Badania izotopowe wykorzystują właściwość emisji promieniowania przez niektóre pierwiastki. Polegają ogólnie na podaniu pacjentowi odpowiedniej substancji promieniotwórczej drogą doustną, dożylną lub w inhalacji, a następnie pomiarze poziomu i rozmieszczenia promieniowania emitowanego przez tą substancję. Na tej podstawie lekarz może uzyskać informacje o lokalizacji zmian chorobowych czy stanie poszczególnych narządów. Zwykle używane radioizotopy to technet 99m, jod 131, tal 201 i gal 67.
Wskazania do badań izotopowych:
1. scyntygrafia kości:
- guzy nowotworowe kości oraz ocena ich leczenia
- przerzuty nowotworowe do kości
- zapalenia kości
- choroby metaboliczne wpływające na układ kostny
- nietypowe złamania kości niewidoczne w badaniach RTG
- ocena gojenia się kości po przeszczepie
2. scyntygrafia nerek, renoscyntygrafia:
- ocena nerek przed przeszczepieniem i po nim
- nadciśnienie tętnicze nerkopochodne – zwężenie tętnicy nerkowej
- guzy i torbiele nerek
- wrodzone wady nerek
3. scyntygrafia wentylacyjna i perfuzyjna płuc:
- ostra zatorowość płucna
- inne zaburzenia krążenia płucnego
4. wentrykulografia izotopowa serca, MUGA scan:
- choroba niedokrwienna serca
- wady zastawkowe serca
- wrodzone wady serca
- kardiomiopatie
- nietypowe formy zawału serca
- ocena pooperacyjna po zabiegach PCI, CABG (by-pass), przeszczepieniu serca czy innych operacjach na otwartym sercu
- ocena stanu mięśnia sercowego w trakcie terapii lekami kardiotoksycznymi (chemioterapia nowotworów).
5. scyntygrafia tarczycy:
- diagnostyka nadczynności tarczycy
- guzki tarczycy, wole guzkowe
- wole zamostkowe
- wady rozwojowe tarczycy np. brak jednego z płatów
- ocena doszczętności zabiegu po tyroidektomii
6. scyntygrafia przytarczyc:
- gruczolak przytarczyc
7. scyntygrafia ślinianek:
8. scyntygrafia rdzenia nadnerczy
- nadciśnienie tętnicze spowodowane guzem rdzenia nadnerczy (pheochromocytoma)
9. scyntymammografia – scyntygrafia guzów sutka:
- różnicowanie łagodnych i złośliwych zmian w sutku, jako kolejny etap po mammografii lub u kobiet z gęstą tkanką gruczołową, z tkanką bliznowatą po operacjach lub z implantami piersi oraz w innych przypadkach, gdy badanie USG lub mammografia nie mają wystarczającej skuteczności lub nie mogą zostać wykonane.
10. scyntygrafia przewodu pokarmowego:
- krwawienie z przewodu pokarmowego – lokalizowanie źródła
- ocena nowotworów hormonalnie czynnych – rakowiak, gastrinoma, insulinoma i inne guzy neuroendokrynne (octreoscan)
- zarzucanie treści dwunastniczej do żołądka (zapalenie żołądka żółciopochodne), treści żołądkowej do przełyku (nawracające zapalenia płuc, głównie u dzieci)
- przewlekłe zapalenie wątroby
11. cholescyntygrafia:
- zapalenie pęcherzyka żółciowego
- niedrożność przewodu pęcherzykowego
- atrezja dróg żółciowych
12. immunoscyntygrafia
- choroby nowotworowe pierwotne i przerzutowe, lokalizowanie skupisk komórek nowotworowych dzięki zastosowaniu swoistych przeciwciał znakowanych radioizotopem
13. PET – pozytonowa tomografia emisyjna:
- onkologia – ocena stopnia zaawansowania, rozległości, punktów wyjścia, efektów leczenia nowotworów:
- mózgu
- głowy i szyi
- tarczycy
- płuc
- opłucnej
- przełyku i żołądka
- wątroby i dróg żółciowych
- jelit
- GIST
- piersi
- nerek, pęcherza moczowego
- sromu, pochwy, macicy
- prostaty, jąder
- chłoniaków
- szpiczaka mnogiego
- skóry
- układu mięśniowo-szkieletowego
- neuroendokrynnych
- o nieznanym punkcie wyjścia - zastosowania pozaonkologiczne:
- udary mózgu
- choroby neurodegradacyjne, demencja (choroba Alzheimera, choroba Picka)
- w trakcie zabiegów neurochirurgicznych guzów mózgu, malformacji naczyniowych i innych
- choroba niedokrwienna serca, zaburzenia kurczliwości, ocena mięśnia sercowego po rewaskularyzacji
- zespoły paraneoplastyczne
- sarkoidoza
- diagnostyka gorączek nieznanego pochodzenia.
Przeciwwskazania do badań izotopowych:
- ciąża lub podejrzenie ciąży
- okres karmienia piersią
- bycie głównym lub jedynym opiekunem małego dziecka (przez krótki okres po badaniu kontakt z małymi dziećmi jest niewskazany, ponieważ niewielkie ilości promieniowania z izotopu wprowadzonego do krwi pacjenta mogą być wciąż uwalniane do otoczenia)
- znaczna otyłość (uniemożliwiająca umieszczenie pacjenta w skanerze PET)
- ciężka oftalmopatia tarczycowa (preparaty jodu)
- reakcja alergiczna na jodynę lub inny preparat z radioznacznikiem.