Pytanie
Nietrzymanie moczu – przyczyny: Co oznacza dla kobiety nietrzymanie moczu i czym jest spowodowane? Czy jest do wyleczenia drogą operacyjną i jakie są rokowania? Problem ten występował u mnie od dziecka, z przerwami na ciąże i teraz wrócił przy menopauzie.
Odpowiedział:
dr n. med. Robert Drabczyk
specjalista chorób wewnętrznych
nefrolog
Nietrzymanie moczu to niezamierzone, wbrew woli, częściowe lub całkowite opróżnianie pęcherza moczowego. Produkowany przez nerki mocz spływa do znajdującego się w dole brzucha pęcherza moczowego, który ma kształt kulistego worka o ścianach zbudowanych z mięśni. Stale spływający mocz wypełnia stopniowo pęcherz. Mocz w pęcherzu może być zatrzymywany dzięki mięśniom dna miednicy, które otaczają cewkę moczową i ją zaciskają. Gdy pęcherz jest pełny, do mózgu dociera odpowiedni sygnał i pojawia się odczucie potrzeby oddania moczu. Następnie mózg wysyła sygnał do mięśni miednicy, które ulegają rozluźnieniu (nie zamykają już cewki moczowej), a mięśnie pęcherza ulegają skurczowi, co prowadzi do świadomego wydalenia moczu z pęcherza.
Nieprawidłowości na którymś etapie prowadzą do nietrzymania moczu. Problem ten najczęściej występuje u kobiet wraz z wiekiem (nawet u 1 na 5 kobiet po 40. rż.). Podstawowe dwa typy przewlekłego nietrzymania moczu to wysiłkowe nietrzymanie moczu oraz nietrzymanie moczu z nagłym parciem.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu jest najczęstszym typem, a spowodowane jest osłabieniem mięśni dna miednicy, które nie zaciskają prawidłowo cewki moczowej. Mocz wycieka bezwiednie z pęcherza, gdy rośnie w nim ciśnienie, co najczęściej zdarza się podczas wysiłku fizycznego, ale również w trakcie kaszlu, kichania lub śmiechu. Przyczyny osłabienia mięśni dna miednicy to ciąże i porody, menopauza, niektóre operacje ginekologiczne, wiek (naturalne osłabienie mięśni wraz z wiekiem) oraz otyłość (jest powodem dodatkowego obciążenia tych mięśni).
Nietrzymanie moczu z naglącym parciem jest spowodowane nieprawidłową i nadmierną aktywnością mięśni pęcherza. Występuje, często bardzo silna, potrzeba natychmiastowego oddania moczu i zwykle w ciągu kilku sekund dochodzi do wypływu moczu. Takie nagłe, intensywne parcienastępuje w niektórych sytuacjach: np. zmiana pozycji ciała, dźwięki (np. lejącej się wody), w trakcie stosunku płciowego (typowo podczas orgazmu). Parcie na pęcherz jest odczuwane bardzo często w trakcie dnia, jak również w nocy. Do nietrzymania moczu z naglącym parciem dochodzi, gdy pęcherz kurczy się zbyt wcześnie i nagle, zanim zostanie wypełniony i zanim otrzyma sygnał z mózgu. W większości przypadków nieznana jest przyczyna takiego zachowania pęcherza i rozpoznaje się tzw. zespół nadpobudliwego (nadreaktywnego) pęcherza.
Nietrzymanie moczu jest zawsze nieprawidłowym objawem i nie należy przyjmować, że jest „normalną” sytuacją wynikającą ze starzenia się. W przypadku nietrzymania moczu należy się zgłosić do swojego lekarza rodzinnego, ginekologa lub urologa.
W wysiłkowym nietrzymaniu moczu u kobiety bardzo ważne jest wzmocnienie mięśni dna miednicy, co może prowadzić nawet do ustąpienia problemu. Są to tzw. ćwiczenia mięśni Kegla (czyli mięśni dna miednicy). Istnieje wiele sposobów wykonywania tych ćwiczeń i nie wymagają one żadnych specjalnych warunków. Ważne, aby ćwiczenia wykonywać regularnie, co najmniej 3 razy dziennie i co najmniej przez 3 miesiące. Dopiero po takim okresie można oczekiwać poprawy. Chirurgiczne leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu wykonuje się wieloma metodami, które mają różną skuteczność oraz niekiedy nie zapewniają długotrwałego efektu (nawrót nietrzymania moczu po pewnym czasie). Do najskuteczniejszych należą tzw. zabiegi podwieszenia szyi pęcherza oraz operacje pętlowe, natomiast poprawa po zabiegach wstrzykiwania substancji w okolice cewki moczowej może być przejściowa. W przypadku proponowanego leczenia zabiegowego zawsze należy zapytać, jaka jest skuteczność zabiegu oraz czy jego efekty są trwałe.
W przypadku nietrzymania moczu z naglącym parciem leczenie polega na odpowiednim „treningu” pęcherza, który prowadzi do rzadszego występowania parcia oraz pozwala go kontrolować, tzn. panować nad potrzebą oddania moczu.
Niezależnie od typu nietrzymania moczu korzystne efekty dają zmiany stylu życia, jak zmniejszenie (lub odstawienie) spożycia alkoholu i kofeiny, zmniejszenie masy ciała w przypadku nadwagi i otyłości, ograniczenie spożycia płynów w sytuacjach, gdy chcemy uniknąć problemów lub ograniczyć problemy z wypływem moczu (np. przed spotkaniem towarzyskim, na noc, itp.).
