×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Dieta w chorobie Alzheimera

dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk

Sugeruje się, że wprowadzenie do diety pewnych składników pokarmowych czy odżywianie się zgodnie z danym modelem żywienia może być pomocne w zapobieganiu chorobie oraz wspomagać zasadnicze leczenie. Uważa się, że pewne znaczenie mają kwasy tłuszczowego omega 3, witaminy antyoksydacyjne, witaminy z grupy B i kwas foliowy oraz polifenole roślinne.


Fot. pixabay.com

Choroba Alzheimera charakteryzuje się postępującymi zaburzeniami pamięci oraz zachowania. W konsekwencji dochodzi do wyłączenia osoby chorującej z życia społecznego oraz konieczności sprawowania nad nią stałej opieki.

W wyniku choroby w mózgu dochodzi do odkładania się dwóch białek o zmienionej konformacji – głównie β-amyloidu oraz białka tau. Prowadzi to do obumierania komórek nerwowych, następczego zmniejszenia się liczby neuronów, a w konsekwencji do ograniczenia ilości produkowanych przez nie substancji przekaźnikowych (m.in. acetylocholiny) niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania mózgu.

Składniki pokarmowe istotne w profilaktyce choroby Alzheimera

Wytypowanie konkretnych składników pokarmowych i określenie ich działania w zapobieganiu chorobie Alzheimera to trudne zadanie. Po pierwsze trudno wyizolować dany składnik z konkretnego modelu żywieniowego. Po drugie nie są znane interakcje między poszczególnymi składnikami żywności.

Sugeruje się jednak, że wprowadzenie do diety pewnych składników pokarmowych czy odżywianie się zgodnie z danym modelem żywienia może być pomocne w zapobieganiu chorobie oraz wspomagać zasadnicze leczenie. Uważa się, że pewne znaczenie mają kwasy tłuszczowego omega 3, witaminy antyoksydacyjne, witaminy z grupy Bkwas foliowy oraz polifenole roślinne.

Kwasy tłuszczowe omega-3

Badania epidemiologiczne wskazują, że zwiększone spożycie kwasów omega 3 (a w szczególności DHA) wiąże się z mniejszym ryzykiem choroby Alzheimera. Okazuje się, że w surowicy oraz w mózgu osób chorujących na Alzheimera stwierdza się mniejsze stężenia DHA niż u osób zdrowych.

Sugeruje się kilka mechanizmów powstawania tego zjawiska. Po pierwsze stwierdzono, że kwasy tłuszczowe omega 3 (kwas eikozapentaenowy-EPA i dokozaheksaenowy-DHA) zwiększają płynność błon komórkowych i dzięki temu poprawiają neuroprzekaźnictwo. Po drugie DHA może zapobiegać odkładaniu się złogów β-amyloidu w mózgu.

W badaniu opublikowanych w 2002 roku w „British Medical Journal” u osób spożywających ryby i owoce morza przynajmniej raz w tygodniu zaobserwowano mniejsze ryzyko wystąpienia demencji i choroby Alzheimera niż u osób, których dieta była pozbawiona tych produktów. Wyniki innego badania wskazują z kolei, ze spożycie ryb przynajmniej raz w tygodniu zmniejsza aż o 60% ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera, w porównaniu z osobami, które spożywały je sporadycznie.

Witaminy antyoksydacyjne

Witaminy antyoksydacyjne, czyli witamina A, E i C, mają zdolność zapobiegania niekorzystnemu działaniu wolnych rodników tlenowych. Ich małe pobranie z dietą może sprzyjać także procesom zapalnym obejmującym tkankę nerwową.

Badania wskazują, że u osób z chorobą Alzheimera występuje małe stężenie witamin antyoksydacyjnych we krwi. W jednym z badań opublikowanych w 2002 roku w czasopiśmie „JAMA” wykazano, że zwiększenie podaży witaminy E wraz z produktami żywnościowymi wiązało się z mniejszym ryzykiem zachorowania na chorobę Alzheimera. W przypadku podawania witaminy E w postaci suplementów wyniki te okazały się mniej korzystne.

Do produktów zawierających duże ilości witaminy C zalicza się natkę pietruszki, porzeczki czarne i czerwone, paprykę czerwoną, brukselkę i brokuły. Witamina A znajduje się w wątrobie, marchewce, papryce czerwonej, maśle, jajach i serach dojrzewających, a wśród produktów bogatych w witaminę E należy wymienić oleje roślinne, orzechy laskowe, migdały, pestki dyni i nasiona słonecznika.

Polifenole roślinne

U podstaw wielu chorób przewlekłych leży stres oksydacyjny, który może także zapoczątkować choroby neurodegeneracyjne. Polifenole wykazują działanie ochronne, minimalizując skutki stresu oksydacyjnego. Jak wskazują badania, polifenole roślinne, takie jak: kwercetyna, kamferol, katechina oraz epikatechina, cechuje zdolność hamowania odkładania się β-amyloidu, co zmniejsza również jego stabilność. Polifenole roślinne mogą również działać ochronnie na witaminy antyoksydacyjne oraz mają zdolność wyłapywania m.in. jonów miedzi i żelaza.

Szczególną rolę przypisuje się także należącej do polifenoli kurkuminie. Działa ona przeciwzapalnie i przeciwutleniająco oraz aktywuje działanie enzymów antyoksydacyjnych. W badaniach na modelu zwierzęcym zaobserwowano ponadto, że zmniejsza ona ilość złogów amyloidowych.

Korzyści wynikające ze spożycia kurkuminy obserwuje się przede wszystkim na modelu zwierzęcym. Przeprowadzone u ludzi badania są nadal nieliczne i nie pozwalają na wysunięcie jednoznacznych wniosków na temat suplementacji tej substancji w kontekście zapobiegania i leczenia choroby Alzheimera. Wyniki jednego z badań z randomizacją, przeprowadzonych u osób w wieku 60–85 lat, wskazują, że jednorazowe podanie kurkuminy wpływa na poprawę koncentracji i pamięci operacyjnej, a miesięczna suplementacja poprawia samopoczucie oraz pamięć operacyjną, w porównaniu z placebo. Poniżej w tabeli zebrano produkty żywnościowe obfitujące w polifenole.

Grupa polifenoli Grupa flawonoidów Źródła polifenoli
kwasy fenolowe maliny, czarne porzeczki, poziomki, cebula czerwona, herbata
lignany siemię lniane, ziarna zbóż, kawa
stilbeny winogrona, wino (resweratrol)
flawonoidy katechiny morele, wiśnie, wino czerwone, kakao, zielona herbata
flawony seler naciowy, natka pietruszki, ziarna zbóż
izoflawony ziarno soi
flawanony białe części cytrusów
flawanole cebula, herbata
antocyjany czerwone wino, winogrona, jagody, żurawina

Źródło: Koszowska A., Dittfeld A., Puzoń-Brończyk A. i wsp.: Postępy Fitoterapii 2013, 4: 263–266

Witamina B6, B12 i kwas foliowy

Witamina B6, B12kwas foliowyniezbędne do przemiany homocysteiny w metioninę i cysteinę. W badaniach zaobserwowano zależność między dużym stężeniem homocysteiny we krwi a ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera. W brytyjskim badaniu OPTIMA (Oxford Project To Invastigate Memory i Ageing) u osób chorujących na chorobę Alzheimera stwierdzono duże stężenie homocysteiny oraz małe stężenie kwasu foliowego i witaminy B12. Z kolei w badaniu kontrolnym, przeprowadzonym po 3 latach, wykazano szybszą progresję choroby u osób, u których wyjściowo zaobserwowano duże stężenie homocysteiny.

Źródłem witamin z grupy B są pełnoziarniste produkty zbożowe, mięso, ryby, jaja, szpinak, brokuły i brukselka. Natomiast kwas foliowy występuje w szpinaku, brokułach, brukselce, orzechach arachidowych, ryżu brązowym i kaszy gryczanej.

Piśmiennictwo

1. Barberger-Gateau P., Letenneur L., Deschamps V. i wsp. Fish, meat, and risk of dementia: cohort study. BMJ., 2002; 325 (7370): 932–933.
2. Cox K.H., Pipingas A., Scholey A.B.: Investigation of the effects of solid lipid curcumin on cognition and mood in a healthy older population. J. Psychopharmacol., 2005; 29: 642–651.
3. Koseoglu E., Karaman Y.: Relations between homocysteine, folate and vitamin B12 in vascular dementia and in Alzheimer disease. Clin. Biochem. 2007; 40: 859–563.
4. Luchsinger J.A., Mayeux R.: Dietary factors and Alzheimer's disease. Lancet Neurol., 2004; 3 (10): 579–587.
5. Morris M.C., Evans D.A., Bienias J.L.: Consumption of fish and n-3 fatty acids and risk of incident Alzheimer disease. Arch. Neurol., 2003; 60: 940–946.
20.09.2018
Zobacz także
  • Ćwiczenia aerobowe wskazane w chorobie Alzheimera
  • Choroba Alzheimera
Wybrane treści dla Ciebie
  • Dieta o małej zawartości FODMAP (dieta zalecana w zespole jelita drażliwego)
  • Dieta w stwardnieniu rozsianym
  • Karmienie piersią a jedzenie ryb
  • Dieta bezglutenowa
  • Dieta w łuszczycy
  • Dieta ketogenna w leczeniu padaczki lekoopornej
  • Choroba Alzheimera
  • Jakie ryby można podawać niemowlętom oraz dzieciom w wieku 1–3 lat zgodnie z aktualnymi zaleceniami?
  • Wzdęcia brzucha i nadmierne gazy – postępowanie dietetyczne
  • Zalecenia żywieniowe dla pacjentów z wyrównaną i niewyrównaną marskością wątroby
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta