Endokrynolog – czym się zajmuje i jakie choroby leczy endokrynolog?

Endokrynolog to lekarz specjalista, który diagnozuje i leczy zaburzenia funkcjonowania układu hormonalnego. Mają one wpływ m.in. na rozwój organizmu, procesy metaboliczne, płodność, ciśnienie tętnicze

Fot. Olga_Mur/ pixabay.com

Endokrynolog – czym się zajmuje

Endokrynolog to lekarz specjalista zajmujący się diagnostyką i leczeniem chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego (dokrewnych), czyli podwzgórza, przysadki mózgowej, tarczycy, przytarczyc, nadnerczy, gonad (jajników i jąder), szyszynki i grasicy. Funkcje gruczołu dokrewnego pełnią także niektóre komórki trzustki, jednak zaburzeniami w tym zakresie zajmuje się diabetolog.

Układ hormonalny tworzony przez gruczoły dokrewne zapewnia adaptację organizmu do warunków środowiska. Zaburzenia pracy gruczołów dokrewnych powodują nieprawidłowości w gospodarce hormonalnej. Zbyt małe lub zbyt duże stężenie poszczególnych hormonów może prowadzić do problemów w codziennym funkcjonowaniu oraz chorób.

Podstawą rozpoznania i leczenia zaburzeń jest szczegółowy wywiad z pacjentem oraz wyniki badań. Do najczęściej zlecanych przez endokrynologa badań należą te dotyczące monitorowania funkcji tarczycy:

• badanie TSH (hormon tyreotropowy, tyreotropina)
• badanie hormonów tarczycy – FT3 (wolnej trijodotyroniny) i FT4 (tyroksyny)
• USG tarczycy
• anty-TPO (przeciwciała przeciwko tyreoperoksydazie).

Endokrynolog – jakie choroby leczy

Wśród najczęściej leczonych przez endokrynologa chorób znajdują się:

• choroby tarczycy – niedoczynność tarczycy (najczęściej spowodowana chorobą Hashimoto) i nadczynność tarczycy (często na podłożu choroby Gravesa i Basedowa)
• choroby przytarczyc – niedoczynność przytarczyc i nadczynność przytarczyc
• choroby nadnerczy – niedoczynność nadnerczy, zespół Cushinga, rak nadnercza, guz chromochłonny
• choroby przysadki mózgowej – niedoczynność przysadki, guz przysadki

Objawy chorób endokrynologicznych

Ponieważ objawy chorób endokrynologicznych są często mało specyficzne i mogą występować także w przypadku innych chorób (np. kardiologicznych, czy psychicznych), zaleca się, by w razie podejrzewania u siebie choroby endokrynologicznej zgłosić się do lekarza rodzinnego, który po zebraniu wywiadu i wykonaniu badań zaproponuje dalsze postępowanie: pogłębi diagnostykę lub skieruje pacjenta do endokrynologa lub innego specjalisty.

Objawy, które mogą sugerować potrzebę konsultacji endokrynologicznej to m.in.:

• przewlekłe zmęczenie
• znaczne osłabienie, omdlenia
• duże wahania masy ciała
• uderzenia gorąca
• obrzęki
• trądzikowe zmiany skórne
• zaburzenia cyklu miesiączkowego
• spadek odporności
• nadmierna potliwość
• zaburzenia nastroju
• zaburzenia snu
• zaburzenia widzenia
• mlekotok
• obniżenie libido, zaburzenia erekcji
• wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu
• wypadanie włosów, nadmierne owłosienie u kobiet.

Endokrynolog dziecięcy – kiedy szukać pomocy

Objawami chorób endokrynologicznych u dzieci zajmuje się specjalista endokrynologii i diabetologii dziecięcej. Endokrynolodzy dziecięcy przyjmują pacjentów w wieku od 0 do 18. roku życia.

Objawy endokrynologiczne u dzieci mogą obejmować:

• zaburzenia wzrostu (niskorosłość, zbyt duży wzrost)
• opóźnione lub przedwczesne dojrzewanie płciowe, zaburzenie dojrzewania płciowego
• obfity trądzik
• zaburzenia nastroju
• problemy z pamięcią
• zaburzenia odżywiania (wzrost lub utrata masy ciała niewspółmierny do łaknienia).

Ginekolog endokrynolog – kiedy szukać pomocy

Specjalista endokrynologii ginekologicznej i rozrodczości zajmuje się diagnostyką i leczeniem chorób układu rozrodczego wynikających z zaburzeń funkcjonowania gruczołów wydzielania wewnętrznego.

Do najczęstszych zadań takiego specjalisty należą między innymi:

• monitorowanie i leczenie zaburzeń hormonalnych w okresie dojrzewania płciowego
• diagnostyka zaburzeń miesiączkowania i dolegliwości okołomenopauzalnych
• leczenie niepłodności
• diagnostyka objawów hiperandrogenizacji takich jak nadmierne owłosienie czy łysienie androgenowe u kobiet
• leczenie endometriozy
• leczenie zespołu napięcia przedmiesiączkowego
• leczenie zespołu policystycznych jajników (PCOS).

Przed wizytą u specjalisty endokrynologii ginekologicznej warto dokładnie obserwować i zapisywać niepokojące objawy, ponieważ znaczenie może mieć ich występowanie i zmiana nasilenia w zależności od dnia cyklu, pory dnia, trybu życia, czy sytuacji życiowej (np. stresu).

Objawy, które mogą sugerować konieczność wizyty u specjalisty endokrynologii ginekologicznej to między innymi:

• zaburzenia miesiączkowania – wzmożone napięcie emocjonalne, nieregularne cykle, bolesne skurcze, zbyt skąpe lub zbyt obfite krwawienie
• krwawienie między miesiączkami
• trudno leczący się trądzik
• zbyt wczesne lub zbyt późne dojrzewanie płciowe
• nadmierne owłosienie – szczególnie w miejscach nietypowych dla kobiet (broda, górna warga, klatka piersiowa, pośladki, plecy)
• trudność w utrzymaniu stałej masy ciała pomimo niezmiennego trybu życia (zarówno nagły wzrost, jak i utrata masy ciała)
• problemy z płodnością
• uciążliwe objawy menopauzy: zaburzenia nastroju, uderzenia gorąca, nocne poty.

Endokrynolog na NFZ – skierowanie, czas oczekiwania na wizytę

Wizyta u endokrynologa, który ma podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia wymaga przedstawienia skierowania od lekarza POZ lub innego lekarza udzielającego świadczeń w ramach umowy z NFZ.

Czas oczekiwania na konsultację u endokrynologa na NFZ różni się znacząco w zależności od województwa oraz konkretnego ośrodka i średnio wynosi od kilku dni do nawet kilku lat. Dostępność specjalistów można sprawdzić, korzystając z Informatora o Terminach Leczenia.

Endokrynolog prywatnie – koszt, dostępność specjalistów

Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej aktualnych w dniu publikacji tego artykułu liczba endokrynologów wykonujących zawód wynosi 1630 osób, jako specjaliści endokrynologii ginekologicznej pracuje 86 lekarzy, czynnych zawodowo lekarzy ze specjalizacją z endokrynologii i diabetologii dziecięcej jest 142.

Na prywatną wizytę u endokrynologa zwykle nie trzeba czekać dłużej niż kilka dni. Prywatna konsultacja endokrynologiczna kosztuje ok. 150–250 zł za wizytę. Badania są płatne dodatkowo.