×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Guzkowe zapalenie tętnic


Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Katedra Reumatologii Wyższej Szkoły Edukacji i Terapii w Poznaniu

Co to jest guzkowe zapalenie tętnic i jakie są jego przyczyny?

Guzkowe zapalenie tętnic to proces, który powoduje zmiany martwicze w tętnicach średniego i małego kalibru zlokalizowanych w wielu układach i narządach: w obrębie nerek, w układzie nerwowym, przewodzie pokarmowym, układzie sercowo-naczyniowym, w skórze, w obrębie jąder i najądrzy.

Przyczyna guzkowatego zapalenia tętnic nie jest znana. U części chorych do jej wystąpienia może się przyczynić zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV) lub typu C (HCV).

W naczyniach tętniczych powstają kompleksy immunologiczne, tworzą się nacieki zapalne, zakrzepy, zmiany martwicze. Osłabiona ściana tętnic może być miejscem tworzenia się tętniaków. Równocześnie w niektórych odcinkach może dochodzić do zwężenia światła naczynia lub jego zamknięcia i niedokrwienia tkanek. W przebiegu guzkowego zapalenia tętnic wczesne i późne zmiany mogą się ze sobą splatać, dotyczyć wielu narządów równocześnie i prowadzić do ciężkiej, układowej choroby.

Jak często występuje guzkowe zapalenie tętnic?

Częstość występowania guzkowego zapalenia tętnic ocenia się na od 2 do 30 przypadków na milion. Choroba może wystąpić w każdym wieku - najczęściej między 40. a 60. rokiem życia, częściej chorują mężczyźni niż kobiety.

Jak objawia się guzkowe zapalenie tętnic?

Początkowo - nawet przez szereg miesięcy - mogą występować objawy ogólne, takie jak uczucie osłabienia, gorączka, bóle stawów i mięśni, utrata masy ciała. Później pojawiają się zmiany w obrębie skóry, objawy ze strony układu nerwowego, pokarmowego, nerek i innych narządów. Zmiany skórne to plamica „uniesiona”, siność siatkowata, owrzodzenia i guzki podskórne (wyczuwalne głównie wzdłuż naczyń na podudziach i przedramionach). Objawy ze strony układu nerwowego są liczne, najczęściej dochodzi do zmian o charakterze zapalenia nerwów obwodowych - np. nerwów strzałkowych lub promieniowych. Pojawiają się niedowłady wiotkie (opadanie stopy), zaburzenia czucia (objawy „rękawiczek” i „skarpetek”), zanik mięśni, zniesienie odruchów. Może dojść także do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (udary).

Częste są objawy ze strony nerek, a w przebiegu guzkowego zapalenia tętnic może dojść do ich niewydolności. O zajęciu naczyń nerkowych świadczy także narastające nadciśnienie tętnicze. Guzkowe zapalenie tętnic wieńcowych może prowadzić do zawału serca. Nacieki zapalne powstają także w płucach, u około połowy chorych występują objawy ze strony przewodu pokarmowego - w wyniku powstawania zmian zapalnych w naczyniach, tętniaków, zatorów i zawałów w narządach jamy brzusznej, dochodzi do objawów „ostrego brzucha” wymagających interwencji chirurgicznej. Zmiany w narządzie wzroku to obrzęk tarczy nerwu wzrokowego i jego zanik, odwarstwienie siatkówki, zakrzepy tętnicy środkowej siatkówki - zagrażające utratą wzroku. Częste jest zapalenie jąder. U większości chorych występują bóle i zmiany zapalne w stawach. Zapalenie stawów jest niesymetryczne, przemijające, dotyczy najczęściej dużych stawów kończyn dolnych. Częste są bóle mięśni.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów guzkowego zapalenia tętnic?

Jak przedstawiono powyżej objawy guzkowego zapalenia tętnic początkowo są niecharakterystyczne, a w dalszym przebiegu wymagają różnicowania z wieloma chorobami poszczególnych układów i narządów. Rozpoznanie choroby bywa więc bardzo trudne. W każdej opisanej sytuacji należy zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który przeprowadzi wstępną diagnostykę i skieruje pacjenta do odpowiednich specjalistów. Nie należy zwlekać ze zgłoszeniem się do lekarza i czekając w nadziei, że dolegliwości „same przejdą”, gdyż powoduje to opóźnienie wprowadzenia leczenia!

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie guzkowego zapalenia tętnic?

W ustalaniu rozpoznania lekarz musi wziąć po uwagę dolegliwości występujące u chorego i wynik badania pacjenta, na podstawie których może podejrzewać guzkowe zapalenie tętnic. Aby to podejrzenie potwierdzić, powinien wykorzystać międzynarodowe kryteria diagnostyczne dla tej choroby. Do kryteriów tych należy utrata masy ciała (powyżej 4 kg w krótkim czasie bez określonej przyczyny), zmiany skórne, u mężczyzn - ból jąder, ból lub bolesność uciskowa mięśni i utrata siły mięśniowej, objawy ze strony nerwów obwodowych, nadciśnienie tętnicze, zwiększenie stężenia ciał azotowych w surowicy (początek niewydolności nerek), obecność antygenu wirusa HBV lub odpowiednich przeciwciał w surowicy, zmiany w tętnicach uwidocznione w badaniu z kontrastem (arteriografia), zmiany w ścianach tętnic stwierdzone badaniem mikroskopowym w wycinku mięśnia (najczęściej mięśnia brzuchatego łydki). Nie zawsze jednak w pobranym wycinku można znaleźć zmienione chorobowo naczynia.

Jakie są metody leczenia guzkowego zapalenia tętnic?

W terapii guzkowego zapalenia tętnic stosuje się glikokortykosteroidy w dużych dawkach oraz silnie działające leki immunosupresyjne (np. cyklofosfamid). Intensywnego leczenia wymaga równocześnie towarzyszące chorobie nadciśnienie tętnicze. Zależnie od tego, które narządy są zajęte, konieczne jest odpowiednie postępowanie ograniczające objawy i dolegliwości występujące u chorego (tzw. leczenie objawowe).

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie guzkowego zapalenia tętnic?

Guzkowe zapalenie tętnic jest bardzo ciężką chorobą, obejmującą wiele układów i narządów, która często przebiega „rzutami”. U części chorych uzyskuje się okresową poprawę. W wielu przypadkach dochodzi do uszkodzenia narządów, którego nie można wyleczyć. Jest to poważna choroba, której całkowite wyleczenie nie jest możliwe, a terapia ma przede wszystkim na celu zahamowanie postępu choroby i ograniczenie jej powikłań.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia guzkowego zapalenia tętnic?

Nie można całkowicie wyleczyć chorych na guzkowe zapalenie tętnic - można tylko uzyskiwać okresową poprawę, stosując wszystkie możliwe obecnie metody leczenia. W okresach poprawy chorzy muszą unikać dodatkowych zagrożeń, jak np. zakażenia wirusowe czy bakteryjne i obserwować ewentualne objawy mogące świadczyć o nawrocie choroby, aby możliwie szybko wznowić leczenie.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na guzkowe zapalenie tętnic?

Przyczyna guzkowego zapalenia tętnic nie jest znana. Jednym z czynników, które mogą przyczynić się do zachorowania jest zakażenie wirusem HBV lub HCV, więc unikanie tych zakażeń niewątpliwie zmniejsza ryzyko zachorowania na guzkowe zapalenie tętnic.

20.03.2017
Zobacz także
  • WZW typu C i przewlekłe zapalenie wątroby
  • HBV i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta