16. tydzień ciąży
Ruchy kończyn u płodu stają się coraz bardziej zborne. Na tym etapie ciąży nieraz można zaobserwować ssanie kciuka, poruszanie palcami u rąk i stóp oraz zginanie kończyn. Głowa płodu jest nadal bardzo duża. Na jego skórze pojawia się delikatny meszek zwany lanugo, którego rola nie jest do końca wyjaśniona. Niektórzy eksperci uważają, że ma on za zadanie chronić płód przed zimnem, inni uważają, że jest to rodzaj wyściółki, do której „przyczepia się” maź płodowa. A może jest to jedynie pozostałość po naszej zwierzęcej naturze? Płód ma około 12 cm długości, waży około 110 g i pływa w około 200 ml płynu owodniowego, który na tym etapie ciąży ma żółtawe zabarwienie.
- wywiad i badanie ogólnolekarskie
- badanie ginekologiczne
- pomiar ciśnienia tętniczego
- pomiar masy ciała
- ocenę ryzyka ciążowego
- porady z zakresu zdrowego stylu życia, w tym zdrowia jamy ustnej.
Obowiązkowe badania dodatkowe to:
- morfologia krwi
- badanie ogólne moczu
- badanie czystości pochwy
- badanie cytologiczne, jeśli nie było wykonane wcześniej w okresie ciąży.
17. tydzień ciąży
Jest to dobry czas na ocenę płci płodu, gdyż narządy płciowe są już dobrze wykształcone. Na tym etapie ciąży nerki pracują już w pełni i płód wydala mocz kilkanaście razy na dobę. Ma około 13 cm długości i waży w przybliżeniu 150 g.
18. tydzień ciąży
Płód nadal intensywnie rośnie. Na jego twarzy może się pojawić mimika. Rusza się coraz dynamiczniej. Mniej więcej w tym czasie szpik kostny rozpoczyna produkcję elementów morfotycznych krwi. Powstają kubki smakowe. Płód waży około 210 g i ma 14–15 cm długości. Ilość wód płodowych cały czas się zwiększa.
19. tydzień ciąży
Płód ma już pełną umiejętność ssania kciuka, chwytania pępowiny, poruszania się – zginania kończyn, obracania się wokół własnej osi. Zaczyna się rozwijać tkanka tłuszczowa, która ma brunatne zabarwienie i odpowiada za utrzymanie ciepła u płodu, który ma około 15 cm długości i waży około 280 g.
U przyszłej matki pojawiają się zmiany pigmentu na twarzy, w okolicach sutków i narządów rodnych. Jeśli ruchy płodu nie są jeszcze odczuwalne, to na pewno stanie się to w najbliższym czasie.
20. tydzień ciąży
- wywiad i badanie ogólnolekarskie
- badanie ginekologiczne
- ocena czynności serca płodu
- pomiar ciśnienia tętniczego
- pomiar masy ciała
- ocena ryzyka ciążowego
- porady dotyczące zdrowego stylu życia, w tym zdrowia jamy ustnej
- kontrola stanu zdrowia jamy ustnej
- praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa w formie grupowej lub indywidualnej.
Obowiązkowe badania dodatkowe:
- morfologia krwi
- badanie ultrasonograficzne (18.–22. tc. – badanie obowiązkowe – szczegółowa ocena anatomii płodu)
- badanie ogólne moczu
- oznaczenie przeciwciał anty-Rh u kobiet mających ujemny czynnik Rhu kobiet z ujemnym wynikiem w I trymestrze – badanie w kierunku toksoplazmozy.
U płodu pojawiają się gruczoły łojowe, które rozpoczynają produkcję tłustej mazi płodowej, tzw. vernix caseosa. Ma ona chronić skórę dziecka przed płynem owodniowym. Płód ma ponad 16 cm długości i waży już około 320 g.
W 20. tygodniu ciąży mogą zacząć występować skurcze macicy odczuwane raczej jako napięcia. Skurcze Alvareza są to nieskoordynowane skurcze o małej amplitudzie. Natomiast drugi rodzaj skurczów to skurcze Braxtona i Hicksa – odczuwalne co 1–2 godzin, o amplitudzie nieco większej. Oba te rodzaje skurczów przygotowują macicę do porodu.
21. tydzień ciąży
W tym czasie już zdecydowana większość ciężarnych odczuwa ruchy płodu. Wiele kobiet opisuje je jako „motyle w brzuchu” lub łaskotanie.
Mózg płodu rozwija się bardzo intensywnie, lecz jego powierzchnia jest dość gładka – zakręty dopiero zaczynają się formować. Płód waży około 400 g i ma niecałe 18 cm długości.
22. tydzień ciąży
Mniej więcej w tym czasie rozpoczyna się produkcja surfaktantu, czyli substancji zmniejszającej napięcie powierzchniowe pęcherzyków płucnych, co ułatwia wymianę gazową. Jednak płuca mają wciąż budowę kanalikową – pęcherzyki płucne pojawią się dopiero około 25.–27. tygodnia ciąży.
Oprócz tego ucho wewnętrzne osiągnęło swój ostateczny rozmiar. Płód ma około 19 cm długości i waży 460 g.
23. tydzień ciąży
Mózg płodu nadal dojrzewa. Skóra staje się coraz grubsza i mocniejsza, ale pod nią nadal nie ma zbyt dużej ilości tkanki tłuszczowej. Płód ma około 20 cm długości i waży około 540 g.
24. tydzień ciąży
Płód mierzy około 21 cm i waży około 630 g. Wiele dzieci urodzonych w tym czasie przeżywa dzięki intensywnej opiece medycznej. Jest więc to punkt odcięcia pomiędzy poronieniem a porodem przedwczesnym.
- wywiad i badanie ogólnolekarskie
- badanie ginekologiczne
- ocena czynności serca płodu
- pomiar ciśnienia tętniczego
- pomiar masy ciała
- ocena ryzyka ciążowego
- porady dotyczące zdrowego stylu życia, w tym zdrowia jamy ustnej
- praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa – w formie grupowej lub indywidualnej.
Obowiązkowe badania dodatkowe:
- morfologia krwi
- badanie ogólne moczu
- przeciwciała odpornościowe
- badanie stężenia glukozy we krwi po doustnym podaniu 75 g glukozy (w 24.–28. tc.).