Więzadła poboczne kolana, leżące po jego obu bokach, stabilizują staw. Do ich urazów dochodzi najczęściej podczas uprawiania sportów. W większości przypadków, jeśli uszkodzeniu więzadła pobocznego kolana nie towarzyszą inne urazy, postępowanie można ograniczyć do leczenia zachowawczego polegającego na oszczędzaniu kończyny, unieruchomieniu w ortezie oraz rehabilitacji
Więzadła w kolanie - gdzie się znajdują, funkcje wiązadeł kolanowych
Kolano jest największym stawem w organizmie człowieka. Z uwagi na swoją funkcję, stawy kolanowe tworzą złożony układ więzadeł, który odpowiada za utrzymywanie blisko siebie powierzchni stawowych oraz stabilizację stawu.
W kolanie wyróżniamy dwa więzadła poboczne – strzałkowe i piszczelowe – odpowiadające za stabilizację kolana po jego zewnętrznej i wewnętrznej stronie oraz dwa więzadła krzyżowe – przednie i tylne – które stabilizują kolano w płaszczyźnie przód-tył. Oprócz wymienionych, w obrębie kolana znajduje się jeszcze wiele innych, mniejszych więzadeł, które dopełniają stabilizację wszystkich struktur tego stawu.
Fot. Więzadła krzyżowe przednie i tylne/ istockphoto.com
Więzadło poboczne piszczelowe, więzadło poboczne strzałkowe kolana - jakie są przyczyny uszkodzeń?
Więzadła poboczne stabilizują między sobą kość udową i piszczelową. Są położone po obu stronach kolana:
- po stronie zewnętrznej (bocznej) przebiega więzadło poboczne strzałkowe;
- po stronie wewnętrznej (przyśrodkowej) przebiega więzadło poboczne piszczelowe.
Więzadła poboczne uszkadzają się w czasie urazów, gdy dochodzi do tzw. nadmiernego skoślawienia lub zeszpotawienia kolana – co pacjenci odczuwają i opisują jako nadmierne „wygięcie” kolana do środka lub na zewnątrz. Do takiej sytuacji dochodzi najczęściej w czasie uprawiania sportów – szczególnie jazdy na nartach, w czasie gry w piłkę nożną, siatkówkę, koszykówkę, w sportach walki itd. Takie uszkodzenia zdarzają się również po niefortunnych potknięciach na schodach, nierównym podłożu.
Uszkodzenia więzadeł pobocznych – piszczelowego lub strzałkowego – mogą występować jako jedyne uszkodzenie albo są jednym z kilku uszkodzeń, do których dochodzi w czasie urazu kolana. Większe ryzyko wystąpienia tego uszkodzenia obserwuje się u mężczyzn niż u kobiet, raczej w sportach kontaktowych niż indywidualnych.
Jak często zdarzają się uszkodzenia więzadeł pobocznych kolana?
Uszkodzenia więzadeł pobocznych są dość częste, szczególnie jeśli chodzi o więzadło poboczne piszczelowe. Więzadło poboczne strzałkowe rzadziej ulega uszkodzeniu.
Jakie są objawy uszkodzenia więzadeł pobocznych kolana?
Pacjent z uszkodzeniem więzadła pobocznego piszczelowego lub strzałkowego odczuwa ból – odpowiednio po wewnętrznej lub zewnętrznej stronie kolana. W tej okolicy może się pojawić obrzęk, zasinienie. Dolegliwości bólowe mogą ograniczać zakres ruchomości kolana, a nawet uniemożliwiać chodzenie. Niektórzy pacjenci mogą również odczuwać brak stabilności kolana, noga przy obciążaniu może mimowolnie „uciekać” spod pacjenta.
Więzadło poboczne piszczelowe, więzadło poboczne strzałkowe - co zrobić w przypadku wystąpienia objawów uszkodzenia?
Pacjent po urazie kolana, który obserwuje u siebie któryś z tych objawów, powinien się zgłosić na konsultację na ostry dyżur ortopedyczny.
Jak lekarz ustala rozpoznanie uszkodzenia więzadeł pobocznych kolana?
Ortopeda ustala rozpoznanie na podstawie zebranego od pacjenta wywiadu i badania klinicznego. Ocena stabilności kolana i ustalenie punktów bólowych z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na uszkodzenie jednego z więzadeł pobocznych.
Diagnoza powinna zostać poparta badaniami obrazowymi. W każdym przypadku po przebytym urazie kolana obowiązkowe jest wykonanie RTG w celu wykluczenia potencjalnych złamań. Do pełnej oceny więzadeł pobocznych potrzebne jest również badanie USG lub MRI. Badanie USG uwidacznia w całości więzadła poboczne, ale nie może uwidocznić innych struktur w kolanie. Dlatego po urazie skrętnym kolana, gdy oprócz uszkodzenia któregoś z więzadeł pobocznych istnieje ryzyko uszkodzenia więzadeł krzyżowych lub łąkotek, konieczne jest dokładniejsze badanie, jakim jest rezonans magnetyczny.
Więzadło poboczne piszczelowe, więzadło poboczne strzałkowe - metody leczenia uszkodzeń więzadeł pobocznych kolana?
W większości przypadków uszkodzenia jednego z więzadeł pobocznych wystarczy leczenie zachowawcze, które polega na oszczędzaniu kończyny, chłodzeniu bolesnej okolicy, chodzeniu o kulach i w wielu przypadkach noszeniu zaleconej ortezy.
W zależności od stopnia uszkodzenia więzadła (częściowe czy całkowite) takie leczenie jest prowadzone różnie długo – zwykle od 3 do 6 tygodni. Po okresie unieruchomienia w ortezie i odciążaniu kończyny za pomocą kul zaleca się rehabilitację trwającą od jednego miesiąca do kilku miesięcy.
W przypadkach złożonych, gdy uszkodzenie więzadła pobocznego jest jednym z komponentów wielowięzadłowego uszkodzenia kolana, postępowanie jest trudniejsze i może wymagać leczenia operacyjnego. Zdarza się to w towarzyszącym uszkodzeniu łąkotki, więzadła krzyżowego przedniego albo kompleksu tylno-bocznego.
Stosunkowo częste jest współistnienie uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego i pobocznego piszczelowego. W takich wypadkach dość często podejmuje się decyzję o wygojeniu więzadła pobocznego zachowawczo – pacjent odciąża kończynę, nosi ortezę i chodzi o kulach przez 3–6 tygodni, a następnie przeprowadza się operacyjną rekonstrukcję więzadła krzyżowego przedniego.
Jakie jest rokowanie w przypadku uszkodzenia więzadeł pobocznych kolana?
Rokowanie w przypadku uszkodzenia więzadeł pobocznych kolana jest bardzo dobre. Więzadła te mają dobry potencjał do gojenia i przy odpowiednim postępowaniu zachowawczym – stosowanie ortezy, kul, fizjoterapii – większość pacjentów odzyskuje pełną sprawność i wraca do formy sprzed urazu.
Jeśli uszkodzenie więzadła pobocznego jest jedynie jednym z kilku uszkodzeń występujących w kolanie, rokowanie co do powrotu do pełnej sprawności najczęściej zależy od możliwości naprawy pozostałych uszkodzeń.
Co zrobić, żeby uniknąć uszkodzeń więzadeł pobocznych kolana?
Dobra stabilizacja mięśniowa kończyn dolnych i ogólne przygotowanie motoryczne do podejmowanej aktywności sportowej pomaga uniknąć uszkodzenia więzadeł pobocznych kolana.
