×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zwichnięcie barku (wybity bark) - objawy i leczenie

lek. Karolina Stępień
Carolina Medical Center, Warszawa

Zwichnięcie barku, określane potocznie jako wybity bark, objawia się nagłym silnym bólem tej okolicy, znacznym ograniczeniem ruchomości barku oraz osłabieniem siły mięśniowej kończyny górnej. Ból i ograniczenie ruchomości powoduje, że pacjent jest w stanie utrzymywać rękę tylko w jednej, określonej pozycji, a każda próba jej zmiany powoduje nasilenie dolegliwości.


Fot. istockphoto.com

Zwichnięcie barku - przyczyny

Zwichnięcie barku, określane potocznie jako wybity bark, to sytuacja, w której dochodzi do przemieszczenia się głowy kości ramiennej z jej właściwego miejsca położenia. Głowa kości ramiennej w wyniku urazu wypada z wgłębienia (panewki) w kości łopatki.

Zwichnięcie barku jest wynikiem urazu: najczęściej upadku na kończynę górną, niefortunnego ruchu barku, rzadziej pociągnięcia za rękę lub silnego uderzenia w okolicę barku (np. w czasie wypadku komunikacyjnego). Zwichnięcie barku może także być skutkiem napadu padaczkowego oraz udaru mózgu, gdy dojdzie do porażenia lub niedowładu kończyny górnej.

Osoby, które już wcześniej doznały zwichnięcia barku, są narażone na kolejne takie epizody. Do nawracających zwichnięć barku predysponują wrodzone choroby związane z wiotkością stawów, jak np. zespół Marfana.

Zwichnięciu barku może jednoczasowo towarzyszyć złamanie w obrębie głowy kości ramiennej lub panewki łopatki.

Jak często zdarzają się zwichnięcia barku?

Bark, ze względu na swoją budowę, jest stawem, który najczęściej ulega zwichnięciu spośród wszystkich w ciele człowieka. Zwichnięcie barku zdarza się przede wszystkim u młodzieży i młodych dorosłych, częściej mężczyzn. Zwichnięcia w tej grupie wiekowej są zwykle związane z urazami w czasie uprawiania sportu. Zwichnięcie barku u osób w starszym wieku w większości jest skutkiem upadku na kończynę i częściej towarzyszą mu złamania głowy kości ramiennej.

Zwichnięcie barku - objawy

Zwichnięcie barku objawia się:

  • nagłym silnym bólem tej okolicy
  • znacznym ograniczeniem ruchomości barku
  • osłabieniem siły mięśniowej kończyny górnej.

U szczupłych osób może być widoczna deformacja barku. Ból i ograniczenie ruchomości powoduje, że pacjent jest w stanie utrzymywać rękę tylko w jednej, określonej pozycji, a każda próba jej zmiany powoduje nasilenie dolegliwości.

Rzadziej pojawia się:

  • obrzęk
  • zasinienie
  • drętwienie ręki.

W niektórych przypadkach, szczególnie kolejnego w życiu zwichnięcia, do nastawienia zwichnięcia może dojść samoistnie lub pacjent sam potrafi sobie bark „wstawić”. Mimo wszystko w przypadku wybitego barku próby samodzielnego nastawiania stawu są niezalecane ze względu na ryzyko powstania innych uszkodzeń.

Co zrobić w przypadku wystąpienia objawów „wybitego barku”?

W przypadku podejrzenia wybitego barku należy

  • zabezpieczyć kończynę w bezbólowej pozycji (temblakiem, chustą trójkątną)
  • schłodzić bolesną okolicę
  • nie próbować ruszać barkiem.

Niewskazane jest spożywanie żadnych płynów i posiłków po takim urazie, gdyż może być konieczne zastosowanie znieczulenia do nastawienia zwichnięcia, do którego pacjent powinien mieć pusty żołądek.

Po urazie należy niezwłocznie udać się na ostry dyżur ortopedyczny.

Zwichnięcie barku - rozpoznanie

Zwichnięcie barku rozpoznaje ortopeda na podstawie wywiadu, badania klinicznego i potwierdza je w  RTG. RTG pozwala ustalić kierunek zwichnięcia i ocenić, czy nie ma innych uszkodzeń (np. złamań).

zdjęcie RTG - zwichnięcie stawu barkowego
Fot. Zwichnięcie stawu barkowego/ istockphoto.com

Zwichnięcie barku w badaniu RTG

Po nastawieniu zwichnięcia bardzo często potrzebne jest pogłębienie diagnostyki w celu zaplanowania leczenia, które ma zapobiec kolejnym zwichnięciom. Konieczne może być wykonanie tomografii komputerowej i/lub rezonansu magnetycznego.

Zwichnięcie barku - leczenie

Zwichnięty bark niezwłocznie po postawieniu diagnozy należy nastawić. W zdecydowanej większości przypadków nastawienie wykonuje się metodą zamkniętą (bezoperacyjnie). Ortopeda podejmuje decyzję co do metody nastawienia (istnieje kilka sposobów nastawiania barku) oraz znieczulenia – podanie leków doustnych/zastrzyku przeciwbólowego do stawu/pełnego znieczulenia przez anestezjologa.

W bardzo rzadkich przypadkach konieczne jest nastawienie operacyjne – zwykle jest to związane ze współistnieniem złamania, które powoduje zaklinowanie się fragmentów kostnych i uniemożliwia nastawienie.

Po nastawieniu pacjent jest zabezpieczany opatrunkiem utrzymującym kończynę górną przywiedzioną do klatki piersiowej – obecnie są to zwykle miękkie ortezy przywiedzeniowe. Po nastawieniu wykonuje się kontrolne RTG potwierdzające prawidłowe ustawienie kości w stawie.

Na dalszym etapie planowo w poradni ortopedycznej przeprowadza się dalszą diagnostykę (badanie TK i/lub MRI) mającą na celu drobiazgową ocenę wszystkich struktur (obrąbka stawowego, więzadeł, panewki itd.), które mogły zostać uszkodzone w czasie zwichnięcia. Na tej podstawie decyduje się o dalszym leczeniu.

W większości przypadków, szczególnie po pierwszorazowym zwichnięciu, leczenie polega na czasowym unieruchomieniu (kilka tygodni), a następnie odpowiedniej rehabilitacji.

Leczenie operacyjne, zapobiegające kolejnym zwichnięciom, może być konieczne, szczególnie po drugim i kolejnym epizodzie zwichnięcia, przy rozległych uszkodzeniach obrąbka stawowego, więzadeł stabilizujących bark, złamań krawędzi panewki itd.

Leczenia operacyjnego częściej wymagają osoby młode – ryzyko nawrotu zwichnięć jest u nich większe niż u osób po 40. roku życia.

Najczęściej leczenie operacyjne wykonuje się metodą artroskopową – z małych nacięć z użyciem kamery i narzędzi wprowadzanych do stawu. W bardziej rozległych uszkodzeniach może być konieczne tak zwane leczenie na otwarto, to znaczy, wykonanie dłuższego nacięcia na skórze i dotarcia bezpośrednio do leczonego miejsca – w przeciwieństwie do zabiegów endoskopowych, które wykonuje się przez nacięcia 1 cm, korzystając z kamery. U  osób w starszym wieku z przewlekłą niestabilnością barku może być konieczna operacja, podczas której struktury stawu zostaną zastąpione protezą.

Zwichnięcie barku - jak wygląda rehabilitacja?

Zarówno po leczeniu zachowawczym, jak i operacyjnym po przebytym zwichnięciu barku do powrotu do sprawności konieczne jest przejście rehabilitacji. Ćwiczenia rozpoczyna się już w czasie unieruchomienia na temblaku lub w ortezie (zwykle nie dłużej niż 3–4 tygodnie) – pacjentowi poleca się prostowanie łokcia i mobilizowanie nadgarstka. Następnie włączane są delikatne ćwiczenia uruchamiające bark bez obciążenia. Po zdjęciu unieruchomienia przez kolejne 1–2 miesiące praca z fizjoterapeutą polega na wzmacnianiu mięśni obręczy barkowej i nauce prawidłowego stereotypu ruchu w stawie ramiennym.

Zwichnięcie barku - rokowanie

Rokowanie po pierwszym epizodzie zwichnięcia barku jest dość dobre. Po prawidłowym leczeniu unieruchomieniem i rehabilitacji zwykle nie dochodzi do nawrotu kontuzji.

Rokowanie pogarsza się w przypadku kolejnych urazów. Wówczas może być potrzebne leczenie operacyjne i dłuższa rehabilitacja.

Co zrobić, żeby uniknąć zwichnięcia barku?

Profilaktyka zwichnięć barku sprowadza się do ogólnej profilaktyki urazów – przede wszystkim zachowania ostrożności w czasie uprawiania sportów. Osoby starsze powinny w miarę możliwości unikać upadków – poruszać się po stabilnych podłożach, w dopasowanym obuwiu, w razie potrzeby asekurować się (trzymać się poręczy na schodach itp.), z domu usunąć przedmioty, o które mogłyby się potknąć. Konieczne jest staranne leczenie chorób przewlekłych i unikanie leków, które mogą prowadzić do zawrotów głowy i upadków.

Lekarz, specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu. W swojej praktyce zajmuje się głównie traumatologią sportową, chirurgią artroskopową i chirurgią ręki.
Członkini polskich i europejskich towarzystw naukowych skupiających artroskopistów oraz chirurgów ręki. Regularnie uczestniczy w kongresach i szkoleniach, stale udoskonalając swoje umiejętności, ale również dzieli się swoją wiedzą jako wykładowca na konferencjach i instruktor na kursach dla lekarzy.
Realizowała stypendia naukowe m.in. w Luksemburgu i USA. Autorka publikacji naukowych i popularnonaukowych z dziedziny ortopedii.
W swojej praktyce preferuje małoinwazyjne metody leczenia operacyjnego, a w przypadku konieczności stosowania unieruchomienia – nowoczesne, lekkie opatrunki.
Pracuje w Carolina Medical Center w Warszawie.
24.07.2023
Zobacz także
  • Uszkodzenie stożka rotatorów
  • Bark zamrożony: przyczyny, objawy i leczenie
  • Zapalenia kaletki podbarkowej
  • Zwichnięcia, skręcenia i złamania
  • Ból barku
  • Ból stawów
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zespół bolesnego barku
  • Protruzja a przepuklina krążka międzykręgowego
  • Ból barku
  • Uszkodzenie stożka rotatorów
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta