Pytanie nadesłane do redakcji
Co należy jeść i pić, żeby powstrzymać długo trwającą biegunkę? Zaprzestałem picia jakiegokolwiek alkoholu, kawy itp. używek, ale to niewiele pomogło.
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Oddział Kliniczny Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Biegunka jest częstym objawem wielu chorób i oznacza częste oddawanie stolca o zmienionej (bardziej wodnistej konsystencji); możliwa jest także obecność różnych domieszek w stolcu, jak krew, śluz, ropa, niestrawione resztki pokarmowe.
Wbrew pozorom przewlekła biegunka może stanowić wyzwanie diagnostyczne, a lista możliwych przyczyn jest dość długa, obejmując zmiany organiczne oraz czynnościowe. Diagnostykę różnicową można zawęzić po dokładnym wywiadzie i badaniu fizykalnym. Nie bez znaczenia są pytania na temat czasu trwania dolegliwości, częstości wypróżnień, wybudzania ze snu przez dolegliwości, obecność patologicznych domieszek, innych towarzyszących objawów. Nie bez znaczenia jest też wiek pacjenta, gdyż w zależności od wieku pewne choroby mogą występować częściej lub rzadziej.
Biegunki ocenia się na podstawie kilku czynników, m.in. czasu trwania|: biegunka ostra (<2 tyg.), biegunka przewlekła (>4 tyg.) czy przetrwała (2-4 tyg.). Ze względu na przyczyny dzieli się na infekcyjną i nieinfekcyjną itp.
Przy biegunce trwającej dłużej niż 2 tygodnie lista potencjalnych przyczyn może się wydłużać, obejmując zmiany organiczne (np. zapalenie) lub czynnościowe.
Biegunka może być objawem izolowanym lub może występować razem z bólami brzucha, nudnościami, wymiotami, gorączką, ogólnym rozbiciem itp. Warto przyjrzeć się czy biegunce nie towarzyszy obecność patologicznych domieszek w stolcu (krwi, ropy, resztek pokarmowych).
Podstawowe leczenie biegunki obejmuje nawadnianie (woda niegazowana, słaba herbata, przeciwwskazane są np. soki przecierowe), dieta lekkostrawna z ograniczeniem błonnika.
W przypadku podejrzenia biegunki infekcyjnej unikamy preparatów loperamidu - mimo że są one szeroko reklamowane i dają czasami spektakularne efekty, niestety zwalniają eliminację patogenu.
Trudno na podstawie wyżej opisanych dolegliwości kategorycznie stwierdzić z jakiego powodu pojawiła się biegunka, na pewno należy uzupełnić wywiad o inne niezbędne dane. Konieczne jest także badanie fizykalne.
W diagnostyce biegunek wykonuje się badania laboratoryjne (np. morfologia, parametry stanu zapalnego, jonogram, czasami badane są przeciwciała służące do diagnostyki celiakii, chorób zapalnych jelit); w niektórych przypadkach konieczne może być badanie endoskopowe (np. rektoskopia, kolonoskopia).
Przy przewlekłych biegunkach konieczne jest poszukiwanie przyczyny, w tym celu należy się udać do lekarza (rodzinnego, internisty), który na podstawie zebranych danych zadecyduje o dalszych badaniach lub pokieruje do specjalisty gastroenterologa.
Piśmiennictwo:
Biegunka - algorytmy postępowania. Medycyna po Dyplomie. 9/2012.Dubiel J.: Propedeutyka chorób wewnętrznych, cz. II. Kraków 1990.
Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne t. I Medycyna Praktyczna, Kraków 2007.
