Ograniczenia dotyczące produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych są konieczne; podyktowane są zmianami prawa unijnego, ale także faktem, że z powodu palenia papierosów co roku chorują tysiące Polaków – argumentowali w czwartek w Sejmie przedstawiciele resortu zdrowia.
Fot. iStock
Rządowym projektem nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych zajęły się w czwartek sejmowe komisje zdrowia oraz rolnictwa i rozwoju wsi. Skierowano go do dalszych prac w podkomisji.
Nowela związana jest z koniecznością wdrożenia unijnych przepisów ws. zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i wyrobów powiązanych.
Dotychczasowe przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady stracą moc najpóźniej 20 maja br. Jednak zmiany dotyczące wprowadzania wyrobów tytoniowych na rynek, jak zapowiada ministerstwo, mają wejść w życie nie wcześniej niż w lutym 2017 r., m.in. dlatego, by dać czas przedsiębiorcom i dystrybutorom na dostosowanie się do nich.
Minister zdrowia Konstanty Radziwiłł mówiąc o kluczowych założeniach projektu, podkreślił, że przewiduje on ustanowienie zakazu sprzedaży papierosów posiadających charakterystyczny aromat (z wyjątkiem papierosów mentolowych, na które ustanowiono w dyrektywie okres przejściowy do 2020 r.) oraz wprowadzenie obowiązku umieszczania na opakowaniach wyrobów tytoniowych ostrzeżeń zdrowotnych – zarówno tekstowych, jak i graficznych, które będą zajmować 65% zewnętrznego obszaru opakowania.
Minister przekazał, że projekt przewiduje usunięcie z opakowań tytoniowych informacji na temat poziomu np. substancji smolistych czy tlenków węgla i wprowadzenie na bocznych płaszczyznach opakowania dwóch ostrzeżeń: „palenie zabija – rzuć teraz” oraz „dym tytoniowy zawiera 70 substancji powodujących raka”.
Nowa regulacja – jak mówił minister - wprowadza oznakowania jednostkowych opakowań wyrobów tytoniowych w sposób który będzie umożliwiał rejestrowanie przemieszczeń tych opakowań, tak by można było śledzić ruch i wyrobów tytoniowych. Obowiązek ten ma wejść od 20 maja 2019 r.
Radziwiłł podkreślał, że w projekcie założono m.in. zakaz reklamowania i promocji e-papierosów oraz pojemników zapasowych. Wprowadzone mają zostać wymagania techniczne dla producentów i importerów papierosów elektronicznych i pojemników zapasowych oraz konieczność przekazywania na sześć miesięcy przed planowanych rozpoczęciem sprzedaży szczegółowych informacji dot. składu tych produktów.
Projekt proponuje ponadto wprowadzenie zakazu sprzedaży transgranicznej na odległość - np. przez internet - wyrobów tytoniowych i elektronicznych papierosów oraz pojemników z płynem zawierającym nikotynę do ponownego ich napełniania.
Zmiany – jak mówił minister - dotyczyć mają także wprowadzenia zakazu sprzedaży papierosów elektronicznych i pojemników z płynem osobom poniżej 18 lat.
Projekt zakłada ograniczenie miejsc palenia papierosów elektronicznych, analogicznie do obecnie obowiązującego zakazu palenia wyrobów tytoniowych: w miejscach publicznych oraz wprowadzenie zakazu sprzedaży e-papierosów na terenie podmiotów wykonujących działalność leczniczą oraz szkół, placówek oświatowych i obiektów sportowo-rekreacyjnych, a także w automatach.
Minister alarmował, że w Polsce liczba zgonów, które wynikają bezpośrednio z palenia tytoniu, według różnych szacunków, dochodzi do blisko 100 tys. rocznie. „Szacuje się, że 38% wszystkich zgonów mężczyzn w wieku 38-69 lat powstaje w związku z paleniem tytoniu” – mówił. Oznacza to, jak podkreślał, że blisko 40% mężczyzn w sile wieku umiera w związku z paleniem tytoniu, z czego 55% zgonów wynika bezpośrednio z powodu nowotworu powstałego na skutek palenia.
„Rak płuc jest bezdyskusyjnie najczęstszą przyczyną zgonów pośród nowotworów złośliwych, zarówno wśród mężczyzn jak i niestety ostatnio także wśród kobiet” – alarmował minister. Jak dodał, 94% przypadków raka płuca mężczyzn i 68% u kobiet jest wynikiem palenia tytoniu.
Dodatkowo, jak podkreślał minister, bierne narażenie na dym tytoniowy osób niepalących powoduje śmierć ok. 2 tys. osób rocznie, m.in. z powodu choroby niedokrwiennej serca, raka płuca, przewlekłych chorób układu oddechowego.
„Nie mam żadnej wątpliwości, że gdyby ktoś nałożył na ministra zdrowia zadanie, teoretycznie, by zrobić jedną rzecz dla zdrowia Polaków, tylko jedną i na niej móc poprzestać, to należałoby doprowadzić do tego, by Polska była krajem bez dymu papierosowego” – dodał Radziwiłł.
Biuro Analiz Sejmowych w opinii merytorycznej oceniło, że projekt nie budzi zastrzeżeń merytorycznych, ale wskazało, że należy rozważyć, czy w toku prac legislacyjnych nie doprecyzować niektórych przepisów.
W opinii wskazano, że wyjaśnienia wymaga zmiana dotycząca zakazu „udostępniania” określonych wyrobów osobom poniżej 18 lat, bowiem pojęcie to jest szeroko rozumiane, a nie zostało zdefiniowane w słowniku ustawy. Kolejna niejasność związana jest z przepisem, który dotyczy wyłączenia z zakazu udostępniania osobom poniżej 18 lat „wyrobów ziołowych do palenia”.
„Projekt ustawy wywoła daleko idące skutki społeczno-gospodarcze, pozytywne dla społeczeństwa i negatywne dla branży” – wskazuje BAS. W uzasadnieniu do projektu – jak sygnalizuje – brak jest przedstawienia przewidywanych skutków społecznych i gospodarczych dla przemysłu tytoniowego i plantatorów tytoniu w Polsce, a także branży papierosów elektronicznych. Wskazano jedynie dane dot. wielkości podmiotów i ich rozmieszczenia.
W opinii BAS oceniono, że większość przepisów zawartych w projekcie stanowi realizację dyrektywy, ale część zawiera dalej idące ograniczenia dla producentów, importerów i sprzedawców niż w te przewidziane w dyrektywie.
Jak wskazuje BAS, chodzi m.in. o regulacje dotyczące zakazu sprzedaży e-papierosów osobom poniżej 18 roku życia, wprowadzenia całkowitego zakazu reklamy e-papierosów oraz miejsc w których używanie e-papierosów jest zabronione oraz transgranicznego handlu na odległość. BAS informuje, że w dyrektywie zawarto upoważnienie dla państw członkowskich do wydania regulacji prawnych w wyżej wymienionych obszarach.
