Lekarz rodzinny to specjalista zajmujący się diagnostyką i leczeniem pacjentów w każdym wieku, najczęściej w ramach przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ). Medycyna rodzinna jako specjalizacja w Polsce powstała w 1992 roku.
Fot. istockphoto.com
Lekarz rodzinny - czym się zajmuje, jakie badania może zlecić w POZ
Lekarze rodzinni (potocznie nazywani lekarzami pierwszego kontaktu) pracują przede wszystkim w przychodniach POZ oraz w Nocnej i Świątecznej Opiece Zdrowotnej, gdzie zajmują się pacjentami w każdym wieku – dziećmi i dorosłymi.
Opieka lekarza rodzinnego cechuje się:
- ciągłością opieki (pacjentem opiekuje się jeden lekarz, zarówno w zdrowiu, jak i w chorobie)
- wszechstronnością
- koordynowaniem leczenia (lekarz rodzinny powinien być przewodnikiem po systemie ochrony zdrowia)
- stosowaniem działań prewencyjnych
- braniem pod uwagę kontekstu rodzinnego i środowiska pacjenta.
Do zadań lekarza rodzinnego należą zatem m.in:
- profilaktyka zdrowotna
- edukacja z zakresu zdrowego trybu życia, planowania rodziny i prawidłowego rozwoju dziecka
- przeprowadzanie bilansów zdrowia dziecka
- realizacja obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych
- badania profilaktyczne
- realizacja programów zdrowotnych i polityki zdrowotnej
- kierowanie na podstawowe badania i interpretacja wyników badań
- kierowanie na konsultacje specjalistyczne
- kontrola przebiegu chorób przewlekłych, modyfikacja leczenia, leczenie zaostrzeń chorób przewlekłych
- wydawanie zaświadczeń o stanie zdrowia
- wystawianie skierowań m.in.
- na rehabilitację
- na zaopatrzenie w wyroby medyczne
- do sanatorium
- w celu diagnostyki i leczenia onkologicznego (karta DILO).
W trakcie wizyty lekarz rodzinny zbiera od pacjenta szczegółowy wywiad. Pyta m.in. o niepokojące objawy, historię chorób, przyjmowane leki, inne dolegliwości. Badanie pacjenta w trakcie wizyty w POZ może obejmować:
- badanie wzrokowe (oglądanie skóry, błon śluzowych)
- opukiwanie i osłuchiwanie klatki piersiowej
- badanie palpacyjne (badanie dotykiem), np. brzucha
- pomiar ciśnienia tętniczego, stężenia glukozy
- badanie EKG
W wielu przychodniach można skorzystać z teleporady, czyli telefonicznej konsultacji z lekarzem, jeśli pacjent nie wymaga badania fizykalnego, a jedynie, np. przedłużenia recepty, czy kierowania na badania kontrolne w chorobach przewlekłych.
Badania, które może zlecić lekarz rodzinny w ramach POZ to m.in.:
- badania hematologiczne
- morfologia krwi
- odczyn opadania krwinek czerwonych (OB)
- badania układu krzepnięcia
- badania biochemiczne i immunochemiczne
- badanie ogólne moczu
- spirometria
- RTG klatki piersiowej
- badanie endoskopowe (gastroskopia, kolonoskopia)
- USG jamy brzusznej
Lekarz rodzinny, internista, pediatra w POZ – czym się różnią, którego specjalistę wybrać
W przychodniach POZ mogą pracować lekarze różnych specjalizacji, głównie lekarze rodzinni, interniści i pediatrzy. Lekarze rodzinni mają wiedzę pozwalającą na opiekę nad pacjentami w każdym wieku, podczas gdy interniści specjalizują się w chorobach osób dorosłych, a pediatrzy – dzieci.
Wybierając swojego lekarza, warto wziąć pod uwagę zakres jego kompetencji, zwłaszcza gdy chcemy się leczyć u niego całą rodziną, razem z dziećmi.
Lekarz rodzinny – opieka nad pacjentami dorosłymi, jakie choroby leczy
Do najczęściej leczonych przez lekarzy rodzinnych chorób u osób dorosłych należą:
- infekcje wirusowe
- choroby serca i układu krążenia
- nadciśnienie tętnicze
- zaburzenia rytmu serca (arytmie), m.in. migotanie przedsionków
- miażdżyca
- choroba niedokrwienna serca
- niewydolność serca
- choroby przewodu pokarmowego
- choroba refluksowa
- choroba wrzodowa
- choroby układu oddechowego
- cukrzyca
- choroby endokrynologiczne
- niedoczynność tarczycy (najczęściej spowodowana chorobą Hashimoto)
- choroby psychiczne
- zaburzenia depresyjne
- zaburzenia lękowe
- zaburzenia snu
- choroby skóry
- choroba zwyrodnieniowa stawów
Lekarz rodzinny – leczenie dzieci, bilanse zdrowia, szczepienia
W ramach opieki medycznej nad dziećmi lekarz rodzinny zajmuje się diagnostyką i leczeniem chorób, a także przeprowadza bilanse zdrowia i kwalifikację do szczepień.
Do najczęściej leczonych przez lekarza rodzinnego chorób wieku dziecięcego należą, m.in:
- choroby układu oddechowego
- choroby gardła, uszu i zatok przynosowych
- zapalenie gardła i angina
- zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych
- ostre zapalenie ucha środkowego
- podgłośniowe zapalenie krtani (krup wirusowy)
- choroby alergiczne
- alergia pokarmowa
- zespół alergii jamy ustnej, m.in. w wyniku alergii na pyłki roślin
- wyprysk kontaktowy (egzema)
- atopowe zapalenie skóry (AZS)
- alergiczny nieżyt nosa
- choroby układu pokarmowego
- choroby nerek i dróg moczowych
- choroby zakaźne
- robaczyce (owsica, glistnica, toksokaroza)
- świerzb
- ospa wietrzna
- różyczka
- gorączka trzydniowa
- płonica
- rumień zakaźny
Bilanse zdrowia przeprowadza się w ramach POZ. To regularne badania dzieci zdrowych, które pozwalają na zauważenie nieprawidłowości w rozwoju dziecka, wczesne wykrycie wad wrodzonych i innych chorób. Zaleca się, aby bilans zdrowia przeprowadzano w wieku:
- 1–4 tygodnia
- 2–6 miesięcy
- 9 miesięcy
- 12 miesięcy
- 2 lat
- 4 lat
- 5 lat
- 9–10 lat
- 13–14 lat
- 16–17 lat
W trakcie bilansu zdrowia dziecko jest badane, mierzone, ważone i osłuchiwane. U starszych dzieci wykonuje się dodatkowo pomiar ciśnienia tętniczego, orientacyjnie sprawdza się słuch i wzrok dziecka. Lekarz pyta o rozwój fizyczny i emocjonalny dziecka, jego codzienne zachowanie, trening czystości itp. Jeśli opiekun ma jakiekolwiek wątpliwości związane ze zdrowiem dziecka, powinien je zgłosić.
Lekarze rodzinni kwalifikują pacjentów do szczepień obowiązkowych i zalecanych, które realizowane są w Polsce zgodnie z tzw. kalendarzem szczepień, czyli Programem Szczepień Ochronnych (PSO) co roku aktualizowanym i ogłaszanym przez Główny Inspektorat Sanitarny.
Lekarz rodzinny na NFZ i prywatnie - skierowanie, koszt wizyty, dostępność specjalistów
Wizyta w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia wymaga złożenia deklaracji do lekarza pracującego w tej przychodni oraz do pielęgniarki lub położnej. Deklarację złożyć można w przychodni lub poprzez IKP (Indywidualne Konto Pacjenta).
Złożenie deklaracji jest bezpłatne. Pacjent ma prawo do bezpłatnej zmiany lekarza dwa razy w roku oraz w sytuacjach losowych, np. zmiany adresu zamieszkania czy likwidacji przychodni.
Aby sprawdzić, czy przychodnia Podstawowej Opieki Zdrowotnej podpisała kontrakt z NFZ, można skorzystać z wyszukiwarki na stronie NFZ.
W dni wolne oraz poza godzinami pracy przychodni pacjenci mogą skorzystać z Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej.
Lekarze rodzinni przyjmują również w prywatnych placówkach medycznych w ramach pojedynczych wizyt oraz płatnych abonamentów. Koszt takiego abonamentu zależy od zakresu usługi, dostępnych specjalistów, badań i liczby członków rodziny, których chcemy objąć taką opieką. Wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset złotych miesięcznie.
Szukasz specjalisty medycyny rodzinnej? Umów wizytę mp.pl
Masz dolegliwości, które Cię niepokoją? Pomoże Ci doradca medyczny mp.pl
