×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Nadmierny wzrost dziecka

Co to jest nadmierny wzrost i jakie są jego przyczyny?

Dziecko z nadmiernym wzrostem jest istotnie wyższe od swoich rówieśników, zwracając tym uwagę rodziców i otoczenia. Nadmierny wzrost jest na ogół uwarunkowany rodzinnie i ujawnia się zwykle przed okresem pokwitania, przy zachowanych prawidłowych proporcjach budowy.

Przyczyną wysokiego wzrostu w wieku szkolnym bywa również otyłość, gdyż dzieci z nadmiarem tkanki tłuszczowej są najczęściej wyższe i sprawiają wrażenie bardziej dojrzałych od swoich szczupłych rówieśników. Przyspieszone wzrastanie w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym obserwuje się również u dzieci z genetyczną wadą wydzielania hormonów nadnerczy, tzw. wrodzonym przerostem nadnerczy. Bardzo rzadką przyczyną wysokiego wzrostu są wady genetycznie uwarunkowane, np. zespół Marfana lub homocystynuria. Nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu, czyli tzw. gigantyzm przysadkowy jest chorobą niezmiernie rzadką w wieku dziecięcym. Spowodowany jest on bardzo małym guzkiem (gruczolakiem) przysadki, którego komórki wydzielają hormon wzrostu. Nadmierny wzrost może również występować w okresie dojrzewania u chłopców i dziewcząt z niedoborem hormonów płciowych.

Jak często występuje nadmierny wzrost?

Rodzinny wysoki wzrost występuje u ok. 3% populacji. Otyłość dotyczy już prawie 18% dzieci w wieku pokwitania i większość z nich bywa wysokiego wzrostu w okresie dojrzewania. Genetycznie uwarunkowane zaburzenia hormonalne nadnerczy występują u około 1 na 14 000 noworodków. Inne zespoły genetyczne przebiegające z wysokim wzrostem są jeszcze rzadsze. Opisano jedynie pojedyncze przypadki gigantyzmu przysadkowego u dzieci.

Jak się objawia nadmierny wzrost?

Dziecko góruje wzrostem nad rówieśnikami. Często jednocześnie zaczyna się garbić. Może również wykazywać cechy wcześniejszego dojrzewania płciowego.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub poprosić o skierowanie do endokrynologa. Dobrze jest przynieść lekarzowi pomiary wzrostu dziecka z poprzednich lat i dane na temat wzrostu członków rodziny.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Lekarz porównuje wzrost dziecka z normami dla wieku i płci na tzw. siatkach centylowych. Jeżeli wzrost nie odbiega istotnie od normy i zachowane jest prawidłowe tempo wzrastania, lekarz może nie zalecać dalszych badań. Dotyczy to szczególnie dzieci, w rodzinach których występują osobnicy wysokiego wzrostu. Jeżeli lekarz stwierdzi niepokojące objawy (np. cechy zbyt wczesnego dojrzewania, nieprawidłowe proporcje budowy ciała, brak cech dojrzewania w odpowiednim wieku), kieruje dziecko do endokrynologa.


Siatki centylowe do oceny wzrostu chłopców i dziewczynek

Badania hormonalne polegają na oznaczeniu hormonu wzrostu i czynnika IGF-1. W razie stwierdzenia cech wczesnego dojrzewania należy wykonać badanie hormonów nadnerczy (17-hydroksyprogesteronu, androstenedionu i testosteronu), hormonów przysadkowych (LH i FSH) i hormonów płciowych (estradiolu, testosteronu), a także RTG nadgarstka i dłoni w celu określenia dojrzewania kośćca. Czasem niezbędne jest również wykonanie badania hormonów w moczu z jego 24-godzinnej zbiórki. Przy podejrzeniu zespołu Marfana (nieproporcjonalnie długie stopy i dłonie, nadmierna giętkość stawów) konieczna jest konsultacja okulistyczna i kardiologiczna ze względu na częste występowanie wady wzroku (podwichnięcia soczewki) i nieprawidłowości budowy aorty.

Przy braku cech dojrzewania po 14. roku życia u dzieci z wysokim wzrostem i eunuchoidalną budową ciała (długie kończyny w stosunku do tułowia) oznacza się hormony przysadkowe (LH i FSH) oraz hormony płciowe (estradiol i testosteron) oraz wykonuje badanie chromosomów płciowych.

Jakie są sposoby leczenia?

Rodzinny wysoki wzrost nie wymaga leczenia. Przy dużych wadach postawy lub problemach psychologicznych związanych z nadmiernym wzrostem (stwierdzanych głównie u dziewcząt) można hormonalnie doprowadzić do wcześniejszego dojrzewania i wcześniejszego zakończenia procesu wzrastania, uzyskując w ten sposób zmniejszony wzrost ostateczny. Jest to jednak związane z kilkuletnim podawaniem niefizjologicznie dużych dawek hormonów płciowych. Terapię tę stosuje się często u dzieci z zespołem Marfana, u których nadmierny wzrost związany jest z deformacjami kręgosłupa i klatki piersiowej.

W zaburzeniach wydzielania hormonów nadnerczy lub hormonów płciowych stosuje się odpowiednie leki hormonalne.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Leczenie hamujące nadmierne wzrastanie stosuje się do czasu uzyskania wzrostu końcowego. Na zakończenie lekarz wykonuje zdjęcie dłoni i stawu kolanowego,aby potwierdzić zakończenie wzrostu. Zaburzenia wydzielania hormonów nadnerczowych wymagają na ogół leczenia do końca życia. Niedobory hormonów płciowych wyrównuje się przynajmniej do czasu osiągnięcia wieku menopauzalnego.

Gruczolak przysadki wymaga leczenia operacyjnego (neurochirurgicznego) i podawania leku hamującego wydzielanie hormonu wzrostu.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Po zakończeniu leczenia hamującego wzrost dziewczęta powinny przynajmniej 1 raz na rok wykonywać USG jajników i macicy , a także konsultować się z ginekologiem. Inne wyżej wymienione choroby wymagają przynajmniej 2 razy do roku kontroli endokrynologicznej.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Są to choroby od nas niezależne. Można jedynie wpłynąć na unikanie nadmiernej masy ciała u dzieci poprzez prawidłową dietę i aktywność ruchową.


07.11.2016
Zobacz także
  • Rozwój emocjonalny i społeczny małego dziecka. Budowanie relacji matka-dziecko
  • Przedwczesne dojrzewanie płciowe
  • Niskorosłość
Wybrane treści dla Ciebie
  • Akromegalia
  • Makrosomia – noworodek zbyt duży do wieku płodowego
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta