×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Karmienie piersią a jedzenie ryb

dr hab. med. Ernest Kuchar
Klinikia Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym WUM

Pytanie nadesłane do redakcji

Czy podczas karmienia piersią można spożywać surowe mięso i ryby? Czy matka chorująca na toksoplazmozę lub zakażona listeriozą może zarazić dziecko, karmiąc je piersią?

Odpowiedź

Zgodnie z aktualnymi zaleceniami amerykańskimi spożywanie ryb w ciąży oraz przez kobiety karmiące piersią powinno zostać ograniczone. Jednak nie ze względu na możliwe skażenie bakteriami czy pierwotniakami, ale ze względu na rtęć występującą w rybach w dużych ilościach (w stosunku do innych pokarmów).

Powszechnie wiadomo, że ryby są głównym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 (zwłaszcza DHA i EPA), ważnych dla rozwoju mózgu i wzroku dziecka. Ryby są także cennym źródłem białka, witaminy D i innych ważnych składników odżywczych. Z drugiej strony, niektóre rodzaje ryb mogą zawierać groźne zanieczyszczenia pochodzące ze środowiska, takie jak np. rtęć. W dużych dawkach, ten metal ciężki jest szkodliwy dla rozwijającego się mózgu i układu nerwowego dziecka.

Skąd się bierze rtęć w rybach? Głównym źródłem rtęci w środowisku jest spalanie węgla. Kiedy rtęć dostanie się do wody, bakterie mogą przekształcić ją w groźną, praktycznie nieusuwalną z organizmu postać metylortęci. Ryby wchłaniają metylortęć z wody, żyjąc w niej, a także wraz z pożywieniem. Metylortęć wiąże się ściśle z białkami mięśni ryb i pozostaje tam pomimo gotowania czy smażenia. W efekcie prawie wszystkie ryby i skorupiaki zawierają niewielkie ilości rtęci, ale duże ryby drapieżne gromadzą jej najwięcej. Dzieje się tak, dlatego, że drapieżniki zjadają inne ryby i gromadzą zawartą w nich rtęć. Im wyżej w łańcuchu pokarmowym znajduje się ryba tym więcej rtęci gromadzi.

Ponieważ mleko matki jest bogate w kwasy omega-3, niezbędne dla niemowlęcia, pochodzące ze spożywanych przez nią pokarmów, większość ekspertów uważa, że kobiety karmiące powinny spożywać ryby. Niemniej jednak trzeba wybierać wyłącznie te gatunki, które są bezpieczne. Poniżej podaję kilka wskazówek FDA oraz EPA (amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków oraz Agencja Ochrony Środowiska), dotyczących spożywania ryb.

Wskazówki

  • Unikaj spożywania rekina, miecznika, makreli*. Ryby te zawierają najwięcej rtęci.
  • Kobiety karmiące mogą jeść do 2 średnich porcji ryb i skorupiaków o najniższych stężeniach rtęci tygodniowo. Należą do nich: krewetki, śledź, tuńczyk, pstrąg, sardynka, łosoś, dorsz i sum. Konserwy rybne należy spożywać najwyżej raz w tygodniu.
* Uwaga: Zawartość rtęci może się bardzo różnić w zależności od pochodzenia ryby. Warto się skontaktować z miejscowymi władzami sanitarnymi. Zasadniczo bezpieczniejsze są ryby hodowlane.

Listeria to drobnoustroje, które znajdują się w glebie, wodzie i kale zwierząt. Ludzie zwykle zakażają się przez spożywanie surowych warzyw, które zostały skażone zanieczyszczonym obornikiem wykorzystywanym jako nawóz, skażonego mięsa lub niepasteryzowanego mleka i jego przetworów np. miękkich serów. Listerioza u kobiety ciężarnej może być przyczyną zakażenia płodu przez łożysko, natomiast karmienie piersią jest bezpieczne i nie przyczynia się do zakażenia dziecka.

Podobna sytuacja dotyczy toksoplazmozy. Jak dotąd nie udokumentowano przeniesienia toksoplazmozy z mlekiem ludzkim. Teoretycznie, takie zarażenie jest możliwe (np. karmiąca ma spękane i krwawiące sutki w ciągu 1-2 tygodni po ostrym zakażeniu, gdy Toxoplasma gondii krąży jeszcze we krwi), jednak prawdopodobieństwo przeniesienia toksoplazmozy za pośrednictwem karmienia piersią jest bardzo małe.

Tabela. Porównanie wartości energetycznych różnych rodzajów tłuszczów spożywczych oraz zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych w przeliczeniu na łyżkę stołową tłuszczu
Rodzaj tłuszczu Wartość energetyczna (kcal) Omega-3 (mg) Omega-6 (mg) Stosunek 3/6
olej z łososia 123 5182 302 17,16
olej z wątroby dorsza (tran) 123 2811 254 11,07
olej ze śledzia 123 1926 195 9,88
olej z sardynek 123 3688 513 7,19
olej z pachnotki 120 8960 1680 5,33
olej lniany 120 7980 2240 3,56
masło bezwodne 112 185 288 0,64
olej rzepakowy niskoerukowy 124 1302 2842 0,46
olej z gorczycy sarepskiej124 826 2146 0,38
olej z orzechów włoskich120 1414 7194 0,20
olej sojowy 1209256936 0,13
olej z zarodków pszennych 120 938 7453 0,13
domowy smalec z dodatkiem oleju roślinnego 115 141 1242 0,11
oliwa z oliwek119 81 1067 0,08
olej sojowy utwardzony120 354 4746 0,07
masło shea120 41 666 0,06
majonez (z oleju sojowego i kartamusowego) 99 414 7176 0,06
przemysłowy smalec z dodatkiem oleju roślinnego 115 128 2317 0,06
olej słonecznikowy >70% kwasu oleinowego 124 27 505 0,05
olej z otrębów ryżowych120 218 4542 0,05
mieszanina margaryny z masłem 102 103 2162 0,05
masło kakaowe120 14 381 0,04
olej słonecznikowy utwardzony 120 122 4801 0,03
olej palmowy120 27 1238 0,02
olej kukurydziany120 95 7888 0,01
Źródło: Wikipedia, zmodyfikowane.



07.11.2012
Wybrane treści dla Ciebie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta