Pytanie nadesłane do redakcji
Witam. Moje 4,5-roczne dziecko od długiego już czasu nie kontroluje oddawania stolca. Wszystko zaczęło się od zaparć i bolesnego oddawania przerażająco wielkich rozmiarów stolca. Od ponad roku przyjmuje Laktulozę, jakiś czas brała też Debridat, dodajemy też stale do mleka probiotyki, ale sytuacja się nie poprawia. Dziecko w większości przypadków nie sygnalizuje, iż ma zamiar oddać stolec i nieustannie brudzi bieliznę. Pediatra wyczerpał już swoje pomysły i "grozi" szpitalem. Dodam, że dziecko nie przeżywa żadnych stresujących sytuacji typu rozwód czy narodziny młodszego rodzeństwa, jest pogodnym dzieckiem. Niestety – trudno mi wzbogacać jej dietę w składniki bogate w błonnik, ponieważ żadna prośba ani groźba nie zmusi jej do zjedzenia czegoś, co jej nie smakuje. Co jeszcze mogę zrobić – czy badanie USG może wnieść coś nowego? Z góry dziękuję za odpowiedź.
Odpowiedziała
dr med. Anna Rybak
Klinika Gastroenterologii
Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa
Szanowna Pani,
zaparcie stolca to jedna z najczęstszych przyczyn zgłaszania się rodziców z dzieckiem do gastrologa dziecięcego czy pediatry. Częstość oddawania stolca u osób zdrowych waha się od 3 na dobę do jednego wypróżnienia na 3 dni. Zaparcie oznacza (u dzieci niekarmionych pokarmem kobiecym) utrudnione, wymagające wysiłku oddawanie kału oraz wydalanie go w odstępach większych niż 3 dni. Typowym objawem zaparcia jest oddawanie obfitych objętościowo stolców raz na kilka dni, a także popuszczanie stolca między wypróżnieniami. Ponad 90% pacjentów cierpi na zaparcie na podłożu zaburzeń czynnościowych, ale zaparcie może być również objawem choroby organicznej (np. choroby Hirschprunga, czyli braku prawidłowych zwojów nerwowych w blaszce mięśniowej błony śluzowej jelita grubego, czy innych). Leczenie czynnościowego zaparcia stolca w populacji dziecięcej jest kompleksowe, długotrwałe, wymaga zaangażowania całej rodziny w przebiegu procesu terapeutycznego.
Zaparcie stolca jest stanem wymagającym leczenia zarówno dietetycznego (zwiększenie błonnika pokarmowego w diecie oraz płynów), jak i farmakologicznego. Na polskim rynku farmaceutycznym dostępnych jest kilka leków dla dzieci w tej grupie wiekowej. Stosunkowo dobrą skutecznością i bezpieczeństwem stosowania charakteryzują się leki działające osmotycznie, z grupy polietylenoglikoli (np. Forlax, Moxalole, Olopeg). Nierzadko leczenie wymaga modyfikacji zachowań, treningu defekacyjnego, regularnej aktywności fizycznej, terapii behawioralnej (tzw. biofeedback), a nawet objęcia pacjenta opieką psychologiczną.
Prawidłowe postępowanie uwzględnia próbę zastosowania leczenia dietetycznego (błonnik pokarmowy można również dostarczyć dziecku pod postacią gotowego preparatu) i farmakologicznego przez 4 tygodnie. Przy braku poprawy zaleca się konsultację gastrologa dziecięcego i wykonie badań diagnostycznych, aby wykluczyć ewentualne przyczyny organiczne lub zmodyfikować leczenie. W diagnostyce uwzględniamy przede wszystkim badanie przedmiotowe łącznie z badaniem per rectum, badania obrazowe (doodbytniczy wlew kontrastowy, czas tranzytu, defekografia) oraz inne badania specjalistyczne (manometria odbytu, elektromiografia zwieracza odbytu).
W opisanym przypadku, zalecałabym konsultację z gastrologiem dziecięcym celem ustalenia dalszego postępowania diagnostycznego i leczniczego.
Piśmiennictwo:
Czerwionka-Szaflarska M., Romańczuk B.: Postępowanie w zaparciu czynnościowym stolca u dzieci i młodzieży. Forum Medycyny Rodzinnej 2008; 5: 349–357.Ryżko J., Ryżko J.: Znaczenie błonnika w profilaktyce i leczeniu zaparć stolca u dzieci. Standardy Medyczne Pediatria 2011; 1.
