Jakie są przyczyny złamania kostki bocznej?
Złamanie kostki bocznej to ogólne określenie złamań, do których dochodzi w dalszej części kości strzałkowej – leżącej po zewnętrznej stronie stawu skokowego, dobrze wyczuwalnej pod skórą.
Do tego typu złamań dochodzi w rezultacie urazu – najczęściej w mechanizmie pośrednim. Najczęściej jest to wykręcenie stawu skokowego, źle postawiona stopa lub skręcenie kończyny przy zablokowanej stopie. Bardzo rzadko takie złamanie jest rezultatem urazu bezpośredniego, czyli silnego uderzenia w tę okolicę.
Złamanie kostki bocznej może być izolowane – wówczas nie towarzyszą mu inne uszkodzenia kostne, ale może też stanowić jedynie jedno z kilku złamań w obrębie stawu skokowego. Może mu towarzyszyć złamanie kostki przyśrodkowej i/lub tylnej – wówczas takie złamania są nazywane dwu- lub trójkostkowymi.
Ważnym uszkodzeniem, które stosunkowo często może towarzyszyć złamaniu kostki bocznej, jest tak zwane rozejście więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. To uszkodzenie połączenia między kością strzałkową i kością piszczelową, w którym obie te kości odsuwają się od siebie, co istotnie zaburza budowę i funkcję stawu skokowego. Każde złamanie kostki bocznej jest oceniane przez ortopedów pod kątem możliwości wystąpienia uszkodzenia więzozrostu, gdyż ma to duży wpływ na wybór metody leczenia.
Jak często zdarzają się złamania kostki bocznej?
Złamanie kostki bocznej jest najczęstszym złamaniem występującym w obrębie stawu skokowego. Jednocześnie wśród urazów stawu skokowego, które są bardzo częste w ogóle, dominują skręcenia – uszkodzenia torebki stawowej i więzadeł, a złamania występują zdecydowanie rzadziej.
Jakie są objawy złamania kostki bocznej?
Złamanie kostki bocznej objawia się bólem okolicy kostki, obrzękiem i zasinieniem stawu skokowego, ograniczeniem ruchomości stawu. W większości przypadków ból jest na tyle silny, że uniemożliwia chodzenie na nodze, która doznała urazu. Przy dużym obrzęku może pojawić się uczucie drętwienia okolicy stawu skokowego i stopy.
Klinicznie objawy złamania kostki bocznej są bardzo podobne do objawów skręcenia stawu skokowego i w wielu przypadkach bez zdjęcia RTG nie można ich jednoznacznie odróżnić.
Co zrobić w przypadku podejrzenia złamania kostki bocznej?
Pacjent, który podejrzewa, że doznał złamania kostki bocznej, powinien nie stawać na nodze po urazie, utrzymywać ją wysoko, schłodzić bolesną okolicę i udać się na ostry dyżur ortopedyczny. Doraźnie może zastosować dostępne bez recepty środki przeciwbólowe.
Jak lekarz ustala rozpoznanie złamania kostki bocznej?
Ortopeda rozpoznaje złamanie na podstawie wywiadu, badania klinicznego i odpowiednich zdjęć RTG. W przypadku złamań kostki bocznej, szczególnie z podejrzeniem towarzyszącego uszkodzenia więzozrostu piszczelowo-strzałkowego, może być konieczne wykonanie zdjęć porównawczych zdrowego stawu skokowego (czyli drugiej nogi) celem pełnej oceny połączenia między kością strzałkową i piszczelową.
W przypadku wątpliwości co do wyboru właściwej metody leczenia lub istnienia innych złamań (w złamaniach dwu- i trójkostkowych) często stosuje się tomografię komputeroą.
Wśród złamań kostki bocznej wyróżnia się także tzw. złamania awulsyjne, które obejmują jedynie sam szczyt kostki i są złamaniami „z pociągania”. Niewielka blaszka kostna w czasie urazu zostaje wyrwana z więzadłem, które się do niej przyczepia. Wówczas lekarz może poszerzyć diagnostykę o USG, w którym oceni więzadła.
Jakie są metody leczenia złamań kostki bocznej?
Metody złamań kostki bocznej dzielą się na dwie zasadnicze grupy – leczenia zachowawcze i operacyjne.
W przypadku złamań nieprzemieszczonych, bez towarzyszących innych urazów wskazane jest leczenie unieruchomieniem – stosuje się ortezy i gipsy. Takie leczenie rekomenduje się również w przypadku cięższych złamań, gdy niemożliwe jest przeprowadzenie operacji – u osób z licznymi obciążeniami ogólnymi, których nie można poddać znieczuleniu. Złamania kostki bocznej zwykle goją się w ciągu 6–8 tygodni.
W przypadku gdy doszło do istotnego przemieszczenia złamania, towarzyszy mu uszkodzenie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego lub inne złamania, może być konieczne leczenie operacyjne. Preferowaną metodą zespolenia tego złamania jest zastosowanie płytki i śrub.
Niezależnie od metody leczenia złamania wymagana jest rehabilitacja – po zdjęciu unieruchomienia lub po operacji.
Jakie jest rokowanie w przypadku złamania kostki bocznej?
Rokowanie jest dobre. W przypadku dobrze postawionej diagnozy, właściwej kwalifikacji do leczenia i odpowiedniej rehabilitacji pacjenci odzyskują pełną sprawność i mają możliwość powrotu do wszystkich aktywności.
Co zrobić, żeby uniknąć wystąpienia złamania kostki bocznej?
Wymagana jest szczególna ostrożność w czasie chodzenia po schodach, nierównych lub śliskich powierzchniach – to okoliczności, w których najczęściej dochodzi do tego typu złamań.
Osoby aktywne sportowo powinny dbać o właściwe przygotowanie do uprawiania danej dyscypliny – rozgrzewkę, ćwiczenia stabilizacyjne i ogólne przygotowanie motoryczne, co redukuje ogólną liczbę kontuzji.
