Problem z nietrzymaniem kału u 9-letniego dziecka

Pytanie nadesłane do redakcji

Chciałam poradzić się eksperta w sprawie córki (9 lat), ma problemy z nietrzymaniem kału. Zaczęło się ponad 2 lata temu. Myślałam, że to chwilowe, że z tego wyrośnie. Córka bardzo wstydzi się tego problemu, ale gdy pytam w czym jest problem, czemu w ostatniej chwili idzie do toalety, to ona twierdzi, że wcześniej nie czuła takiej potrzeby. Myślałam, że to może wina jakiegoś pasożyta, bo kiedyś miała glistnicę, ale badania i nic nie wykazały, więc nie wiem, czy to jakiś problem psychiczny, czy fizyczny, że tak się dzieje. Proszę o radę, gdzie powinnam z nią pójść, jakie badania zrobić, aby jej pomóc.

Odpowiedziała

dr hab. n. med. Andrea Horvath
pediatra gastrolog
Zespół Żywieniowy Kliniki Pediatrii
Warszawski Uniwersytet Medyczny

Szanowna Pani,
Objawy, takie jak: brudzenie bielizny czy popuszczanie/nietrzymanie stolca u dzieci mogą być objawem zaparcia czynnościowego.

Zwykle, z uwagi na swój mało specyficzny, a zarazem wstydliwy charakter mogą być długo nie sygnalizowane przez dzieci w tym wieku, przez co później dużo trudniej ustalić właściwe rozpoznanie - często jest to grupa pacjentów błędnie diagnozowana w kierunku zespołu zaburzeń wchłaniania czy przewlekłej biegunki.

Najszybszym, prostym badaniem potwierdzającym to podejrzenie jest tzw. badanie per rectum - obecność zalegających, gliniastych mas w bańce odbytnicy nie pozostawia wątpliwości co do rozpoznania zaparcia czynnościowego. Badanie takie może przeprowadzić pediatra zajmujący się na co dzień dzieckiem lub chirurg.

Mechanizm powstania zaparcia czynnościowego jest złożony i zawsze za objawy odpowiada więcej niż tylko jeden czynnik: może to być osobniczo uwarunkowany wolny pasaż jelitowy - popularnie określany jako „jelito leniwe”; czasem drogę pasażu wydłuża obecność dodatkowej pętli jelitowej; w końcu czynniki środowiskowe, tj. ubogobłonnikowa dieta czy mało aktywny tryb życia pogłębiają zaburzenia i tak mniej sprawnie funkcjonującego jelita.

Jeśli lekarz potwierdzi rozpoznanie, należy jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie. W pierwszej kolejności usuwa się z jelita zalegające masy stolca - albo za pomocą wlewek dodobytniczych albo za pomocą leków. Terapia taka opiera się na wspomaganiu pracy jelita lekami osmotycznymi - obecnie w pierwszej kolejności zaleca się makrogole - nie wchłaniają się one z jelita, ale zatrzymując w nim wodę, zwiększają uwodnienie stolca i w ten sposób usprawniają defekację. Początkowo (5-7 dni) stosuje się naprawdę dużą dawkę przeczyszczającą, a później dobiera się indywidualnie dawkę leczniczą terapeutyczną - o tym decyduje lekarz wraz z pacjentem.

Pamiętać należy, że proces doprowadzający do takich zmian jest zwykle długotrwały (kilkutygodniowy), zatem leczenie też nie powinno być zbyt krótkie, aby dolegliwości nie nawróciły po zbyt pochopnym odstawieniu leków.
Życzę cierpliwości