Pytanie nadesłane do redakcji
Chciałem się dowiedzieć czy jest związek między zapaleniem wątroby typu B a uprawianiem sportów siłowych typu kulturystyka, trójbój? Uprawiałem sporty walki, jednak ze względu na moją przypadłość musiałem przetrwać (możliwość zakażenia), jednak nie jestem w stanie zupełnie zrezygnować ze sportu i rywalizacji. Chciałbym również wiedzieć czy można stosować suplementację.
Odpowiedział
dr n. med. Ernest Kuchar
specjalista medycyny sportowej
Poradnia Medycyny Sportowej we Wrocławiu
Zgodnie z obecnymi poglądami na zagadnienie zakażeń krwiopochodnych, osoby zakażone HIV lub wirusowymi zapaleniami wątroby typu B lub C mogą bez ograniczeń uczestniczyć w zajęciach prawie wszystkich dyscyplin sportowych. Może Pan, zatem uprawiać sporty walki, będąc zakażony HBV, HCV, a nawet HIV. Jest tak, dlatego, że ryzyko zarażenia HIV lub wirusami zapalenia wątroby typu B lub C przez uczestnictwo w zajęciach sportowych jest bardzo niskie. Wspomniane wirusy krwiopochodne przenoszą się za pośrednictwem krwi, nasienia lub wydzieliny pochwowej. Ryzykowne jest, zatem uprawianie seksu i przyjmowane dożylnie narkotyków, a nie udział w treningach i zawodach sportowych. Wirusami krwiopochodnymi nie można się zarazić od innych sportowców przez pot i ślinę. Standardową praktyką jest zatem przerwanie treningu czy walki tylko w razie krwawienia. Przed powrotem do treningu należy obowiązkowo opatrzyć ranę i oczyścić skórę i ubranie z krwi.
Do dzisiaj nie udokumentowano ani jednego przypadku zakażenia HIV zawodnika od innego zawodnika podczas uczestnictwa w imprezie sportowej. Ryzyko zakażenia HBV jest, co prawda znacznie wyższe niż HIV, ale tej chorobie zakaźnej można skutecznie zapobiegać za pomocą szczepień ochronnych powszechnie stosowanych w Polsce (wszystkie dzieci są szczepione).
Dyskryminowanie osób zakażonych jest niezgodne z prawem międzynarodowym. Nie ma też obowiązku testowania zawodników, zatem nie wiadomo, który z nich jest zakażony. W Polsce zakażenie HCV i HBV dotyczy około 3% dorosłej populacji, czyli średnio, co 30 dorosłego. Zakażenie HIV jest rzadkością (<0,1%). Są jednak kraje w południowej Afryce (np. Swaziland, Botswana, Lesotho, Mozambik, Namibia, Zambia, Republika Południowej Afryki), gdzie kilkanaście procent dorosłej populacji jest zakażone HIV (co 6?8 dorosły). Można przypuszczać, że zbliżony odsetek sportowców pochodzących z tych krajów jest zakażony HIV.
| Tabela. Występowanie zakażenia HIV w krajach południa Afryki w 2011 roku (źródło Wikipedia) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Country | Adult prevalence ages 15-49, 2011 | Adult prevalence ages 15-49, 2001 | Number of people living with HIV, 2011 | Number of people living with HIV, 2001 | AIDS deaths, 2011 | AIDS deaths, 2001 | New HIV infections, 2011 | New HIV infections, 2001 |
| Swaziland | 26,0% | 22,2% | 190 000 | 120 000 | 6 800 | 6 700 | 13 000 | 19 000 |
| Namibia | 13,4% | 15,5% | 190 000 | 160 000 | 5 200 | 8 600 | 8 800 | 23 000 |
| Lesotho | 23,3% | 23,4% | 320 000 | 250 000 | 14 000 | 15 000 | 26 000 | 26 000 |
| Botswana | 23,4% | 27,0% | 300 000 | 270 000 | 4 200 | 18 000 | 9 000 | 27 000 |
| Malawi | 10,0% | 13,8% | 910 000 | 860 000 | 44 000 | 63 000 | 46 000 | 100 000 |
| Zambia | 12,5% | 14,4% | 970 000 | 860 000 | 31 000 | 72 000 | 51 000 | 110 000 |
| Mozambique | 11,3% | 9,7% | 1 400 000 | 850 000 | 74 000 | 46 000 | 130 000 | 140 000 |
| Zimbabwe | 14,9% | 25,0% | 1 200 000 | 1 800 000 | 58 000 | 150 000 | 74 000 | 140 000 |
| South Africa | 17,3% | 15,9% | 5 600 000 | 4 400 000 | 270 000 | 210 000 | 380 000 | 610 000 |
Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B u sportowców
Zakażenie WZW typu B może przebiegać łagodnie, zupełnie bezobjawowo i niezauważalnie dla chorego lub jako ciężka ostra choroba. W większości przypadków przy zakażeniu osoby dorosłej dochodzi do wyzdrowienia, wyeliminowania wirusa HBV i uodpornienia na zakażenie. Natomiast u niewielkiego odsetka zakażonych dojdzie do rozwoju przewlekłego zapalenia wątroby, które jest potencjalnie zaraźliwe dla innych. Niemniej zakażenie HBV w czasie uprawiania sportu jest bardzo mało prawdopodobne. Osoba zakażona HBV powinna pamiętać o zabezpieczeniu wszystkich ewentualnych ran przed rozpoczęciem współzawodnictwa sportowego. W czasie udzielania pierwszej pomocy graczom, którzy krwawią należy obowiązkowo stosować środki ochronne, w tym rękawiczki. W razie opryskania śluzówek krwią np. oczu - skażone powierzchnie należy delikatnie, ale dokładnie przemyć wodą lub solą fizjologiczną. Jeśli krew dostała się do ust, należy ją wypluć i wypłukać usta wodą kilka razy. Standardową praktyką jest także przerwanie współzawodnictwa, jeśli gracz zacznie krwawić i powrót do gry dopiero po opanowaniu krwawienia i odpowiednim zabezpieczaniu rany. Przed wznowieniem współzawodnictwa sportowego należy także oczyścić z krwi wszystkie powierzchnie i ubrania. Wskazane jest, aby każdy zawodnik miał swoją własną butelkę z napojem, ręcznik, ochraniacz na zęby i inne przedmioty osobistego użytku. co ogranicza możliwości zakażenia HBV za pośrednictwem śladowych ilości krwi , które mogą być obecne na wymienionych przedmiotach. Jeśli istnieją obawy o potencjalne możliwości zakażenia, należy skontaktować się z lekarzem w celu uzyskania porady.
Jeżeli chodzi o zalecaną intensywność wysiłku fizycznego osób zakażonych HBV, uważa się, że bezobjawowi nosiciele HBV mogą trenować bez ograniczeń. Podobnie jest z suplementami, które są po prostu specjalistyczną żywnością.
Podsumowując, wszystko zależy od Pana sytuacji zdrowotnej. Jeżeli jest Pan bezobjawowym nosicielem HBV i ma Pan dobre wyniki badań wątrobowych, może Pan trenować i przyjmować odżywki tak samo, jak niezakażeni zawodnicy.
Piśmiennictwo:
Better Health Channel: HIV, hepatitis and sportBlood borne infections in sport: risks of transmission, methods of prevention, and recommendations for hepatitis B vaccination. Br J Sports Med 2004;38:678-684 doi:10.1136/bjsm.2004.011643
HIV/AIDS in Africa
The American Medical Society for Sports Medicine and the American Orthopaedic Society for Sports Medicine (1995). Human Immunodeficiency virus (HIV) and other blood-borne pathogens in sports, Joint Position Statement (online).
