Pytanie nadesłane do redakcji
Mam problem z toksoplazmozą w ciąży. W poprzedniej ciąży 10 lat temu miałam badania na toksoplazmozę, wynik wskazywał, że przeszłam tę chorobę (IgG +, IgM -). Lekarz stwierdził, że nic dziecku nie grozi i rzeczywiście dziecko urodziło się zdrowe. Problem mam w obecnej ciąży. Po zrobieniu badań okazało się, że zarówno IgG, jak i IgM (IgM minimalnie przekroczyło normę) mam dodatnie, co najgorsze awidność wyszła niska. Jak to możliwe skoro chorobę przebyłam już 10 lat temu?
Odpowiedział
dr n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Na szczęście pewne rzeczy są pewne. Osoba z prawidłową odpornością choruje na toksoplazmozę raz w życiu. Jeżeli przebyła Pani toksoplazmozę przed pierwszą ciążą, to nie może Pani ponownie zachorować i zarazić płodu w obecnej ciąży. Wykonywanie wyników serologicznych w kierunku toksoplazmozy jest moim zdaniem, w tym przypadku pewną nadgorliwością.
Co wiemy o badaniach serologicznych w toksoplazmozie?
Po zarażeniu Toxoplasma gondii w pierwszej kolejności pojawiają się swoiste przeciwciała w klasie IgM (po około 1 tyg.). Ich miano szybko rośnie, następnie spada, po czym utrzymuje się dodatnie, choć na niskim poziomie zwykle przez od 4 do 6 miesięcy (czasem 12 mies. i dłużej, tzn. przetrwałe IgM). Równolegle ze wzrostem miana przeciwciał w klasie IgM, rośnie też miano przeciwciał klasy IgA, które mogą być wykrywalne w surowicy do 9 miesięcy i dłużej. Nieco później wzrasta miano swoistych przeciwciał IgG (po 2 tyg. od zakażenia), które osiąga szczyt po około 2-3 miesiącach. Po tym czasie miano przeciwciał spada, zwykle jednak utrzymuje się dodatnie do końca życia.
Najbardziej miarodajną metodą oceny zarażenia T. gondii jest wykonanie kilku testów serologicznych i określenia dynamiki ich miana. W laboratoriach komercyjnych zwykle wykonuje się tylko badania przesiewowe. Dodatnie wyniki powinno się potwierdzić w laboratorium referencyjnym. Laboratoria referencyjne mają możliwości wykonania bardziej specjalistycznych badań w kierunku toksoplazmozy (np. oznaczenia miana swoistych przeciwciał, IgA, awidności IgG, testów z antygenami Toxoplasma spp.).
Proszę też pamiętać, że wszystkie badania diagnostyczne czasami mogą dać zarówno wyniki fałszywie dodatnie, jak fałszywie ujemne, stąd ich interpretacja bywa trudna.
W Pani przypadku są dwie możliwości: albo obecne albo poprzednie wyniki były fałszywie dodatnie. Ponieważ w Polsce znaczna większość kobiet w wieku rozrodczym przebyła toksoplazmozę i jest naturalnie uodporniona, ponadto znacznie częściej spotykamy się z fałszywie dodatnimi przeciwciałami w klasie IgM i niż IgG, dlatego uważam, że najprawdopodobniej toksoplazmozę przebyła Pani przed pierwszą ciążą i jest Pani udporniona, a obecne wyniki (IgM oraz niska awidność) wyszły „fałszywie”.
Dodam, że o ile wysoka awidność świadczy o dawnym zakażeniu, niska awidność nie wyklucza dawnego zakażenia. Budzące wątpliwości wyniki powinno się skontrolować w laboratorium referencyjnym (np. Laboratorium Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego). W razie potrzeby możliwa jest też diagnostyka prenatalna płodu. Proszę zatem skorzystać z porady lekarza chorób zakaźnych i w razie potrzeby wykonać badania w laboratorium referencyjnym.
Piśmiennictwo:
Canadian Fam. Physician 1998 Sep; 1823. Am. Fam. Physician 1999 Feb 1; 59(3): 682CDC: Toxoplasmosis
CDC: DPDx Toxolasmosis
Ebsco Health Library: Toxoplasmosis.
Management of Toxoplasma gondii Infection during Pregnancy
Niezgoda A., Dobrzańska A.: Toksoplazmoza wrodzona - rozpoznawanie i leczenie. Przew. Lek. 2008; 2: 44-50.
OTIS: Toxoplasmosis and Pregnancy