×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Depresja w każdym wieku

Renata Kołton

Depresja zajmuje trzecie miejsce w rankingu najczęściej występujących zaburzeń psychicznych wśród mieszkańców Europy. Cierpi na nią około 6,9% Europejczyków. W Polsce do poważnych objawów depresji przyznaje się ponad 1,5 mln Polaków powyżej 15. roku życia - 5,3% populacji. Najczęściej choroba ta dotyka seniorów, ale cierpi na nią także kilka procent dzieci.


Fot. Pixabay.com

Patologiczny smutek

Potocznie depresja kojarzy się z przygnębieniem, smutkiem, apatią. Chandrą, która czasem dopada, ale po paru godzinach mija. Większość z nas doświadcza kilku takich epizodów w miesiącu. I jest to normalne. Granica pomiędzy „normalnym” przygnębieniem a depresją, jako chorobą jest płynna. Trudno uchwycić ten moment, kiedy zwykły, codzienny smutek staje się "patologicznym", trwałym obniżeniem nastroju, pierwszym objawem zaburzenia, które można i powinno się leczyć.

Oprócz złego samopoczucia, które utrzymuje się przez kilka tygodni czy miesięcy, depresji towarzyszy anhedonia, czyli utrata bądź niezdolność cieszenia się sprawami, które kiedyś sprawiały radość i angażowały daną osobę emocjonalnie. Chorzy mają mniej energii, wolniej się poruszają. Brakuje im siły fizycznej i psychicznej motywacji do działania. Trudniej im się skoncentrować, słabiej reagują na otoczenie. Odczuwają różne lęki, a ich myśli zdominowane są przez poczucie winy, niższości, grzeszności, aż po myśl o samobójstwie. Niektórzy nie mogą spać, ale część cierpi na nadmierną senność. Pojawiają się zaburzenia odżywiania - utrata apetytu bądź rzadziej, objadanie się. Czasami u pacjentów występują różne zespoły bólowe, np. bóle głowy czy kręgosłupa.

Analizując przyczyny depresji, specjaliści często korzystają z tzw. modelu biopsychospołecznego, który uwzględnia czynniki biologiczne, psychiczne i społeczno-kulturowe. W pierwszej grupie wyróżnia się uwarunkowania genetyczne, zmiany poziomu neuroprzekaźników w mózgu, ogólny stan zdrowia, choroby przewlekłe, uzależnienia. Pośród czynników psychologicznych wymienia się np. stresujące wydarzenia życiowe i sposoby radzenia sobie z nimi, relacje małżeńskie, rodzinne i z innymi ludźmi. Bodźce społeczne i kulturowe, które mogą warunkować rozwój depresji to, np. brak sieci wsparcia społecznego, poczucie samotności, trudna sytuacja zawodowa, szkolna, materialna czy mieszkaniowa.

Nie każdy smutek oznacza więc depresję. Jednak jego pogłębianie się i dołączanie innych objawów powinno budzić podejrzenie, że być może mamy już do czynienia z chorobą. Jeśli u kogoś bliskiego dostrzegamy wymienione objawy, nie starajmy się go na siłę rozweselić. Osoby w depresji, szczególnie głębokiej, często tracą krytyczne spojrzenie na swoje myśli i przeżycia, zaczynają wierzyć w depresyjny świat. Trudno wpłynąć na ich samopoczucie. Takie próby mogą wywołać nawet dodatkowy ból psychiczny, nasilić poczucie winy za zły nastrój, sprawiać, że osoba chora czuje się niezrozumiana. Jeśli chcemy pomóc, zasugerujmy konsultację u specjalisty.

Pomoc psychiatryczna wskazana jest, gdy objawy depresji o niewielkim lub umiarkowanym nasileniu utrzymują się przez 2-4 tygodnie. Przy ich znacznym natężeniu do spotkania ze specjalistą powinno dojść jak najszybciej. Do psychiatry powinny zgłosić się również osoby, u których symptomy depresyjne utrzymują się przez 2-3 dni i powtarzają cyklicznie.

Depresja w liczbach

Depresja zajmuje trzecie miejsce w rankingu najczęściej występujących zaburzeń psychicznych w krajach Unii Europejskiej. Cierpi na nią około 6,9% Europejczyków. Na pierwszym miejscu są zaburzenia lękowe (14%) i bezsenność (7%). Zgodnie z danymi opracowanymi przez Główny Urząd Statystyczny (GUS), w Polsce do poważnych objawów depresji przyznaje się ponad 1,5 mln osób powyżej 15. roku życia - 5,3% populacji. Pełnoobjawowa depresja dotyczy jednak także kilku procent dzieci. Statystycznie częściej chorują kobiety - 6,4%, wśród mężczyzn odsetek ten wynosi około 4%. O ponad jedną trzecią częściej choroba ta dotyka mieszkańców miast. Im wyższy stopień urbanizacji, tym więcej osób, których ten problem dotyczy.

Ryzyko depresji zwiększa także wejście w tzw. smugę cienia, czyli przekroczenie 50. roku życia. Wśród osób w wieku 50-59 lat, 5,9% badanych zgłaszało objawy tej choroby, w grupie 60-69 już 6,6%, pośród seniorów pomiędzy 70. a 79. rokiem życia co dziesiąty, a wśród osiemdziesięciolatków i starszych co piąty. Objawy depresji najczęściej zgłaszają wdowcy i wdowy (13,5%) oraz osoby rozwiedzione lub żyjące w separacji (9,2%). Największą częstość poważnych objawów depresji obserwuje się wśród osób z najniższym, podstawowym wykształceniem.

28 grudnia 2010 r. Rada Ministrów przyjęła Rozporządzenie w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (NPOZP). Okres realizacji programu przypadał na lata 2011-2015. W ocenie Najwyższej Izby Kontroli przedsięwzięcie to zakończyło się fiaskiem. Wyznaczonych celów i  zadań nie zrealizowała ani administracja rządowa, ani samorządowa. Nie zmniejszyła się liczba zagrożeń dla zdrowia psychicznego ani nie poprawiła się jakość życia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzin. NIK zwraca również uwagę na niedobór pracowników w opiece psychiatrycznej. W 2015 r. w Polsce było 3584 psychiatrów, przy oczekiwanej liczbie 7800. Psychiatrów dzieci i młodzieży mamy zaledwie 380.

Obecnie trwają prace legislacyjne nad projektem NPOZP na lata 2016–2020. Problem zapewnienia opieki i wsparcia osobom zmagającym się z problemem depresji dostrzegają też liczne organizacje pozarządowe. Sytuacja staje się coraz poważniejsza. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania zajmują czołową pozycję w rankingach wydatków Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) na świadczenia związane z niezdolnością do pracy. NPOZP na lata 2011-2015 przewidywał m.in. działania mające ograniczyć problem samobójstw. Tymczasem w okresie jego realizacji nastąpiło zwiększenie liczby zamachów samobójczych zakończonych zgonem o ponad 60% - z 3839 w 2011 r. do 6165 w 2014 r. Co roku w tej grupie jest około 70 dzieci w wieku 10-14 lat.

23.02.2017
Zobacz także
  • Rozpoczęła się 11. edycja kampanii Forum Przeciwko Depresji
  • Depresja i psychoza poporodowa
  • Żałoba i depresja w przebiegu żałoby
  • Depresja okołomenopauzalna
  • Depresja
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta