Polip to uwypuklenie tkanki ponad ponad powierzchnię błony śluzowej do wnętrza jelita. Występowanie polipów, zwłaszcza małych, często nie wiąże się z żadnymi objawami i jest wykrywane przypadkowo. Leczenie polipów polega na usunięciu ich, zazwyczaj podczas kolonoskopii
Co to jest polip?
Polipem nazywa się uwypuklenie tkanki ponad powierzchnię błony śluzowej do wnętrza jelita.
Polipowatość jelita grubego
Polipowatością nazywa się występowanie mnogich polipów w jelicie grubym. Polip nowotworowy to polip, w którym występują nieprawidłowe komórki, czyli komórki z cechami dysplazji.
Polip rzekomy powstaje natomiast w wyniku zniszczenia błony śluzowej z oszczędzeniem jej fragmentu (wyspy), który wystaje do środka jelita. Mogą występować np. we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.
Jakie są rodzaje polipów jelita grubego?
W zależności od typu histologicznego polipów wyróżnia się polipowatości:
- gruczolakowatą,
- ząbkowaną,
- hamartomatyczną.
Polipy gruczolakowate
Najczęstszym typem u dorosłych są polipy nowotworowe – gruczolaki. Występuje w nich rozrost komórek nabłonka gruczołowego i dysplazja komórek nabłonkowych, czyli komórki o nieprawidłowej budowie. W zależności od nasilenia wyróżnia się dysplazję małego (low grade) i dużego stopnia (high grade). Stopień dysplazji gruczolaka określa się w badaniu pod mikroskopem. Jeśli komórki z dysplazją dużego stopnia nie występują jedynie w polipie, ale dochodzą do ściany jelita, czyli przekraczają blaszkę mięśniową błony śluzowej i naciekają tkankę podśluzową, mówi się o raku inwazyjnym.
Ryzyko występowania raka w gruczolaku zależy od jego średnicy, kształtu i budowy histologicznej.
Gruczolaki jelita grubego mogą się pojawić w dowolnym wieku, ale wyraźne zwiększenie zapadalności dotyczy osób po 40. rż.
Polipy ząbkowane
Polip hiperplastyczny to rodzaj polipów ząbkowanych. Ma postać drobnego (śr. <5 mm) polipa, zlokalizowanego zwykle w odbytnicy i esicy, nie jest zmianą przedrakową.Polipy hamartomatyczne – rodzaje
Polipy młodzieńcze mogą występować w każdym wieku, ale częściej rozpoznaje się je u dzieci, u których są najczęstszym typem polipów i zarazem najczęstszą przyczyną krwawienia jelitowego. W większości przypadków polipy te występują pojedynczo (zwykle w odbytnicy lub esicy; nie zwiększają ryzyka wystąpienia raka jelita grubego), ale mogą być mnogie (zespół polipowatości młodzieńczej).
Polipy Peutza i Jeghersa mogą występować w każdym odcinku przewodu pokarmowego, lecz najczęściej w jelicie cienkim. Ujawniają się zwykle u młodych dorosłych, bywając przyczyną krwawienia z odbytnicy, niedokrwistości, a nawet wgłobienia jelita. Zwykle są związane z zespołem Peutza i Jeghersa.
Polipy w zespole Cronkhite’a i Canady – rzadko występująca nabyta choroba o nieznanej etiologii charakteryzującej się występowaniem polipów w żołądku i jelicie, łysieniem, plamkową zwiększoną pigmentacją skóry oraz różnie nasiloną dystrofią paznokci (zniekształceniem).
Polipy hamartomatyczne występują również we wrodzonych zespołach guzów hamartomatycznych związanych z mutacjami genu PTEN (w tym w zespole Cowden) – grupie rzadkich chorób o różnych objawach, charakteryzujących się zwiększonym ryzykiem nowotworów, szczególnie raków piersi, tarczycy, macicy, nerki i jelita grubego.
Objawy polipa w jelicie grubym
Występowanie polipów, zwłaszcza mniejszych (<1 cm), często nie wiąże się z żadnymi objawami i wykrywa się je przypadkowo. Może występować
- niewielkie krwawienie z polipa (zwykle utajone, krew nie jest widoczna w stolcu tylko wykrywana w badaniu kału na krew utajoną, choć może być widoczne w przypadku większych polipów zlokalizowanych bliżej odbytu),
- niedokrwistość (zwykle niewielka),
- parcie na stolec (w przypadku polipów zlokalizowanych w odbytnicy) lub
- domieszka śluzu w kale.
W przypadku dużych polipów może wystąpić zmiana rytmu wypróżnień (biegunki, zaparcia), rzadko przemijająca niedrożność lub wgłobienie. Niektóre duże polipy mogą powodować wodnistą biegunkę.
Czy każdy polip w jelicie grubym to nowotwór?
Nie. Polipy nienowotworowe nie stwarzają ryzyka rozwoju raka.
Polipy – diagnostyka
Polipy jelita grubego rozpoznaje się podczas kolonoskopii. Czasem można je wykryć za pomocą badań radiologicznych – podczas wlewu doodbytniczego z kontrastem lub tomografii komputerowej.
Dokładne określenie typu polipa (czy jest nowotworowy, nienowotworowy) jest możliwe jedynie na podstawie badania histologicznego (pod mikroskopem) zmiany usuniętej w całości.
Leczenie — usunięcie polipa jelita grubego
Stwierdzenie polipa jelita grubego jest wskazaniem do jego usunięcia (polipektomii). Gruczolaki jelita grubego w znacznej większości usuwa się technikami endoskopowymi, czyli podczas kolonoskopii. Miejsce po polipektomii goi się bardzo szybko. Po usunięciu polipa w jelicie mogą pojawić się kolejne polipy, dlatego należy przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących kontrolnych kolonoskopii.
Po usunięciu wszystkie polipy muszą być w całości zbadane mikroskopowo. Jeśli badanie mikroskopowe wykaże, że to gruczolak lub rak występuje jedynie w polipie, ale nie dochodzi do ściany jelita, a polip usunięto w całości, to usunięcie polipa stanowi całkowite leczenie.
Jeśli w badaniu mikroskopowym okaże się, że w polipie był rak dochodzący do ściany jelita lub polip nie został usunięty w całości, to konieczne może być usunięcie fragmentu jelita grubego z okolicznymi węzłami chłonnymi.
