×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Ciasto w diecie chorego na cukrzycę

mgr Paulina Augustyn, dietetyk kliniczny
Dietclinic Szczawno Zdrój
mp.pl/insulinoterapia

Czy chory na cukrzycę może pozwolić sobie na spożycie ciasta?

Zanim odpowiemy na to pytanie, kilka słów o podstawach odżywiania w cukrzycy. Dieta osób chorych na cukrzycę opiera się na zasadach zdrowego, prawidłowego żywienia, które dotyczą populacji ogólnej. Dlatego też każdy chory na cukrzycę powinien regularnie spożywać zbilansowane posiłki, nie eliminując żadnej z podstawowych grup składników odżywczych. Na wartość glikemii poposiłkowej największy wpływ wywierają węglowodany. Dlatego chory na cukrzycę musi zwracać uwagę na jakość spożywanych węglowodanów oraz kontrolować ich ilość w całej diecie i w poszczególnych posiłkach oraz dbać o odpowiedni dobór przekąsek pomiędzy głównymi posiłkami.

Naleśniki dla cukrzyka
Fot. Pixabay.com

Podstawową zasadą diety w cukrzycy jest ograniczenie do minimum spożycia żywności zawierającej łatwo przyswajalne węglowodany proste, takie jak glukoza, fruktoza czy sacharoza (cukier stołowy).

Opisane powyżej ogólne zalecenia dietetyczne dla chorych na cukrzycę bardzo często nie uwzględniają istniejących różnic pomiędzy dwoma typami cukrzycy.

U chorych na cukrzycę typu 1, którzy zazwyczaj są leczeni za pomocą intensywnej czynnościowej insulinoterapii, stosuje się znacznie mniejsze restrykcje dietetyczne niż u chorych na cukrzycę typu 2. Pacjenci leczeni tą metodą zauważają wiele jej zalet, zwłaszcza poprawę jakości życia dzięki większej możliwości wyboru produktów żywnościowych. A zatem sposób odżywiania chorych na cukrzycę typu 1 jest podobny do diety osób zdrowych, jeśli tylko pacjent potrafi odpowiednio oszacować zawartość węglowodanów w danej porcji produktu spożywczego lub potrawy. Swoboda żywieniowa dotyczy pacjentów, którzy utrzymują masę ciała w normie oraz właściwie bilansują spożywane pożywienie za pomocą dawek insuliny.

Zatem można zapytać, czy chory na cukrzycę typu 1, ze względu na większą swobodę żywieniową może pozwolić sobie na jedzenie słodyczy lub ciasta?

Jak wiemy, wszelkiego rodzaju słodycze i desery bogate są w cukry proste, które mogą znacznie zwiększyć stężenie glukozy we krwi. Dodatkowo większość słodkich przekąsek ma wysoki indeks glikemiczny, który powoduje szybki wzrost glikemii oraz następujący szybki jej spadek, powodując tym samym wahania stężenia glukozy we krwi. Dlatego też spożywanie słodkich produktów nie jest zalecane chorym na cukrzycę.

Co powinien zrobić chory na cukrzycę, jeśli jest na przyjęciu i ma ochotę na ciasto? Czy istnieje ciasto, które może spożyć?

Tradycyjne ciasta i desery zawierają dużo cukrów, dlatego też powinny być spożywane z umiarem. Przy wyjątkowych okazjach, jak przyjęcia okolicznościowe czy święta, chory na cukrzycę typu 1 może sobie pozwolić na porcję ciasta. Dotyczy to wyłącznie pacjentów z dobrze wyrównaną chorobą oraz z prawidłową masą ciała. Jeśli chory ma nadwagę, powinien starać się ją stopniowo redukować poprzez zmniejszenie podaży kalorii, głównie ograniczając spożywanie węglowodanów i tłuszczów. Zatem ciasta w tym przypadku są niezalecane.

Jeśli chory na cukrzycę zdecyduje się na zjedzenie kawałka ciasta, powinien spożyć je zaraz po głównym posiłku. Lepiej wybrać te rodzaje ciast, które zawierają białko lub trochę tłuszczu. Białko oraz tłuszcz opóźniają opróżnianie żołądka, a tym samym zwalniają proces trawienia i tempo wchłaniania węglowodanów. Dlatego spożycie ciasta zawierającego w swoim składzie białko i niewielką ilość tłuszczu nie podniesie zbyt szybko stężenia glukozy we krwi.

Należy jednak pamiętać, że im większa liczba kalorii pochodzących z białka, a zwłaszcza z tłuszczu, tym większy wpływ na przebieg glikemii poposiłkowych. Białko oraz tłuszcze stanowią bowiem substraty do glukoneogenezy. Spożycie tłuszczu dodatkowo może nasilać poposiłkową insulinooporność.

Który rodzaj ciasta będzie najlepszym wyborem?

Chory na cukrzycę powinien unikać ciast bardzo słodkich oraz ciast z kremami. Produkty bogate w węglowodany i tłuszcze mogą spowodować hiperglikemię po kilku godzinach od spożycia danego produktu, nawet pomimo odpowiedniego zbilansowania posiłku insuliną.

Ponadto nie należy wybierać ciast zawierających dużo tłuszczu. Większa liczba spożywanych deserów i przekąsek wysokotłuszczowych ma istotny związek z wyższą wartością hemoglobiny glikowanej (HbA1c) u chorych na cukrzycę typu 1. Dodatkowo nadmiar tłuszczów w diecie prowadzi do zaburzeń gospodarki lipidowej, nadwagi i insulinooporności. Podsumowując, spożywanie słodkich ciast powinno być ściśle kontrolowane. Należy jadać ciasta w umiarkowanej ilości, aby nie przekroczyć liczby WW przeznaczonych na dany posiłek.

Najkorzystniejszym rozwiązaniem dla chorego na cukrzycę jest spożywanie ciast zawierających mąkę pełnoziarnistą oraz niewiele cukru i tłuszczu.

Jaki rodzaj ciasta najlepiej wybrać?

Poniższa tabela zawiera porównanie tradycyjnych ciast pod względem kaloryczności oraz zawartości WW i WBT (w 100 g produktu).

CIASTA POLECANECIASTA NIEWSKAZANE
tort szwarcwaldzki
Kcal: 258
WW: 2,8
WBT: 1,4
tort czekoladowy
Kcal: 410
WW: 5,8
WBT: 2,7
ciasto 3 BIT
Kcal: 301
WW: 3,4
WBT: 1,6
ciasto orzechowiec
Kcal: 492
WW:4,5
WBT: 3,2
ciasto drożdżowe
Kcal: 290
WW: 4,6
WBT: 1
ciasto drożdżowe z owocami
Kcal: 383
WW: 5,8
WBT: 1,5
ciasto marchwiowe
Kcal: 254
WW: 2,7
WBT: 1,6
ciasto kruche z owocami
Kcal: 313
WW: 4 
WBT: 1,6
sernik krakowski
Kcal: 329
WW: 3,7
WBT: 1,7
makowiec zawijany
Kcal: 349
WW: 4,2
WBT: 1,8
szarlotka
Kcal: 290
WW: 4 
WBT: 1,3
jabłecznik z bezą
Kcal: 318
WW: 5,4
WBT: 0,9
ciasto tortowe z owocami
Kcal: 275
WW: 4,5
WBT: 0,9
ciasto kruche z owocami
Kcal: 313
WW: 4 
WBT: 1,6

Według powyższego zestawienia najlepszym wyborem dla chorego na cukrzyce jest ciasto marchwiowe, na drugim zaś miejscu znajduje się tort szwarcwaldzki. Oba rodzaje ciast zawierają niewiele kalorii, WW i WBT w porównaniu z resztą wyszczególnionych propozycji.

Aby ułatwić chorym na cukrzyce wybór odpowiedniego rodzaju ciasta z możliwością dostosowania odpowiedniej ilości insuliny, w tabeli poniżej zestawiono zawartość kcal, węglowodanów, białek, tłuszczów, a także wymienniki węglowodanowe (WW) i białkowo-tłuszczowe (WBT) w porcjach 100 g tradycyjnych ciast.

Ciasto – 100 g produktuKcalBiałkoTłuszczeWęglowodanyBłonnikWWWBTUwagi
babka biszkoptowa3418,54,266,30,86,60,7bardzo duża zawartość węglowodanów
ciasto drożdżowe2907,78,046,21,54,61,0średnia zawartość węglowodanów
napoleonka3486,116,942,80,74,21,8zbyt duża ilość tłuszczu
ciasto tortowe z owocami2753,38,845,21,94,50,9średnia zawartość węglowodanów
jabłecznik z bezą3183,49,354,62,25,40,9duża zawartość węglowodanów
keks bakaliowy3856,517,550,13,65,01,8zbyt duża ilość węglowodanów i tłuszczu
piernik z bakaliami3736,612,458,22,75,81,4duża zawartość węglowodanów
rolada biszkoptowa z dżemem2997,04,856,20,55,60,7duża zawartość węglowodanów
makowiec zawijany3499,415,842,14,54,21,8średnia zawartość węglowodanów
sernik krakowski3291413,437,70,53,71,7średnia zawartość węglowodanów, tłuszczu
sernik wiedeński z polewą czekoladową34012,618,131,60,53,12,1średnia zawartość węglowodanów, duża ilość tłuszczu
wuzetka3185,811,148,20,84,81,2duża zawartość węglowodanów
eklerki z bitą śmietaną3265,918,035,10,43,51,8zbyt duża ilość tłuszczu
orzechowiec4927,232,545,11,94,53,2zbyt duża ilość tłuszczu
ciasto 3 BIT3015,215,934,20,83,41,6zbyt duża ilość tłuszczu
rafaello na krakersach3955,627,734,03,13,42,7bardzo duża ilość tłuszczu
ciasto marchwiowe2545,215,827,54,72,71,6mała kaloryczność, mała zawartość węglowodanów
ciasto kruche z owocami3134,515,640,21,74,01,6średnia zawartość węglowodanów
ciasto drożdżowe z owocami3838,013,658,51,85,81,5duża zawartość węglowodanów
szarlotka2902,713,540,31,64,01,3średnia zawartość węglowodanów
tort orzechowy46512,034,229,11,82,93,0zbyt duża ilość tłuszczu, pomimo mniejszej ilości węglowodanów
tort szwarcwaldzki2584,313,828,20,82,81,4mniejsza zawartość tłuszczu, węglowodanów i białka
tort kawowy z wiśniami3324,720,032,01,43,22,0zbyt duża ilość tłuszczu
tort czekoladowy41017,022,958,00,35,82,7zbyt duża ilość tłuszczu, węglowodanów


Piśmiennictwo:

1. Juruć A., Pisarczyk-Wiza D., Wierusz-Wysocka B.: Zalecenia dietetyczne i zachowania żywieniowe u osób z cukrzycą typu 1 – czy mają wpływ na kontrolę metaboliczną. 2014. Diabet. Klin. 2014; 3 (1): 22–30
2. Klupa T.: Żywienie w cukrzycy typu 1. [W:] Sieradzki J., Wierusz-Wysocka B. (red).: Cukrzyca typu 1 u osób dorosłych. Termedia, Poznań 2012: 129–137
3. Lange E.: Zastosowanie indeksu glikemicznego w dietoterapii chorób dietozależnych. [W:] Janda E. (red.): Dietoterapia 1. Wyd. SGGW, Warszawa 2009: 215–227
4. Elmadfa I., Muskat E.: Wielkie tabele kalorii i wartości odżywczych., Muza SA, Warszawa 2001
5. Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL, Warszawa 2005
21.11.2017
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Dieta niskowęglowodanowa w wybranych jednostkach chorobowych
  • Kwasica ketonowa
  • Dieta w chorobie wrzodowej
  • Cukrzyca u dzieci
  • Cukrzyca MODY
  • Zespół hiperglikemiczno-hiperosmolalny
  • Dieta wspomagająca leczenie hemoroidów
  • Cukrzyca u kobiet w ciąży
  • Cukrzyca typu 1 – LADA
  • Cukrzyca ciążowa – rozpoznanie, normy, skutki, poród, leczenie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta