Biopsja prostaty jest procedurą diagnostyczną, podczas której lekarz pobiera fragmenty tkanki gruczołu krokowego do badań pod mikroskopem. Zwykle biopsję prostaty wykonuje się przy podejrzeniu raka prostaty. Biopsja jest procedurą inwazyjną, dlatego jej wykonanie należy omówić z lekarzem, ponieważ konieczne może być przygotowanie – odstawienie niektórych leków
Co to jest biopsja gruczołu krokowego (prostaty)?
Biopsja gruczołu krokowego to procedura diagnostyczna służąca w diagnostyce chorób prostaty, głównie raka prostaty. Prostata to niewielki gruczoł otaczający cewkę moczową. Podczas biopsji lekarz pobiera niewielką próbkę tkanki z prostaty do badania pod mikroskopem.
U kogo wykonuje się biopsję prostaty?
Pacjent może zostać skierowany na biopsję prostaty, jeśli:
- badanie krwi wykazało, że stężenie enzymu wytwarzanego przez prostatę – PSA jest wysokie. Stężenie PSA we krwi zwykle wzrasta u osób z rakiem prostaty, choć może wzrosnąć również z przyczyn niezwiązanych z rakiem, np. w łagodnym przeroście gruczołu krokowego (najczęściej). Biopsja prostaty może pomóc w ustaleniu przyczyny wysokiego poziomu PSA.
- podczas badania prostaty per rectum (badania prostaty palcem przez odbyt) lekarz stwierdza nieprawidłowości, np. guzek. Biopsja prostaty może pomóc ustalić przyczynę tych nieprawidłowości.
Jak przygotować się do biopsji prostaty?
Przed zabiegiem lekarz zbierze wywiad i zbada pacjenta. Należy powiedzieć o:
- lekach przyjmowanych na receptę lub bez recepty oraz przyjmowanych suplementach ziołowych. Warto spisać i zabrać ze sobą listę przyjmowanych leków lub zabrać ze sobą torbę ze wszystkimi przyjmowanymi lekami.
- alergiach i reakcjach alergicznych, które wystąpiły w przeszłości.
Niektóre leki, w tym także zioła i suplementy, mogą zwiększać ryzyko krwawienia. Niektóre choroby również zwiększają to ryzyko. Konieczne może być odstawienie niektórych leków na pewien czas przed biopsją.
Lekarz przekaże informacje na temat specjalnych przygotowań, jeśli to konieczne.
Przed zabiegiem konieczne może być:
- zrobienie lewatywy lub zastosowanie czopka w celu oczyszczenia odbytnicy
- oddanie próbki moczu do badania w celu wykrycia bakterii
- stosowanie antybiotyku.
W niektórych przypadkach konieczne może być zgłoszenie się na biopsję prostaty na czczo. W innych przypadkach można spożywać płyny na krótko przed zabiegiem. To, czy należy pościć i jak długo, zależy od wykonywanego zabiegu.
W razie pytań lub niejasności dotyczących przygotowania do biopsji należy się zwrócić do lekarza.
Biopsja prostaty – przebieg badania
Przed biopsją zwykle pielęgniarka zakłada wenflon do żyły. Tą drogą (dożylnie) podaje się leki mające na celu zmniejszenia ból i dyskomfort związany z biopsją. Obejmuje to znieczulenie miejscowe i leki uspokajające, które mają za zadanie zmniejszyć napięcie.
Do biopsji należy położyć się na boku z ugiętymi kolanami i biodrami. Podczas zabiegu monitorowane są oddech, ciśnienie krwi i tętno.
Miejsca, z których lekarz chce pobrać wycinki, są wcześniej ustalane na podstawie badań obrazowych, takich jak USG, rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa. Zwykle badania obrazowe wykonywane są przed zabiegiem. W innych przypadkach lekarz wykonuje badanie obrazowe podczas zabiegu.
Biopsja prostaty może być wykonana przezodbytniczo – wówczas lekarz wprowadza do odbytnicy sondę USG, lokalizuje za jej pomocą miejsce, z którego chce pobrać wycinek i pobiera go igłą, która jest zintegrowana z sondą USG.
Możliwe jest także wykonanie biopsji przezkroczowej. Wówczas lekarz pobiera wycinki wbijając igłę bezpośrednio w krocze – między odbytem a moszną.
Biopsja prostaty trwa około 15 minut.
Co robić po biopsji prostaty?
Po zabiegu pacjent jest pod obserwacją aż do ustąpienia znieczulenia. W większości przypadków pacjent może wrócić do domu w krótkim czasie po biopsji.
Ze względu na to, że biopsja jest procedurą inwazyjną, po biopsji z odbytnicy często wypływa niewielka ilość jasnoczerwonej krwi. Niewielka ilość krwi może również pojawić się w moczu lub nasieniu (nawet do czterech tygodni po biopsji nasienie może mieć inny kolor).
Po biopsji zwykle pacjent odczuwa ból, dlatego lekarz zaleci leki przeciwbólowe. W celu złagodzenia bólu można przyjmować leki bez recepty, takie jak paracetamol. Lekarz może zalecić unikanie ibuprofenu i naproksenu, ponieważ mogą one zwiększać ryzyko krwawienia.
Ulgę może przynieść przykładanie zimnego okładu żelowego, woreczka z lodem lub woreczek z mrożonymi warzywami do krocza co 1 do 2 godzin, przez 15 minut. Lodu nie należy przykładać bezpośrednio do skóry – między skórą a lodem (lub innym zimnym przedmiotem) należy umieścić cienki ręcznik.
Po zabiegu można powrócić do normalnego trybu życia, w tym do uprawiania seksu. Jeśli dolegliwości bólowe są uciążliwe, można zrezygnować przez kilka dni (do tygodnia) z aktywności, takich jak jazda na rowerze, motocyklu lub konno.
Jakie mogą być powikłania związane z biopsją prostaty?
Przed biopsją lekarz omówi z pacjentem możliwe powikłania biopsji. Możliwe powikłania obejmują:
- zakażenie
- nasilone krwawienie z odbytu lub krew w moczu lub nasieniu (niewielka ilość krwi bezpośrednio po biopsji jest normalna)
- bardzo silny ból
- przedziurawienie ściany pęcherza moczowego lub odbytnicy
- problemy z oddawaniem moczu
- problemy z uzyskaniem erekcji (rzadko)
Kiedy należy skontaktować się z lekarzem?
Należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, jeśli po biopsji:
- występuje gorączka (38°C lub wyższa) lub dreszcze
- mimo odczucia pełnego pęcherza pacjent nie jest w stanie oddać moczu
- ból lub pieczenie podczas oddawania moczu utrzymujące się dłużej niż kilka dni
- w moczu pojawiają się duże skrzepy krwi lub coraz więcej krwi
- mocz jest gęsty, mętny lub ma nieprzyjemny zapach
- występuje krwawienie z odbytu
- pojawia się bardzo silny ból brzucha, na który nie pomagają leki przeciwbólowe.
