×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Grzyby trujące

Większość grzybów trujących powoduje w krótkim czasie po spożyciu niezbyt nasilone dolegliwości żołądkowe: nudności, wymioty, ból brzucha.

Objawy takie występują też po spożyciu stosunkowo mało szkodliwych grzybów o działaniu prawie wyłącznie gastroenterotoksycznym: niektórych niejadalnych gatunków borowików, pieczarek, mleczajów, gołąbków i gąsek oraz tęgoskóra i olszówki. Wczesne objawy żołądkowo-jelitowe pojawiają się też po spożyciu bardziej trujących grzybów o działaniu atropinopodobnym: muchomora czerwonego i plamistego. W przypadku grzybów powodujących poważniejsze zatrucia objawy żołądkowo-jelitowe występują późno, nawet po kilkunastu godzinach od spożycia. Wymioty występujące w kilka godzin po zjedzeniu grzybów nie wykluczają spożycia przez chorego mniej trujących grzybów (często potrawy zawierają więcej niż jeden gatunek). Chory może wymiotować z powodu mało trującego składnika potrawy, w której był też np. muchomor sromotnikowy. Wskazówki jakie grzyby chory zjadł, może dostarczyć badanie mykologiczne popłuczyn żołądkowych (oglądanie zarodników grzybów).

Podstawowa zasada zapobiegania zatruciom grzybami: nie należy zbierać grzybów o hymenoforze blaszkowatymi (blaszki pod kapeluszem); nie zapobiega to wszystkim zatruciom grzybami, ale pozwala uniknąć najgroźniejszych - muchomorem sromotnikowym i zasłonakiem rudym.
muchomor czerwony
Muchomor czerwony

muchomor sromotnikowy
Muchomor sromotnikowy

muchomor wiosenny
Muchomor wiosenny

muchomor jadowity
Muchomor jadowity

zasłoniak rudy
Zasłoniak rudy

piestrzenica kasztanowata
Piestrzenica kasztanowata

Muchomor sromotnikowy

Grzyby zawierające amatoksyny są przyczyną ciężkich i nierzadko śmiertelnych zatruć; należą do nich (występujące w Polsce):

  1. z rodzaju Amanita - muchomor sromotnikowy, muchomor jadowity, muchomor wiosenny
  2. z rodzaju Lepiota - czubajeczka winnobrązowa, czubajeczka brązowoczerwonawa, czubajeczka cielista
  3. z rodzaju Galerina - hełmówka jadowita (obrzeżona), hełmówka jesienna.

Muchomor sromotnikowy jest jednym z najgroźniejszych grzybów trujących na świecie. Mimo charakterystycznego wyglądu (oliwkowozielonkawe zabarwienie kapelusza, bulwiasto zakończona podstawa trzonu i trwale przymocowany do niego pierścień na 2/3 wysokości - ryc. B) jest on mylony z gatunkami jadalnymi, takimi jak czubajka kania, pieczarki, gąski i gołąbki. Równie groźne muchomory - wiosenny i jadowity - różnią się od niego barwą kapelusza (żółtawy - ryc. C, białawy - ryc. D). Muchomor sromotnikowy zawiera 3 grupy toksyn: amatoksyny (amanityny α, ß i γ), falloidyny i fallolizyny. Nie ulegają one zniszczeniu w procesie gotowania, marynowania lub suszenia. Za uszkodzenia narządowe odpowiedzialne są amatoksyny. Dawka śmiertelna amatoksyn 0,1-0,3 mg/kg mc.; spożycie jednego grzyba może być śmiertelne (40 g grzyba zawiera 5-15 mg amanityny α). Fallotoksyny są alkaloidami obecnymi wyłącznie w trzonie muchomora sromotnikowego i muchomora jadowitego. Toksyny te w ciągu 6-8 h powodują dezintegrację czynnościową i strukturalną błony śluzowej żołądka i jelit, co znacząco przyspiesza wchłanianie amatoksyn.

Objawy zatrucia: przebieg zatrucia zwykle jest fazowy:

  • okres bezobjawowy - może trwać 8-16 h po spożyciu grzybów
  • okres objawów ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego - może trwać kilkanaście godzin i jest efektem działania fallotoksyn; występują bardzo silny kurczowy ból brzucha, nudności, wymioty i biegunka prowadzące do odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych zagrażających życiu
  • okres utajenia - 2.-3. doba (występuje u kilkunastu procent chorych), przejściowa poprawa samopoczucia
  • okres rozwiniętych uszkodzeń narządowych (niewydolność wątroby, ostra niewydolność nerek ) - 3.-5. doba od spożycia grzybów.

W bardzo ciężkich zatruciach objawy piorunującej niewydolności wątroby występują wcześnie, już na przełomie 1. i 2. doby od zatrucia.

Rozpoznanie: opiera się głównie na danych z wywiadu: spożycie grzybów blaszkowych; spożycie grzybów zebranych samodzielnie lub kupionych poza kontrolowanym systemem sprzedaży, gdy nie można ustalić charakterystycznych cech budowy; obecność objawów nieżytu żołądkowo-jelitowego u osób spożywających tę samą potrawę z grzybów; długi okres bezobjawowy (8-16 h od spożycia); wykluczenie innych przyczyn objawów.

Zasłonak rudy

Zasłonak rudy jest średniej wielkości grzybem o żółtawym cylindrycznym trzonie, pomarańczowobrązowym kapeluszu, pomarańczowobeżowych blaszkach i żółtawym miąższu - ryc. 1E. Zawiera orelaninę - peptyd przekształcający się m.in. pod wpływem światła w nefrotoksyczne kortynaryny, uszkadzające komórki cewek nerkowych. Dawka toksyczna - 100-200 g świeżych grzybów.

Objawy zatrucia: występują po kilkudniowym okresie utajenia i są spowodowane postępującą niewydolnością nerek. Niecharakterystyczne objawy - tępy ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, nudności, wymioty, biegunka - zwykle nie są kojarzone ze spożyciem grzybów przed wieloma dniami. Postępujące zaburzenia homeostazy wodno-elektrolitowej manifestują się osłabieniem, bólem mięśni, zawrotami głowy, suchością w jamie ustnej, wzmożonym pragnieniem. Po upływie 7-14 dni - pojawia się skąpomocz lub bezmocz spowodowany ostrym cewkowo-śródmiąższowym zapaleniem nerek.

Piestrzenica kasztanowata

Piestrzenica kasztanowata ma krótki trzon i brązowy, kalafiorowaty, fantazyjnie powyginany kapelusz - ryc. 1F; mylona ze smardzem. Zawiera gyromitrynę, która drażni przewód pokarmowy, działa toksycznie na wątrobę i układ nerwowy, powoduje hemolizę. Właściwości trujące grzyba znacznie zmniejsza profesjonalnie wykonane suszenie. Trzeba jednak pamiętać, że podczas obróbki cieplnej może dojść do zatrucia gyromitryną drogą wziewną.

Objawy zatrucia: nudności, wymioty, ból i wzdęcie brzucha, biegunka, odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, ból i zawroty głowy, zaburzenia koordynacji ruchowej, drgawki, śpiączka, objawy niewydolności wątroby, skąpomocz.

20.10.2016
Zobacz także
  • Zatrucia grzybami
  • Zatrucie grzybami
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta