Czy zwiększone stężenie kreatyniny sugeruje problem z nerkami?

Pytanie nadesłane do redakcji

Proszę powiedzieć, czy zwiększone stężenie kreatyniny (wartości od 1,3 do 1,4, pomiar na czczo) oznacza problem z nerkami (np. przewlekłą niewydolność nerek)? Oprócz tego choruję m.in. na nadciśnienie tętnicze (od kilku miesięcy przyjmuję lek) oraz mam zaburzenia hormonalne wskazujące, jak na razie na utajoną niedoczynność tarczycy (zawyżone TSH podczas dwukrotnego badania, najwyższa wartość 7,020). W chwili obecnej, wartości kreatyniny wahają się od wartości będących w normie po lekko zawyżone, funkcja pracy nerek jest lekko obniżona, natomiast ciężar właściwy moczu jest obniżony (1,011–1,013). Dziennie wypijam średnio ok. 2–2,5 litra płynów. Proszę również powiedzieć, czy czas podczas pomiaru kreatyniny w surowicy na czczo ma znaczenie? W jakich godzinach najlepiej wykonać to badanie, tak by wynik był najbardziej miarodajny? Pozdrawiam.

Odpowiedziała

dr hab. med. Teresa Nieszporek
Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Przewlekła choroba nerek jest to zespół chorobowy charakteryzujący się różnymi objawami klinicznymi spowodowany zmniejszeniem liczby czynnych nefronów, czyli kłębuszków nerkowych. Zgodnie z definicją przewlekłą chorobę nerek rozpoznajemy, gdy uszkodzenie nerek utrzymuje się co najmniej przez 3 miesiące. Uszkodzenie nerek może objawiać się zmianami strukturalnymi w nerkach stwierdzonymi w badaniach obrazowych (np. w USG) albo nieprawidłowymi wynikami badania moczu lub krwi. Przewlekła choroba nerek może przebiegać z prawidłową lub upośledzoną czynnością nerek. Przewlekłą chorobę nerek rozpoznajemy też, gdy co najmniej przez 3 miesiące utrzymuje się obniżona wartość eGFR poniżej 60 ml/min, nawet bez zmian w badaniu obrazowym nerek i bez zmian w badaniu moczu. W zależności od stopnia upośledzenia czynności nerek przewlekłą chorobę nerek dzielimy na 5 stadiów. Przewlekłą niewydolność nerek rozpoznaje się dopiero w piątym, najbardziej zaawansowanym stadium przewlekłej choroby nerek, gdy wartość eGFR jest niższa od 15 ml/min.

U osoby, u której kilkakrotnie oznaczone w ciągu 8 miesięcy stężenie kreatyniny wynosi 1,3–1,4 mg/dl można podejrzewać przewlekłą chorobę nerek, zwłaszcza przy współistniejącym nadciśnieniu tętniczym. Dokładne rozpoznanie i ustalenie stopnia zaawansowania tej choroby jest możliwe po obliczeniu wartości eGFR na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy, wieku i płci badanego. Na pewno nie jest to piąte stadium tej choroby, czyli przewlekła niewydolność nerek, gdyż u osób z tak zaawansowaną chorobą stężenia kreatyniny w surowicy są znacznie wyższe.

Stężenie kreatyniny w surowicy ulega niewielkiemu zwiększeniu pod wpływem diety bogatobiałkowej i wysiłku fizycznego. Niektóre leki również mogą wpływać na stężenie kreatyniny. Najbardziej miarodajne jest oznaczanie stężenie kreatyniny w surowicy w godzinach rannych u osoby będącej na czczo.