkowite cofnięcie się stanu zapalnego i normalizację drożności dróg oddechowych. Niemniej jednak, przy zbyt późnym rozpoznaniu choroby śmiertelność może sięgać 30–50%. Wczesne rozpoznanie i szybka intubacja w razie potrzeby ogranicza śmiertelność do 1%.

Jak postępować po zakończeniu leczenia zapalenia nagłośni?

Nie ma specjalnych zaleceń po pomyślnym zakończeniu leczenia. Kontrole wskazane są w przypadku przedłużonej intubacji czy tracheostomii celem wykluczenia zwężeń krtani lub tchawicy.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na zapalenie nagłośni?

Jedynie szczepienie przeciwko Haemophilus influenzae zmniejsza znacząco ryzyko wystąpienia zapalenia nagłośni, jednak nie zabezpiecza przed jego rozwojem w 100%, ponieważ choroba może być wywoływane także przez inne bakterie, rzadziej wirusy.

10.11.2016
Zobacz także
  • Podgłośniowe zapalenie krtani (krup wirusowy)
  • Angina
  • Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych
Wybrane treści dla Ciebie
  • Ostre zapalenie nagłośni
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta