W czasopiśmie „Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology” opublikowane zostały wyniki badań prowadzonych przez zespół naukowców pod kierunkiem dr hab. Doroty Węziak-Białowolskiej, prof. UJ. W swojej pracy dowodzą oni, że moralność zachowań oraz działania zgodne z charakterem moralnym współwystępują z lepszym dobrostanem oraz z obniżonym ryzykiem wystąpienia depresji. Efekty te widoczne są nawet w średnim okresie, tj. przed upływem roku od zmiany sposobu bycia.
Dr hab. Dorota Węziak-Białowolska. Fot. uj.edu.pl
Artykuł pt. „Prospective associations between strengths of moral character and health. Longitudinal evidence from survey and insurance claims data” prezentuje wyniki pracy naukowej, w której połączone zostały elementy badań psychologicznych, socjologicznych i epidemiologicznych.
Badania na temat roli zachowań moralnych w kształtowaniu zdrowia i dobrostanu (ang. well-being) prowadzone były przez prof. Węziak-Białowolską, statystyczkę, ekonomistkę i socjolożkę zdrowia, oraz międzynarodowy zespół badaczy z Uniwersytetu Harvarda oraz VIA Institute on Character Strengths. Zaowocowały one serią czterech artykułów, których pierwszym autorem była prof. Węziak-Białowolska. Badaczka pracę nad tą tematyką rozpoczęła będąc jeszcze pracownikiem Uniwersytetu Harvarda, a kontynuuje ją obecnie w Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych UJ w ramach Programu Pozytywnego Zdrowia (POS-H-PRO) finansowanego z Funduszy Norweskich (2020/37/K/HS6/02772).
Rezultaty badań prof. Węziak-Białowolskiej zostały zauważone i docenione przez dziennikarzy i redaktorów „Harvard Gazette”, na łamach której w krótkim artykule popularno-naukowym nie tylko przedstawiono najważniejsze wnioski z badania, ale również zamieszczono wywiad z prof. Węziak-Białowolską na temat prowadzonych przez nią badań, osobistych motywacji oraz planów na przyszłość w obszarze badań nad moralnością i jej wpływem na zdrowie.
Jak tłumaczy prof. Węziak-Białowolska, badania nad zdrowotnymi konsekwencjami podejmowania moralnie słusznych zachowań prowadzone były od lat. Jednakże były to często małe, eksperymentalne badania koncentrujące się głównie wokół zachorowalności na depresję. Prowadzone były też badania z wykorzystaniem danych obserwacyjnych, ale pomimo tego, że wykonywane były na większych próbach, wykorzystywały głównie dane z badań przekrojowych. Natomiast, w zakresie oceny ryzyka zachorowania, badania te wykorzystywały wyłącznie informacje raportowane przez samych respondentów, co jest obarczone niedokładnościami w ich przekazywaniu.
Podejście zespołu prof. Węziak-Białowolskiej było inne. Nie tylko analizowano dane podłużne (longitudinalne), ale również udało się połączyć dane ankietowe o cechach charakteru (w tym o mocnych cechach charakteru) z danymi dotyczącymi chorób, uzyskanymi z rejestrów medycznych badanych osób, co jest wyjątkowe i rzadko możliwe. Tym sposobem uzyskano wgląd w realną zachorowalność respondentów, stwierdzoną na podstawie diagnozy lekarskiej.
– Nasze analizy pokazały, że osoby żyjące zgodnie ze swoim moralnym kompasem nie tylko raportują bardziej pozytywne oceny swojego zdrowia fizycznego oraz psychicznego, ale mają również znacząco niższe ryzyko zachorowania na depresję (zdiagnozowaną przez lekarza) nawet rok później – tłumaczy prof. Dorota Węziak-Białowolska.
– Uzyskaliśmy również pewne wskazówki dotyczące występowania związków między preferowaniem opóźnionej gratyfikacji w obszarze bycia szczęśliwym (respondenci wyrażali swoją opinię na temat stwierdzenia: „Jestem zawsze w stanie poświęcić swoje szczęście teraz na rzecz bycia jeszcze bardziej szczęśliwym później”) oraz niższym ryzykiem wystąpienia stanów lękowych oraz między korzystaniem z mocnych cech charakteru (ang. character strengths) a obniżonym ryzykiem zachorowania na choroby układu krążenia – dodaje członek zespołu dr hab. Piotr Białowolski, prof. ALK.
Warto wspomnieć, że inny artykuł, którego współautorką jest prof. Węziak-Białowolska, dotyczący wpływu moralnego charakteru na zdrowie – „Character strengths involving an orientation to promote good can help your health and well-being. Evidence from two longitudinal studies”, został w styczniu 2022 roku uhonorowany przez American Journal of Health Promotion oraz The Health Enhancement Research Organization (HERO) nagrodą za najlepszy artykułu roku – „Paper of the Year Award”. W związku z tym, prof. Węziak-Białowolska wraz z prof. VanderWeele (jednym ze współautorów nagrodzonego artykułu) wygłoszą 12 października 2022 wykład dla członków tej organizacji.
