×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zmiana koloru zęba

lek. stom. Magdalena Kuźnik

Przebarwienia zębów, głównie przednich, stają się niejednokrotnie dla pacjentów ważnym problemem estetycznym. Przebarwienia mogą dotyczyć zarówno zębów z żywą, jak i martwą miazgą (po leczeniu kanałowym). Wpływ na powstawanie przebarwień ma wiele czynników. Dolegliwość może obejmować pojedynczy ząb lub całe uzębienie.


Fot. pixabay.com

Jakie są przyczyny zmiany koloru zęba?

Na zmianę koloru zębów wpływają nałogi, takie jak palenie papierosów, picie kawy oraz dieta. Przebarwienia najczęściej obejmują wszystkie zęby.

  • Papierosy – zazwyczaj zęby palacza są żółte, a na ich powierzchni, szczególnie przy dziąsłach pojawia się ciemnobrązowy nalot. Toksyczne i smoliste substancje z papierosa dostają się do jamy ustnej podczas palenia, osiadają na zębach, wpływając na ich kolor.
  • Kawa – polifenole zawarte w kawie powodują nieestetyczne przebarwienia zębów, powstają plamy i zażółcenia zębów.
  • Herbata – taniny znajdujące się w herbacie barwią intensywnie zęby na żółto lub brązowo. Czerwona odmiana herbaty pozostawia na zębach największe przebarwienia.
  • Wino – w winie znajdują się zarówno chromogeny, jak i związki garbnikowe. Odpowiadają za purpurowy kolor wina i jednocześnie najintensywniej przebarwiają zęby. Wino dodatkowo ma kwaśny odczyn. A kwaśne środowisko sprawia, że powierzchnia szkliwa staje się z czasem bardziej porowata. Do tych mikroskopijnych pęknięć z łatwością docierają barwniki pochodzące z wina i tworzą się trudne do usunięcia przebarwienia.
  • Napoje słodzone (kolorowe) – kwasy, które są obecne w kolorowych napojach gazowanych silnie oddziałują na zęby. Kwaśne środowisko sprzyja wypłukiwaniu cennych składników mineralnych z zębów. W efekcie stają się słabsze i bardziej porowate, a taki stan ułatwia osadzanie się barwników na zębach.

Jak usunąć przebarwienia powstałe przez dietę i nałogi?

Pasty wybielające – zawierają w składzie substancje abrazyjne (ścierne). Ilość składników abrazyjnych stanowi wartość RDA. Im więcej składników abrazyjnych pasta zawiera, tym wyższa wartość RDA. Osoby posiadające wrażliwe zęby powinny wybierać pasty o niższym wskaźniku RDA, najlepiej oscylującym w granicach współczynnika 30–50. U osób ze zdrowym i mocnym szkliwem pasty do codziennego szczotkowania powinny mieć współczynnik wynoszący nie więcej niż 70 RDA. Pasta o wyższym poziomie ścieralności może przy dłuższym stosowaniu niekorzystnie wpływać na stan szkliwa, osłabiając je i prowadząc do nadwrażliwości.

Piaskowanie jest zabiegiem mającym na celu usunięcie z powierzchni zębów osadów i przebarwień. W konsekwencji zęby sprawiają wrażenie bielszych. Oczyszczenie następuje przy zastosowaniu zawiesiny, która zawiera drobinki substancji czyszczącej, nazywanej piaskiem. W celu skutecznego oczyszczania zębów, warto wykonywać ten zabieg co ok. 6 miesięcy. Większa częstotliwość (co ok. 3 mies.) jest rekomendowana nałogowym palaczom czy osobom nadużywającym kawy i mocnej herbaty. Piaskowanie nie jest refundowane przez NFZ.
Przeciwwskazaniami do wykonania piaskowania jest astma i przewlekłe choroby oddechowe.

Scaling jest to metoda usuwania kamienia nazębnego najczęściej wykonywana za pomocą specjalnego ultradźwiękowego urządzenia umożliwiającego szybkie i delikatne usunięcie przebarwień i osadu. Scaling zębów należy wykonywać przynajmniej raz do roku, jednak gdy pacjent ma tendencje do gromadzenia się kamienia, pali papierosy lub pije duże ilości kawy lub herbaty, może wykonywać zabieg scalingu zębów raz na pół roku. Raz do roku jest refundowany przez NFZ. Po wykonanym zabiegu może wystąpić niewielka nadwrażliwość zębów i dziąseł lub delikatne krwawienie. Są to zjawiska przejściowe, które powinny ustąpić najpóźniej w ciągu kilku dni od wykonanego zabiegu.
Przeciwwskazaniem do wykonania scalingu jest wszczepiony rozrusznik serca.

Wybielanie nakładkowe – proces wybielania nakładkowego rozpoczyna się od wykonania specjalnej szyny, czyli nakładki, w której aplikowany jest środek wybielający. W tym celu lekarz pobiera wyciski i odsyła je do pracowni, gdzie powstają szyny. W każdą przestrzeń szyny (nakładki) aplikuje się niewielką ilość preparatu wybielającego i tak przygotowaną szynę nakłada się na łuk zębowy na określony czas. Pacjent zostaje poinformowany, jak powinien stosować preparat wybielający. Posługując się instrukcjami przekazanymi przez stomatologa, pacjent aplikuje żel wybielający do nakładek samodzielnie w domu i umieszcza je na zębach na określony czas (najczęściej kilku godzin).

Wybielanie w gabinecie stomatologicznym – polega na zastosowaniu stężonego żelu wybielającego i aktywowaniu go źródłem światła (m.in. lampą LED, lampą halogenową czy laserem). Całość odbywa się w gabinecie stomatologicznym i trwa około jednej godziny, a efekt jest widoczny bezpośrednio po zakończeniu zabiegu. Do najczęściej spotykanych objawów niepożądanych wybielania należy nadwrażliwość pozabiegową.

Należy pamiętać, że wybieleniu ulegają tylko zęby naturalne – plomby, korony, licówki oraz mosty nie ulegną wybieleniu i konieczna może być ich wymiana w celu dostosowania do barwy zębów naturalnych po ich wybieleniu. Wymiany takiej można dokonać po upływie dwóch tygodni od ostatniej aplikacji preparatu wybielającego, ponieważ kolor wybielonych zębów ulega w tym czasie stabilizacji. Utrzymanie efektu wybielania zależy od diety i nawyków pacjenta.

Na czym polega biała dieta?

Biała dieta to sposób odżywiania eliminujący z jadłospisu wszelkie produkty, które potencjalnie mogą zabarwić świeżo wybielone szkliwo zębów. Nieistotne jest, czy produkty zawierają sztuczne czy naturalne barwniki – oba rodzaje są szkodliwe dla koloru uzębienia.

Celem białej diety jest utrzymanie efektów wybielania i ochrona poddanych zabiegowi zębów przed absorpcją barwników przez jak najdłuższy czas. Nie chodzi jednak o to, że dieta po zabiegu ma ograniczać się jedynie do pojedynczych, pozbawionych barwników składników. Powinna składać się z jak największej ilości produktów jasnych, a najlepiej białych.

Jednak dla wzmocnienia efektu wybielania stomatolodzy zalecają, aby przedłużyć okres stosowania białej diety nawet do 14 dni po zabiegu.

Komponując swoje codzienne posiłki, warto wiedzieć, jakie składniki mogą wchodzić w skład diety. Są to:

  • nabiał – mleko, kefir, maślanka, jogurt naturalny, biały ser, masło, zsiadłe mleko
  • mięso i owoce morza – białe ryby, kurczak, indyk, krewetki, małże
  • warzywa – ziemniaki, kalarepa, czosnek, kalafior, białe szparagi, biała fasola, seler, ogórek, pietruszka, cukinia
  • zboża i nasiona – biały ryż, białe pieczywo, kasza jęczmienna i jaglana.

Na liście produktów zakazanych w białej diecie znajdują się:

  • owoce – jagody, borówki, wiśnie, porzeczki, jeżyny, maliny oraz przygotowane z nich dżemy, kompoty i konfitury
  • warzywa – pomidory, marchew, brokuły, buraki, szpinak oraz przygotowane z nich zupy
  • słodycze
  • mięso – wołowina, cielęcina, wieprzowina, dziczyzna
  • nabiał – jogurty z owocami, żółty ser, ser wędzony, ser topiony
  • przyprawy – w szczególności papryka, curry, kurkuma, cynamon.

Czy leki mogą wpływać na zmianę koloru zębów?

Za zmianę koloru zębów mogą odpowiadać też przyjmowane leki. Kolor, na jaki zostaną przebarwione zęby, zależy od rodzaju leku i w jakim wieku go przyjmowano.

Antybiotyki z grupy tetracyklin

Stosowanie antybiotyków z grupy tetracyklin w okresie formowania zębów i kośćca (ostatni trymestr ciąży, dzieci do 12 lat) może spowodować przebarwienie i uszkodzenie zębów.

Przyjmowanie tetracykliny w tych okresach powoduje, że substancja ta kumuluje się w szkliwie, powodując występowanie przebarwień. Mogą one przyjmować nawet bardzo ciemny kolor. U tego typu pacjentów konieczne jest przeprowadzenie profesjonalnych zabiegów wybielania, zazwyczaj w liczbie większej niż u pacjentów, u których przebarwienia są efektem np. niewłaściwej diety. Zdarza się również, że nawet profesjonalne wybielanie nie jest w stanie przywrócić poprzedniej, naturalnej barwy zębów. Wówczas zaleca się zastosowanie maskujących przebarwienia licówek.

Licówki – wykonane z cienkich warstw materiału ceramicznego są przyklejone do przedniej części zębów. Przed założeniem licówki konieczne jest odpowiednie przygotowanie zęba, co obejmuje przede wszystkim jego zeszlifowanie.

Preparaty żelaza

Żelazo może doprowadzić do powstania przebarwień zębów, jeśli jest przyjmowane doustnie, głównie w postaci płynnej lub produktów do ssania, na szkliwie tworzy się wtedy osad o sinym zabarwieniu.

Jak uniknąć zmiany koloru zębów, gdy przyjmuje się żelazo?

  • Przyjmować preparat płynny przez słomkę i nie omywać nim jamy ustnej.
  • Unikać produktów do ssania i wybierać suplementy do połknięcia.
  • Po każdej przyjętej dawce suplementu żelaza przepłukać jamę ustną wodą, a jeszcze lepiej wyszczotkować zęby z użyciem pasty o właściwościach wybielających i usuwających przebarwienia ze szkliwa.
  • Po uprzedniej konsultacji ze stomatologiem przeprowadzić profesjonalne wybielanie zębów.

Czy płyny do płukania mogą powodować zmianę koloru zębów?

Płyny do płukania jamy ustnej z chlorheksydyną działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo na stan zapalny dziąseł. Przy zbyt długim stosowaniu chlorheksydyna może powodować brunatne przebarwienia na zębach, języku oraz może przebarwiać plomby. Przebarwienia plomb, w niektórych wypadkach ciężko usunąć, mogą wymagać wymiany na nowe. Preparaty zawierające chlorheksydyne należy stosować do 2 tygodni.

Czy fluor może powodować przebarwienia na zębach?

W odpowiedniej dawce fluor wzmacnia szkliwo, przez co chroni zęby przed próchnicą. Jednak gdy go zostanie przedawkowany, może działać szkodliwie. Najczęstszym objawem przedawkowania fluoru jest fluoroza, czyli charakterystyczne kredowe lub brązowe przebarwienia na zębach. Najczęściej uszkodzonymi zębami stałymi są zęby przedtrzonowe (4,5), następnie drugie trzonowe (7), zęby sieczne górne (1,2) i kły (3). Zaawansowanie fluorozy można podzielić następująco:

  • typ 0 – ząb zdrowy
  • typ 1 – fluoroza wątpliwa, na szkliwie pojawiają się białe plamki, które łatwo jest zamaskować, nawet w domu (na przykład pastą wybielającą)
  • typ 2 – fluoroza bardzo łagodna, objawiająca się matowymi plamkami na powierzchni mniejszej niż korona jednego zęba
  • typ 3 – fluoroza łagodna, obejmująca nie więcej, niż 50% powierzchni zęba
  • typ 4 – fluoroza umiarkowana, objawiająca się brązowymi plamami i wyraźnymi uszkodzeniami szkliwa
  • typ 5 – fluoroza ciężka, uszkodzone zostaje całe szkliwo zęba, korona staje się odkształcona, przebarwiona na brunatno.

Należy pamiętać, że fluor również znajduje się w pożywieniu w czarnej i zielonej herbacie, rybach, pieczywie pełnoziarnistym oraz niektórych przetworach mlecznych, np. serach. Ponadto, w niektórych regionach naszego kraju woda jest naturalnie fluoryzowana (0,5–1 mg/l). Obecnie nie dodaje się już fluoru do wody niemal w całej Unii Europejskiej, a to właśnie ze względu na jego obecność w dobrze dostępnym pożywieniu.

Stężenie fluoru w pastach wyznacza się poziomem ppm. W Polsce pasty dla dorosłych zawierają od 1000 do 1500 ppm. Wyższe wartości fluoru są zarezerwowane dla past dostępnych w aptekach. Można je stosować tylko pod kontrolą lekarza. Dzienna dawka fluoru nie powinna przekraczać ok. 2–3 mg w przypadku dorosłych i ok. 1 mg dla dzieci (powyżej 10 g mówi się o ilości śmiertelnej). Oznacza to, że szczotkując zęby pastą o ppm wynoszącym 1500 dwa razy dziennie nie przekroczy się tej dawki. Fluor nie wchłania się dobrze z jamy ustnej, więc wystarczy dobrze wypłukać, aby pozbyć się fluoru. Warto przy tym pamiętać, aby w przypadku dzieci nakładać na szczoteczkę niewielką ilość pasty oraz zadbać o to, aby dziecko jej nie połykało.

Jakie jest postępowanie w przypadku fluorozy?

Łagodne postacie fluorozy nie wymagają leczenia. Jednakże, w cięższych przypadkach istnieje kilka możliwości leczenia fluorozy ukierunkowanych na poprawę wyglądu dotkniętych nią zębów. Do możliwych sposobów leczenia fluorozy zalicza się:

  • usunięcie przebarwień podczas wybielania zębów
  • wykonanie licówek i koron
  • naniesienie na szkliwo zęba żywicy (metoda ICON).

Na czym polega metoda ICON?

ICON to nowa i minimalnie inwazyjna metoda leczenia fluorozy, którą stosuje się, gdy fluoroza ma postać białych plamek. Metoda jest komfortowa i bezbolesna dla pacjenta. Na zęby, po zabezpieczeniu dziąseł, nakłada się płynną żywicę. Wnika ona głęboko do tkanek zęba, a białe plamki zmieniają swój wygląd. Upodabniają się do zdrowego szkliwa. W ten sposób fluoroza zostaje usunięta. Metodą ICON leczy się przede wszystkim białe plamki fluorozowe.

Czy ząb po leczeniu kanałowym może stać się ciemny?

Martwe zęby są pozbawione żywej miazgi obecnej w zdrowych zębach i często ciemnieją. Obumarcie zęba występuje po leczeniu kanałowym, a nieestetyczne przebarwienia mogą pojawić się szybko lub dopiero po dłuższym czasie.

Jak poprawić estetykę zębów martwych (po leczeniu kanałowym)?

Zębów pozbawionych żywej miazgi nie można wybielić ani domowymi sposobami, ani standardowymi metodami gabinetowymi. Właśnie dlatego nie wchodzą w grę nakładki czy wybielanie z użyciem lampy UV w gabinecie. Do wybielania zębów martwych przeznaczone są specjalne techniki wykorzystujące substancje wybielające lub wykonanie licówek lub koron.

Metoda Walking Bleaching, to wybielanie stopniowe martwych zębów, które nieco przypomina wybielanie za pomocą lampy. Polega na umieszczeniu preparatu wybielającego, zwykle nadboran sodu, wewnątrz komory zęba i częściowo również na jego powierzchni. Po takiej aplikacji preparatu należy odczekać trzy lub cztery dni, a następnie ją powtórzyć. Konieczne jest kontrolowanie stopnia rozjaśnienia zęba, inaczej może kolorystycznie odbiegać od pozostałych. Maksymalnie wykonuje się do trzech powtórzeń zabiegu Walking Bleaching.

Power Bleaching, to metoda znana również jako wybielanie termokatalityczne. Ten zabieg jest jednorazowy, przebiega w podobny sposób do Walking Bleaching, jednak pomocniczo stosuje się lampę emitującą światło i ciepło. Po zaaplikowaniu preparatu wybielającego przez kilka minut naświetla się wybielany ząb. Następnie preparat usuwa się i powtarza proces. Na koniec martwy ząb zamyka się wypełnieniem tymczasowym, a po kilku dniach weryfikuje się rezultat wybielenia.

Jak się przygotować do wybielania martwych zębów?

Zanim możliwe będzie rozpoczęcie wybielania martwych zębów, konieczne jest wykonanie diagnostyki i ocena stanu uzębienia. Na podstawie zdjęcia RTG można określić, czy ząb został prawidłowo wyleczony kanałowo. Jeśli nie, konieczne będzie powtórne leczenie i dokładne oczyszczenie kanału.

Jakie są przeciwwskazania do wykonania wybielania?

  • próchnica, nieszczelne wypełnienia
  • stany zapalne dziąseł
  • alergie na składniki substancji wybielających
  • ciąża i karmienie piersią.

Czy ząb może przebarwić się na różowo?

Po urazie zębów może dojść do powikłania takiego jak resorpcja. Jest to proces doprowadzający do utraty tkanki zęba. Jeżeli dojdzie do resorpcji, ząb przebarwi się na różowo. Po urazie zęba pacjent powinien pamiętać o konieczności wizyt kontrolnych. Wczesne wykrycie powikłań, w tym resorpcji, pozwala na zahamowanie procesu patologicznego i daje szanse na dłuższe utrzymanie zęba w jamie ustnej.

Jakie choroby ogólnoustrojowe powodują przebarwienia zębów?

  • Porfiria wrodzona – to zaburzenie metabolizmu o podłożu genetycznym przebarwia zęby na kolor od różowobrązowego przez czerwonoszary do ciemnobrązowego.
  • Alkaptonuria – to kolejna choroba genetyczna, odpowiada za przebarwienia na zębach koloru niebieskiego lub niebieskoczarnego.
  • Hiperbilirubinemia – powoduje zielonkawe zabarwienie zębów spowodowane zwiększoną ilością bilirubiny, występuje np. w przebiegu żółtaczki noworodków.
  • Torbielowate zwłóknienie trzustki – powoduje przebarwienia na zębach w kolorze brązowoszarym.
  • Zaburzenia hormonalne – w zależności od tego, jakie hormony doprowadziły do zachwiania równowagi organizmu, zęby mogą przebarwić się na następujący kolor: mlecznobiały – niedoczynność tarczycy, żółtoszary – nadczynność przedniego płata przysadki, niebieskobiały – nadczynność tarczycy.

lek. stom. Magdalena Kuźnik
Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Pracuje w gabinetach stomatologicznych w Częstochowie oraz w Gliwicach.
Ukończyła wiele kursów stomatologii zachowawczej oraz stomatologii wieku rozwojowego.
29.07.2021
Zobacz także
  • Jak codziennie dbać o zęby?
  • Defekty estetyczne
  • Higiena jamy ustnej dorosłych pacjentów
  • Wybielanie zębów
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta