Pytanie nadesłane do redakcji
Pomiary ciśnienia u dzieci - zasady, sposoby wykonywania, interpretacja (co rodzic powinien, a czego nie powinien robić).
Odpowiedziała
dr med. Iwona Ogarek
specjalista nefrolog, specjalista pediatra
Oddział Nefrologii
Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie
Prawidłowy pomiar ciśnienia tętniczego wymaga zapewnienia właściwych warunków pomiaru. Przed badaniem dziecko powinno spokojnie siedzieć przez 5–10 minut. Pomiaru należy dokonywać u dziecka siedzącego z podpartymi na oparciu krzesła plecami, stopami opartymi podeszwami na podłodze, prawym ramieniem podpartym na blacie stołu. Zaleca się pomiar na prawym ramieniu.
W celu uzyskania dokładnego pomiaru należy wybrać mankiet odpowiedni do rozmiaru ramienia pacjenta. Balon mankietu powinien obejmować 80–100% obwodu ramienia, a szerokość balonu mankietu powinna wynosić co najmniej 40% obwodu ramienia w połowie jego długości. Błędy pomiarów wynikające z użycia zbyt wąskiego mankietu są większe niż wynikające z użycia zbyt szerokiego. Wymiary standardowo używanych mankietów podano poniżej:
- noworodek: szerokość 4 cm, długość 8 cm;
- niemowlę: szerokość 6 cm, długość 12 cm;
- dziecko: szerokość 9 cm, długość 18 cm;
- dorośli: szerokość 10–16 cm, długość 24–38 cm.
Należy używać wyłącznie aparatów z mankietami zakładanymi na ramię, a nie na nadgarstek, dopasowując je tak, aby pod mankiet można było włożyć dwa palce. Zaleca się wykonanie trzykrotnego pomiaru w odstępach 1–2 minutowych, a zapisywanie do interpretacji pomiaru 2 i 3.
Wynik pomiaru ciśnienia tętniczego należy porównać z odpowiednimi tabelami norm. Klasyfikacja ciśnienia tętniczego zależy od płci, wieku i wzrostu dziecka wyrażonych w centylach:
Tabela. | |
---|---|
Stan | Kryteria diagnostyczne |
nadciśnienie | średnia wartość SCT i(lub) RCT przynajmniej z trzech niezależnych pomiarów ≥95. centyla dla płci, wieku i wzrostu |
stan przed-nadciśnieniowy | średnia wartość SCT i(lub) RCT przynajmniej z trzech niezależnych pomiarów ≥90. centyla, ale <95. centyla dla płci, wieku i wzrostu młodzież z CT >120/80 mm Hg |
nadciśnienie "białego fartucha" | CT >95. centyla w gabinecie lekarskim, ale prawidłowe poza placówkami ochrony zdrowia |
prawidłowe | CT SCT i RCT <90. centyla dla płci, wieku i wzrostu SCT skurczowe ciśnienie tętnicze, RCT rozkurczowe ciśnienie tętnicze |
Poniżej znajdują się odnośniki do stron z wykresami oraz tabelami wartości ciśnienia tętniczego dla dzieci:
- Centyle ciśnienia skurczowego i rozkurczowego wg wieku - dziewczeta,
- Centyle ciśnienia skurczowego i rozkurczowego wg wieku - chłopcy,
- Opracowanie norm ciśnienia tętniczego dzieci i młodzieży w Polsce,
- Rozpoznawanie i leczenie nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży Aktualne (2004) stanowisko amerykańskich ekspertów
Ciśnienie tętnicze należy mierzyć u wszystkich dzieci >3. roku życia co najmniej raz w roku.
U młodszych dzieci (<3. rż.) najważniejszymi wskazaniami do pomiaru ciśnienia tętniczego są:
- obciążający wywiad okołoporodowy, tzn. wcześniactwo, mała urodzeniowa masa ciała,
- pobyt na oddziale intensywnej terapii w okresie okołoporodowym,
- wady wrodzone,
- nawracające zakażenia układu moczowego, choroba nerek i/lub układu moczowego
- choroba nowotworowa
- stosowanie leków wpływających na wysokość ciśnienia tętniczego.
Nadciśnienie tętnicze można podzielić na samoistne (najczęstsze u pacjentów dorosłych; u dzieci tym częstsze, im starsze jest dziecko) oraz wtórne związane z chorobami innych narządów, przede wszystkim nerek. W związku z tym diagnostyką i leczeniem nadciśnienia tętniczego u dzieci zajmują się ośrodki nefrologii dziecięcej.
W profilaktyce nadciśnienia tętniczego samoistnego bardzo ważne jest przykładanie należnej uwagi do zdrowego stylu życia, utrzymania prawidłowej masy ciała, zdrowej diety, aktywności fizycznej oraz odpowiedniej ilości snu.
Piśmiennictwo:
Europejskie Zalecenia Diagnostyki i Leczenia Nadciśnienia Tętniczego u Dzieci i Młodzieży, Standardy Medyczne, 2010.Litwin M., Januszewicz A., Prejbisz A. (red.): Nadciśnienie tętnicze u młodzieży i młodych dorosłych. Kraków, Medycyna Praktyczna, 2011.
The Fourth Report on the Diagnosis, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure in Children and Adolescents Pediatrics 2004.