×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Wybielanie zębów


Zakład Dydaktyki Medycznej - Wydział Lekarski, Kraków

Czym jest przebarwienie zębów i jakie są jego przyczyny?

Z wiekiem zęby stają się coraz ciemniejsze. Można wyróżnić kilka przyczyn: zmiana zabarwienia zęba związana z jego ciągłym rozwojem, przebarwienia zębów wcześniej leczonych kanałowo, przebarwienia wynikające z obecności próchnicy oraz gromadzenie się na zębach substancji przebarwiających, jak również przebarwienia zęba związane z materiałem, który został użyty do jego odbudowy (np. srebrne wypełnienia amalgamatowe przebarwiające zęby na ciemnoszary kolor, korony mające podbudowę metalową – również wywołujące ciemnoszare przebarwienie zębów).

Duże znaczenie w egzogennym (zewnątrzpochodnym) mechanizmie postawania przebarwień ma higiena jamy ustnej, styl życia oraz dieta.

Pod pojęciem stylu życia kryje się głównie palenie papierosów. Duża ilość substancji smolistych zawartych z dymie papierosowym w bardzo krótkim czasie odkłada się na powierzchniach zębów, powodując ich nieestetyczne przebarwienia na kolor czarny. W tej grupie przebarwień należy podkreślić również występowanie przebarwień wynikających ze stosowania płukanek do jamy ustnej zawierających chlorheksydynę i listerynę (rzadziej stosowane są również sanguinaryna i cetylopirydyna) oraz doustnie stosowanych preparatów żelaza.

Innym rodzajem przebarwień są przebarwienia endogenne (wewnątrzpochodne), tzn. związane na przykład z przyjmowaniem nadmiernej ilości fluoru w trakcie rozwoju zębów lub niektórych leków (np. antybiotyk tetracyklina). Przebarwienia mogą też być związane z wrodzonymi zaburzeniami budowy szkliwa lub zębiny (np. odontodysplazja, niecałkowity rozwój szkliwa – amelogenesis imperfecta, niecałkowity rozwój zębiny – dentinogenesis imperfecta), jak również z chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak: hiperbilirubinemia, wrodzona porfiria, alkaptonuria, cystowe zwłóknienie trzustki, zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego (przysadka, nadnercza, tarczyca, grasica).

Jak często występuje przebarwienie?

Prawie każda dorosła osoba ma mniej lub bardziej nasilone przebarwienia zębów. Nasilenie tych objawów zależy w dużej mierze od stylu życia, diety, zdrowia zębów i zachowywanej higieny jamy ustnej.

Jak się objawia?

Pierwszym objawem powstawania przebarwień są najczęściej delikatne naloty widoczne najbardziej np. pomiędzy przednimi zębami dolnymi. Niestety ze względu na stopniowe odkładanie się resztek oraz powolną zmianę zabarwienia zębów czasami trudno to zauważyć. Czasami też kolor przebarwień jest trudno dostrzegalny dla Pacjenta i dopiero lekarz podczas rutynowego badania może je dostrzec.

Najlepiej jednak zauważalne przez pacjentów są przebarwienia spowodowane paleniem tytoniu oraz spożywaniem nadmiernych ilości czarnej kawy i herbaty. Wtedy przybierają one nawet czarny kolor. Podobny, ciemnoszary kolor mają przebarwienia związane z wypełnieniami amalgamatowymi i koronami metalowymi.

Dodatkowo zęby po leczeniu kanałowym przebarwiają się na różne kolory. Od żółtego, poprzez czerwony, na brązowym kolorze kończąc.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Niestety, jeśli przebarwienia już się pojawią na zębach, jedynym możliwym postępowaniem jest wizyta u stomatologa. W przypadku gdy będą to tzw. przebarwienia egzogenne, lekarz będzie musiał przeprowadzić zabieg usunięcia kamienia nazębnego i nalotów (np. za pomocą skalera ultradźwiękowego i piaskarki lub szczoteczki/gumki z pastą zawierającą pumeks).

Jeśli okaże się, że zęby z wiekiem przybrały ciemniejszy odcień, to po usunięciu kamienia nazębnego i nalotów będzie można przystąpić do zabiegu wybielania zębów. Podobnie w przypadku przebarwień związanych z leczeniem kanałowym zębów.

Inaczej ma się zupełnie sprawa z przebarwieniami związanymi z zastosowanymi wypełnieniami („plombami”) amalgamatowymi. Czasami wystarczy wymienienie wypełnienia i udaje się pozbyć przebarwienia.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Ocena wzrokowa jest dla lekarza wystarczająca do postawienia diagnozy odnośnie rodzaju i przyczyn przebarwień zębów.

Jakie są sposoby leczenia?

Jak już wcześniej napisałam, egzogenne naloty można usunąć poprzez skaling i piaskowanie, a wymiana wypełnień amalgamatowych zazwyczaj pozwala polepszyć wygląd zęba.

Inaczej ma się sprawa z zębami leczonymi kanałowo. W takim wypadku po pierwsze należy ocenić radiologicznie wypełnienie kanału korzeniowego. Kolejnym krokiem jest usunięcie starej „plomby” i sprawdzenie, jakim materiałem wypełniony jest kanał korzeniowy/kanały korzeniowe. Obecnie zaleca się wypełnianie kanałów korzeniowych gutaperką i materiałami na bazie żywicy syntetycznej (np. AH+, 2 Seal, itp.). Uważa się, że te materiały nie przebarwiają zębów. Jeśli kanał jest wypełniony innym materiałem, czasami konieczne jest jego usunięcie i ponowne wypełnienie kanału. Dodatkowo na tym etapie może być już konieczne wybielanie pojedynczego, martwego zęba.

Takie wybielanie polega na cotygodniowej wymianie materiału wybielającego z wnętrza zęba, aż do uzyskania zadowalającego efektu. Taki proces może trwać od 2 tygodni do maksymalnie 3 miesięcy. Jeśli po 3 miesiącach nie wystąpi dostateczne wybielenie zęba, nie można kontynuować leczenia. Bardzo ważne jest przestrzeganie tej zasady, ponieważ zdarza się, że w wyniku takiego leczenia występuje niebezpieczny dla zęba stan – resorpcja, która może doprowadzić do koniczności jego usunięcia. W wypadku przedłużania tego leczenia ryzyko resorpcji rośnie. Po zakończeniu wybielania konieczne jest założenie do zęba, na kolejne 2 tygodnie, preparatu neutralizującego materiał wybielający aby uniknąć wyżej opisanej resorpcji. Dodatkowo, taki ząb należy kontrolować radiologicznie co pół roku przez kolejne 7 lat.

Wybielanie całych, naturalnie ciemniejszych zębów wygląda nieco inaczej. Są dwa sposoby postępowania. Pierwszym jest wymagające jednej wizyty w gabinecie wybielanie za pomocą silniejszego środka wybielającego, z zastosowaniem lampy do wybielania lub bez jej zastosowania. Drugim jest stosowanie przed 14 nocy żelu wybielającego o mniejszym stężeniu w specjalnych nakładkach na zęby. Każda z metod ma swoich zwolenników i przeciwników. Każdy rodzaj wybielania wywołuje nieprzyjemne doznania. Może to być lekka nadwrażliwość zębów na zimno, uczucie kłucia aż do bólu. Zazwyczaj te nieprzyjemne objawy mijają do 24 godzin po zakończeniu wybielania.

Wybielanie nakładkowe jest zazwyczaj tańsze, ale trwa dłużej (14 nocy) i przez to czasami dyskomfort utrzymuje się dłużej. Wybielanie gabinetowe daje natychmiastowy efekt, ale ze względu na inny rodzaj preparatu jest droższe.

Bardzo ważne jest wykonanie wybielania przez stomatologa. Przed każdym wybielaniem dentysta musi wykonać badanie zębów i jamy ustnej. Ważne, by przed wybielaniem wyleczyć próchnicę (aby przez zdemineralizowane/uszkodzone szkliwo i zębinę preparat nie dostał się do miazgi i jej nie uszkodził) i oczyścić powierzchnię zębów z kamienia i nalotów (aby preparat mógł działać równomiernie i żeby nie powstały obszary nierównomiernie wybielone). Obecnie wiele gabinetów kosmetycznych oferuje możliwość wybielenia zębów. Szczęśliwie preparaty w nich stosowane mają mniejsze stężenie czynnika wybielającego, dzięki czemu mniejsze jest ryzyko uszkodzenia zębów.

Efekt wybielania zębów żywych, podobnie jak w przypadku wybielania zębów martwych, jest trudny do przewidzenia z góry i utrzymuje się od 6 miesięcy do kilku lat.

W przypadku zębów przebarwionych przez próchnicę lub materiał wypełniający (amalgamat) najczęściej wystarczy usunąć próchnicę i amalgamat oraz wypełnić ząb np. światłoutwardzalnym materiałem kompozytowych, czyli materiałem mającym kolor zęba.

Ostatnim, bardziej radykalnym sposobem poprawy estetyki zębów jest zastosowanie licówek i koron porcelanowych.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

W przypadku przebarwień egzogennych (tzn. nalotów i kamienia) efekt leczenia jest przewidywalny. Jeśli pod nalotami nie utworzy się próchnica, to – stosując skaler ultradźwiękowy i piaskarkę – udaje się je usunąć w 100%.

Wymiana uzupełnień amalgamatowych najczęściej również powoduje powrót koloru zęba do normy, ale wynik zabiegu w dużej mierze zależy od tego jak głęboko przedostał się barwnik z wypełnienia do zęba.

Niestety sam zabieg wybielania zębów daje nieprzewidywalne efekty. Stąd też stomatologowi trudno jest przewidzieć efekt końcowy, a tym samym zagwarantować powrót koloru zęba do normy. Dodatkowo niekiedy po jakimś czasie (od pół roku do kilku lat) zabieg trzeba powtórzyć.

Co należy robić po zakończeniu leczenia?

Po usuwaniu nalotów nazębnych bardzo ważne jest stosowanie pasty z fluorem, która zremineralizuje szkliwo (naloty powodują niszczenie zębów – tzw. demineralizację, więc po ich usunięciu należy zadbać o jak najszybsze ich naprawienie).

Po zabiegu wybielania bardzo ważne jest przestrzeganie tzw. „białej diety” przez przynajmniej 1 tydzień (ja zalecam moim pacjentom utrzymanie tej diety nawet do miesiąca). Polega ona na unikaniu barwiących pokarmów i napojów, takich jak: borówki, buraczki, herbata, kawa, czerwone wino. Bezwzględnie należy unikać palenia tytoniu. Dodatkowo bardzo ważna jest higiena jamy ustnej.

Co robić, aby uniknąć przebarwień?

Podstawowym czynnikiem umożliwiającym zachowanie nieprzebarwionych zębów jest higiena jamy ustnej. Idealna higiena po pierwsze zmniejszy ryzyko odkładania się nalotów i kamienia. Po drugie zmniejszy częstość występowania próchnicy – a co za tym idzie – ryzyko przebarwień zębów związanych z samą próchnicą, jak również z obecnością zastosowanego materiału wypełniającego oraz przebarwień zębów leczonych kanałowo.

Niestety w przypadku ciemnego koloru szkliwa jedyną możliwością zmiany koloru jest wybielenie zębów albo zastosowanie bardziej radykalnych metod, takich jak licówki i korony protetyczne.

21.10.2015
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta