×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Epidemia HIV/AIDS – problem wciąż aktualny

Jerzy Dziekoński
Kurier MP

W dobie pandemii COVID-19 problematyka związania z ryzykiem zakażenia HIV zeszła na dalszy zdrowotny plan: mimo że w narzuconym przez obostrzenia sanitarne reżimie funkcjonujemy z dużo większą ostrożnością, niewiele zmieniło się w podejściu do zachowań ryzykownych. I właśnie przypadający 1 grudnia Światowy Dzień AIDS ma przypominać o tym, jak istotne jest testowanie się w tym kierunku.


Anna Marzec-Bogusławska. Fot. arch. wł.

– Wszystkie działania, które prowadzą do ograniczenia rozprzestrzeniania się zakażeń HIV, które opierają się na edukacji, podnoszą poziom wiedzy społeczeństwa, mają sens – mówi o obchodach Światowego Dnia AIDS dr Anna Marzec-Bogusławska.

Przyznaje jednak, że najbardziej istotne są systematyczne działania całoroczne.

– Wystarczy wspomnieć o punktach konsultacyjno-diagnostycznych oraz o prowadzonych kampaniach informacyjnych. Mają one z reguły swój początek w wakacje albo w okolicach światowego dnia AIDS, po to, żeby zaakcentować tę datę – wyjaśnia w rozmowie z MP.PL dr Marzec-Bogusławska. – Część osób w natłoku różnych innych problemów gubi pamięć o tym, że temat HIV/AIDS jest wciąż aktualny. Dlatego działania akcyjne są również ważne. Z całą pewnością specyfika epidemii zakażeń HIV oraz problemów ekonomicznych i społecznych, które z niej wynikają, wymaga, żeby były to działania prowadzone stale.

Pytamy zatem, czy są już zaplanowane działania na przyszły rok? Okazuje się, że nie ma jeszcze szczegółowego planu. Niemniej jednak nakreślony jest kierunek działań.

– Myślimy o lekarzach POZ – mówi dyrektor Krajowego Centrum ds. HIV/AIDS. – Trzeba przyjrzeć się aktualnym problemom związanym z epidemią HIV/AIDS. Jednym z takich problemów jest pokutujące w społeczeństwie podejście, które charakteryzuje się tym, że nie odnosimy ryzyka zakażenia HIV do siebie. Konsekwencje są takie, że zbyt mało osób w Polsce wykonuje w tym kierunku testy. Dążymy do tego, by możliwość zlecenia testu znajdowała się w koszyku świadczeń gwarantowanych, które może zlecić lekarz POZ. Potrzeba w tej sprawie kilku decyzji. Proces już się rozpoczął. Z drugiej strony niezbędny jest przekaz edukacyjny kierowany do tej grupy zawodowej. Okazuje się bowiem, że myślenie stereotypami nie omija profesjonalistów medycznych.

Kolejnym problemem jest wykonywanie testów w warunkach pandemii. W pierwszych miesiącach lockdown'u liczba testów wykonywanych w punktach konsultacyjno-diagnostycznych spadła o ponad 30%, co uzasadnia fakt, że punkty te podlegają takim samym obostrzeniom jak wszystkie inne instytucje. W związku z tym w czasie lockdown'u były zamknięte. W drugiej połowie 2020 roku liczba wykonywanych testów wzrosła. Mimo to podsumowanie ubiegłego roku nie wypada pod tym względem optymistycznie, ponieważ wykonano o jedną piątą mniej testów.

Ale to nie koniec listy pandemicznych kłopotów, ponieważ pacjenci nie byli pewni, czy mogą bezpiecznie zgłaszać się do przychodni. Opiekę nad nimi sprawują ci sami lekarze, którzy zajmują się pacjentami chorymi na COVID-19.

– Muszę przyznać, że więź lekarza i pacjenta zakażonego HIV została na tyle mocno w ciągu lat zawiązana, że nie było z tym problemów – podkreśla Anna Marzec-Bogusławska. – Z badań, które przeprowadziliśmy jeszcze w 2014 roku wynikało, że ok. 86% pacjentów posiada numer telefonu komórkowego do swojego lekarza. Pacjenci mogli więc skontaktować się bezpośrednio ze swoimi lekarzami, a sytuacjach kiedy nie było takiej możliwości, bo np. lekarze pracowali na oddziałach covidowych i nie mogli odpowiedzieć na telefon, pacjenci kontaktowali się z nami. Centrum częściowo przekształciło się w ośrodek pomocowy dla wszystkich osób zakażonych i ich bliskich. Staraliśmy się nie dopuszczać do sytuacji, w której leczenie antyretrowirusowe zostałoby przerwane.

Kolejny punkt, który okazał się wyzwaniem, to terapia antyretrowirusowa dla cudzoziemców. Osób zakażonych HIV spoza granic naszego kraju, które lockdown zastał w Polsce, było całkiem sporo. Przed pandemią rozwiązywali oni problem dostępu do leków za pomocą poczty i kurierów – niestety obecność koronawirusa mocno skomplikowała ten proces.

– Mieliśmy problem z pokaźną liczbą cudzoziemców, którzy pozostali bez leczenia – przypomniała Marzec-Bogusławska. – Tym pacjentom także staraliśmy się pomóc. Wszyscy, którzy się do nas zgłosili i przedstawili wiarygodne informacje, świadczące o tym, że są w trakcie leczenia antyretrowirusowego, otrzymywali zgodę na czasowe włączenie terapii w naszym kraju.

Pandemia COVID-19 wyraźnie obnażyła to, że nie odnosimy ryzyka zakażenia do siebie. Były przypadki osób, które zgłosiły się na wymaz, myśląc, że chorują na COVID-19. Tymczasem było to wczesne zakażenie HIV. W samej Warszawie było kilkadziesiąt takich przypadków. Lekarze wskazują, że dosyć często do wykrycia zakażenia wirusem dochodzi poza punktami konsultacyjnymi, przy innych okazjach zdrowotnych.

– Rozwija się IV fala pandemii i pewnie będą kolejne. Zmieniły się nawyki społeczne, wcześniej, żeby cokolwiek załatwić, trzeba było wyjść z domu. Dzisiaj z wieloma sprawami można poradzić sobie online. Test w kierunku HIV do nich nie należy – wskazuje dyrektorka Krajowego Centrum ds. AIDS. – Z jednej strony, wiele osób uważa, że problem ich nie dotyczy, a z drugiej, łatwiej usprawiedliwiamy rezygnację ze zrobienia testu, bo przecież jest pandemia i wyjście do punktu konsultacyjnego może być ryzykowne. Niestety, taka ostrożność nie przekłada się na powstrzymanie się od zachowań ryzykownych.

Dr Anna Bogusławska-Marzec przypomina ponadto, że lekarze, którzy prowadzą ciążę mają obowiązek dwukrotnego skierowania kobiety na test w kierunku HIV. O ryzyku zakażenia wertykalnego, czyli przeniesienia HIV z zakażonej matki na jej dziecko nadal wiadomo za mało. Tymczasem dzięki dostępności testowania w kierunku HIV oraz metodom zapobiegania przeniesieniu zakażenia z matki na dziecko w czasie ciąży, porodu i podczas karmienia piersią, zakażenia odmatczyne można praktycznie wyeliminować.

– Żeby tak się stało, osoby planujące powiększenie rodziny, nie tylko kobiety w ciąży, lecz także ich partnerzy, powinni wykonać test w kierunku HIV. Można go wykonać bezpłatnie, anonimowo i bez skierowania w jednym z punktów konsultacyjno-diagnostycznych (PKD), które znajdują się w każdym województwie. Ich adresy i godziny otwarcia dostępne są na stronie aids.gov.pl/pkd – wyjaśnia nasza rozmówczyni.

Kolejna warta podkreślenia kwestia to dostępność pozazawodowej profilaktyki poekspozycyjnej (w przypadku zakłucia igłą, gwałtu itd.), która finansowana jest w ramach Programu Leczenia ARV przez Ministerstwo Zdrowia. W przypadku profilaktyki zawodowej koszty pokrywa pracodawca bądź zlecający pracę.

– Jeśli chodzi o profilaktykę po ekspozycji, po ryzykownych zachowaniach seksualnych – pacjent musi za nią zapłacić, ale jest ona dostępna – podkreśla dr Marzec-Bogusławska. – Natomiast dostępna jest również finansowana w 100% przez pacjenta farmakologiczna profilaktyka przedekspozycyjna. Warto o tym mówić, ponieważ jest grupa osób, która pomimo świadomości zagrożenia, podejmuje ryzykowne zachowania. I do nich szczególnie adresowana jest ta informacja. W obecnym stanie prawnym zarówno wizyta, jak i same leki są w 100% płatne. Przy czym trzeba zaznaczyć, że nie jest to wielki koszt, bo za leki trzeba zapłacić ok. 120 zł miesięcznie.

Epidemia HIV/AIDS to problem wciąż aktualny. Mimo że została zepchnięta na kolejny plan przez pandemię COVID-19, wciąż należy pamiętać o tym, aby unikać ryzykownych zachowań, a jeśli już się wydarzyły, trzeba zrobić test w kierunku HIV.

01.12.2021
Zobacz także
  • 1 grudnia – Światowy Dzień AIDS
  • Przetestować wszystkich
  • Koniec HIV. Czy to możliwe?
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta