×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Czy mała masa urodzeniowa dziecka jest wskazaniem do modyfikacji kalendarza szczepień?

Czy mała masa urodzeniowa dziecka jest wskazaniem do zmodyfikowania kalendarza szczepień dziecka? Wydaje się, że dla małego organizmu szczepienie to większe obciążenie, również dawki ewentualnych metali ciężkich i innych konserwantów są większe w przeliczeniu na kilogram masy ciała. Czy zatem można odroczyć szczepienie dziecka z małą masą, a jeśli tak, to jaka masa ciała jest do tego wskazaniem?


Fot. iStock

Dzieci z małą masą urodzeniową (ang. low birth weight – LBW), to dzieci urodzone z masą ciała mniejszą niż 2500 g, niezależnie od wieku ciążowego. Najczęstszą przyczyną małej urodzeniowej masy ciała jest wcześniactwo, ale dzieci pochodzące z donoszonej ciąży także mogą się urodzić z małą masą ciała. Powód mogą stanowić zarówno nieprawidłowości w przebiegu ciąży, takich jak palenie przez matkę papierosów w ciąży czy zakażenia wewnątrzmaciczne, jak i przyczyny fizjologiczne (naturalne) – ciąża mnoga (bliźniaki, trojaczki itd.). Oczywiście dziecko, które urodzi się z masą ciała mniejszą niż 1–1,5 kg (ekstremalnie mała i bardzo mała masa urodzeniowa) traktujemy w kontekście realizacji szczepień ochronnych nieco inaczej niż dzieci z masą ciała 2–2,49 kg, ale mówiąc najogólniej, dzieci te powinny być objęte nie tylko szczepieniami podstawowymi, ale także zalecanymi (w 1. roku życia przeciwko meningokokom gr. B, grup A,C,W,Y; rotawirusom i grypie).

Pani obawy na pierwszy rzut oka wydają się uzasadnione, ale jeśli przeanalizujemy dokładnie zagadnienie szczepień u takich dzieci, rzeczywistość wygląda wręcz odwrotnie. Dzieci z małą masą urodzeniową to dzieci, u których szczególnie duże jest ryzyko ciężkich zakażeń, takich jak sepsa pneumokokowa, czy powikłany krztusiec wymagający leczenia w ramach intensywnej terapii. Dlatego nie tylko dążymy do jak najszybszego uodpornienia ich przeciwko tym chorobom za pomocą szczepień ochronnych, ale staramy się zapewnić jak najlepszą ochronę, dostosowując kalendarz szczepień do ich możliwości immunologicznych. Współcześnie stosowane szczepionki są bezpieczne nawet dla dzieci urodzonych z ekstremalnie małą masą ciała. Dzięki nim możemy zastąpić niebezpieczny, często zagrażający życiu tak kruchych organizmów, kontakt z wirusami i bakteriami podaniem bezpiecznych szczepień ochronnych zawierających jedynie wybrane, niechorobotwórcze cząsteczki, które uczą organizm dziecka jak się bronić.

Jeśli mała masa urodzeniowa wynika z wcześniactwa, szczepienia realizujemy zgodnie z wiekiem metrykalnym, czyli nie czekamy na osiągnięcie skorygowanego wieku dla szczepienia, ponieważ pozostawia to dziecko w stanie zagrożenia ciężkimi zakażeniami w najbardziej krytycznym okresie.

Poniżej przedstawiam „odrębności” realizacji szczepień ochronnych u dzieci z mała masą urodzeniową.

  • Szczepienie przeciwko gruźlicy (BCG) stosuje się w pierwszej dobie życia u dzieci, które urodziły się z masą ciała przynajmniej 2000 g. U dzieci z mniejszą masą ciała musimy poczekać aż osiągną 2000 g i dopiero wówczas realizuje się szczepienie BCG.
  • Z uwagi na nieco słabszą odpowiedź na szczepionkę przeciwko WZW B dzieci z masą urodzeniową mniejszą niż 2000 g obowiązuje 4-dawkowy schemat szczepienia. Zaczynamy w pierwszej dobie po urodzeniu, aby jak najszybciej zabezpieczyć noworodka przed zakażeniem, a następnie podajemy kolejne dawki po miesiącu, po 2 miesiącach i po ukończeniu roku (schemat szczepienia 0-1-2-12 miesięcy).
  • Dzieci z urodzeniową masą ciała poniżej 2500 g szczepimy przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi preparatami z bezkomórkowym komponentem przeciw krztuścowi (DTaP) zamiast preparatami z pełnokomórkowym komponentem przeciw krztuścowi. Szczepionki DTaP są w tej grupie refundowane (bezpłatne).
  • Dzieci z urodzeniową masą ciała poniżej 2500 g szczepimy przeciwko pneumokokom w schemacie 3+1 (czyli 3 dawki w 1. roku życia i jedna dawka po ukończeniu roku, co najmniej 6 miesięcy po poprzedniej), a nie jak pozostałe dzieci w schemacie 2+1. Szczepienie to można zrealizować zarówno szczepionką 10-, jak i 13-walentną przeciwko pneumokokom. „Dodatkowa” dawka szczepienia w 1. roku życia zapewnia lepszą ochronę w tym okresie, kiedy niemowlę jest najbardziej zagrożone ciężkimi, inwazyjnymi zakażeniami pneumokokowymi (sepsa pneumokokowa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych).
  • Jeżeli sytuacja finansowa rodziców na to pozwala, korzystne jest realizowanie szczepień ochronnych u dzieci z małą masą urodzeniową za pomocą szczepionek skojarzonych (5 w 1 lub 6 w 1). Pozwala to ograniczyć liczbę wkłuć, a tym samym zmniejsza ryzyko miejscowych odczynów poszczepiennych.
  • O kwalifikacji do szczepienia zawsze decyduje lekarz na podstawie aktualnego stanu dziecka. Jeżeli dziecko przebywa w szpitalu, a lekarz uzna, że jego stan jest stabilny i można je zaszczepić, to szczepienia można realizować na oddziale szpitalnym. U bardzo niedojrzałych noworodków z bardzo małą masą ciała i zaburzeniami ze strony układu oddechowego i/lub sercowo-naczyniowego jest to korzystne, ponieważ umożliwia dokładniejszą obserwację po szczepieniu. W praktyce ochronę za pomocą szczepień ochronnych zapewniamy nawet noworodkom i niemowlętom przebywającym długotrwale na oddziałach intensywnej terapii, np. po skomplikowanych zabiegach chirurgicznych.

Piśmiennictwo:

KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO z dnia 31 października 2017 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2018
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Wakcynologii dotyczące szczepienia wcześniaków przeciwko pneumokokom zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na 2018 rok: http://ptwakc.org.pl/aktualnosci/pneumokoki_wczesniaki_pso2018/
Gagneur A. I wsp.:. Immunization of preterm infants. Hum Vaccin Immunother. 2015 11(11): 2556–2563.
Vaccine Recommendations and Guidelines of the ACIP: Special Situations https://www.cdc.gov/vaccines/hcp/acip-recs/general-recs/special-situations.html
21.09.2018
Zobacz także
  • Wcześniactwo
  • Szczepienie w szczególnych sytuacjach
  • Szczepienia - niepożądane reakcje i przeciwwskazania
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta