×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Diabetolog - czym się zajmuje i jakie choroby leczy diabetolog?

Justyna Księżyc, ratownik medyczny

Diabetolog to lekarz zajmujący się profilaktyką, rozpoznawaniem i leczeniem cukrzycy oraz jej powikłań. Cukrzyca jest pierwszą niezakaźną chorobą, która została uznana przez ONZ za epidemię XXI wieku.


Fot. istockphoto.com

Diabetolog - czym się zajmuje

Diabetolog specjalizuje się w chorobach związanych z nieprawidłowym wydzielaniem lub działaniem insuliny – hormonu powstającego w trzustce (produkują go komórki β w wyspach Langerhansa), który reguluje stężenie glukozy we krwi. Zwiększone stężenie glukozy we krwi oznacza hiperglikemię (potocznie „przecukrzenie”, „wysoki cukier”). Utrzymująca się hiperglikemia może być objawem cukrzycy.

W przebiegu cukrzycy, mogą wystąpić również zaburzenia metabolizmu tłuszczów i białek, które prowadzą do hiperlipidemii i hiperaminoacydemii, czyli zwiększonego stężenia tłuszczów i aminokwasów we krwi.

Zakres działań diabetologa można podzielić na trzy grupy:

  • profilaktykę
  • leczenie cukrzycy i innych towarzyszących jej zaburzeń metabolicznych
  • leczenie powikłań (najczęściej u pacjentów z niezdiagnozowaną, nieleczoną cukrzycą lub po wielu latach choroby)

Cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną. Liczba chorych cały czas rośnie. Według danych WHO w 1980 roku chorowało na cukrzycę 108 mln ludzi, w 2014 – 422 mln. Szacuje się, że w 2040 będzie 642 mln chorych. W Polsce chorują na cukrzycę 3 mln osób. U 90% z nich zdiagnozowano cukrzycę typu 2.

Za główne przyczyny szybkiego wzrostu liczby chorych na cukrzycę, szczególnie typu 2, uznaje się otyłość i brak aktywności fizycznej.

Objawy cukrzycy - kiedy szukać pomocy u diabetologa

Objawy cukrzycy są zróżnicowane i zależą od jej typu, przebiegu i leczenia. Nierzadko cukrzyca przebiega bezobjawowo i wykrywa się ją przypadkowo podczas badań przesiewowych, np. w badaniu stężenia glukozy we krwi.

W cukrzycy, częściej typu 1, mogą występować:

  • wielomocz, wzmożone pragnienie, utrata masy ciała
  • cechy odwodnienia (suchość i zmniejszenie elastyczności skóry, suchość błon śluzowych)
  • kwasica i śpiączka ketonowa (objaw ten świadczy o nagłym początku cukrzycy, występuje głównie u dzieci i młodzieży).

Cukrzyca typu 2 częściej niż cukrzyca typu 1 nie wywołuje żadnych widocznych objawów, jednak w miarę upływu czasu prowadzić może do rozwoju powikłań, które bywają pierwszym sygnałem choroby.

Inne objawy mogące sugerować konieczność zbadania stężenia glukozy we krwi to:

  • osłabienie i senność
  • apatia
  • pogorszenie gojenia się ran
  • zakażenia skórne.

Sposoby leczenia cukrzycy

Diabetolodzy leczą pacjentów poprzez stosowanie:

  • edukacji terapeutycznej
  • modyfikacji stylu życia - edukację z zakresu diety oraz aktywności fizycznej
  • farmakoterapii (insulina oraz leki nieinsulinowe np. w postaci tabletek)
  • leczenia czynników ryzyka choroby sercowo-naczyniowej np. nadciśnienia tętniczego.
Sposób leczenia cukrzycy należy dobrać do jej rodzaju:
  • Cukrzyca typu 1 (inaczej nazywana insulinozależną) to choroba nieuleczalna, chorzy muszą przez całe życie kontrolować stężenie glukozy i podawać sobie insulinę, aby uniknąć powikłań. W ramach insulinoterapii pacjenci korzystają z pompy insulinowej lub samodzielnie wykonują podskórne https://www.mp.pl/cukrzyca/leczenie/172452,robic-fald-czy-nie-zasady-prawidlowego-podawania-insuliny wstrzyknięcia insuliny kilka razy na dobę. Diabetolog ustala rozpoznanie, tłumaczy zasady samobadania (za pomocą glukometru), uczy jak obliczyć potrzebną dawkę i podać insulinę, co jest uzależnione od ilości spożywanych węglowodanów. Chorzy muszą utrzymywać odpowiednią dietę, powinni dbać o regularną aktywność fizyczną i okresowo zgłaszać się do diabetologa na badania kontrolne.
  • Cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna) - może być uwarunkowana genetycznie (za jej rozwój odpowiada wiele genów), lecz decydującą rolę w jej rozwoju pełnią czynniki środowiskowe, które doprowadzają do oporności tkanek na działanie insuliny oraz upośledzenia jej wydzielania z trzustki. W trakcie rozwoju zaburzeń prowadzących do cukrzycy typu 2 niekiedy diagnozuje się stan przedcukrzycowy, tj. nieprawidłowe stężenie glukozy na czczo lub po posiłku, które nie spełniają jeszcze kryteriów rozwoju cukrzycy – wówczas często wystarczającym leczeniem przyczynowym jest zmiana stylu życia – stosowanie odpowiedniej diety, zwiększenie aktywności fizycznejzmniejszenie masy ciała. W leczeniu stosuje się leki nieinsulinowe najczęściej w formie tabletek doustnych, po kilku latach choroby konieczne może być dołączenie do leczenia insuliny.
  • Cukrzyca ciążowa – dotyczy pacjentek, u których zwiększone stężenie glukozy we krwi wystąpiło po raz pierwszy w czasie ciąży. Najczęściej jest rozpoznawana pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży (wtedy wykonuje się badania przesiewowe) i mija po jej rozwiązaniu. Leczenie opiera się przede wszystkim na stosowaniu odpowiedniej diety cukrzycowej, systematycznej aktywności fizycznej oraz insulinoterapii. W ciąży nie stosuje się doustnych leków przeciwcukrzycowych.

Diabetolog może zdecydować o konieczności wprowadzenia farmakoterapii. Wśród przepisanych leków doustnych najczęściej znajdują się leki z poniższych grup:

  • metformina
  • pochodne sulfonylomocznika
  • leki inkretynowe
  • inhibitory SGLT2 (inaczej flozyny)
  • insulina.

Powikłania cukrzycy

Do zadań diabetologa należy również diagnoza powikłań cukrzycy. Diabetolog może leczyć niektóre z nich lub skierować pacjenta do innego specjalisty, np. okulisty, neurologa, czy nefrologa. Do najczęstszych przewlekłych powikłań cukrzycy należą:

W przebiegu cukrzycy mogą pojawić się również powikłania o gwałtownym przebiegu:

Diabetolog dziecięcy

Cukrzyca typu 1, która bezwzględnie wymaga stosowania insulinoterapii jest najczęściej rozpoznawana w populacji dziecięcej. Diagnozowaniem i leczeniem cukrzycy u dzieci oraz wykrywaniem jej powikłań i chorób współistniejących zajmują się specjaliści endokrynologii i diabetologii dziecięcej. Lekarze ci pracują na oddziałach szpitalnych, gdzie przede wszystkim przeprowadza się diagnostykę dzieci z nowo rozpoznaną cukrzycą oraz leczenie ostrych powikłań cukrzycy, a także w poradniach specjalistycznych. Specjaliści tej dziedziny oraz specjalnie przeszkolone pielęgniarki zajmują się ponadto szeroko pojętą edukacją zarówno małych pacjentów, jak i ich opiekunów, dotyczy to m.in. zasad stosowania insuliny i pomp insulinowych, diety i aktywności fizycznej chorego dziecka, doradztwa w zakresie wyboru drogi zawodowej. Dobra relacja z lekarzem prowadzącym jest kluczowa w utrzymaniu odpowiedniej kontroli choroby i zapobieganiu powikłaniom, szczególnie u pacjentów w okresie nastoletnim.

Diabetolog na NFZ - skierowanie, czas oczekiwania na wizytę

Na wizytę u diabetologa refundowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia potrzebne jest skierowanie. Może je wystawić lekarz Podstawowej Opieki Zdrowotnej lub inny lekarz udzielający świadczeń w ramach umowy z NFZ.

Czas oczekiwania na wizytę u diabetologa w ramach NFZ różni się w zależności od województwa i konkretnego ośrodka i wynosi kilka miesięcy. Dostępność specjalistów i najbliższe wolne terminy można sprawdzić, korzystając z Informatora o Terminach Leczenia.

Diabetolog prywatnie - koszt wizyty, dostępność specjalistów

Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej, aktualnych w dniu publikacji tego artykułu, w Polsce jest 1545 lekarzy specjalistów diabetologii wykonujących zawód, specjalistów endokrynologii i diabetologii dziecięcej – 144.
Dostępność lekarzy diabetologów przyjmujących pacjentów w prywatnych gabinetach zależy od konkretnego miasta i specjalisty, zwykle dostępne są terminy krótsze niż tydzień. Koszt takiej wizyty to około 200–250 zł.

Szukasz diabetologa/ diabetologa dziecięcego? Umów wizytę mp.pl

Masz dolegliwości, które Cię niepokoją? Pomoże Ci doradca medyczny mp.pl

23.08.2022
Zobacz także
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta