Choroba Scheuermanna dotyka dorastającej młodzieży i powoduje deformacje głównie w piersiowym odcinku kręgosłupa. Objawy kifozy młodzieńczej zwykle nie są nasilone, a ustalenie właściwego rozpoznania pozwala wdrożyć odpowiednie postępowanie zmniejszające dolegliwości, takie jak ćwiczenia wzmacniające gorset mięśniowy.
Co to jest choroba Scheuermanna?
Choroba Scheuermanna, nazywana inaczej kifozą młodzieńczą, dotyczy piersiowego (rzadziej lędźwiowego) odcinka kręgosłupa, dotyka osoby dorastające, zdecydowanie częściej chłopców. Choroba najczęściej zaczyna się po 13. roku życia. Proces chorobowy prowadzi do zaburzenia rozwoju kręgów, co skutkuje ich deformacją – obniża się ich wysokość i degenerują się ich krawędzie. W rezultacie dochodzi do sklinowacenia kręgów: zamiast prawidłowego, prostokątnego kształtu – kręgi nabierają kształtu klina.
Kręgosłup zdrowego człowieka cechuje się występowaniem naturalnych krzywizn – wygięciem kręgosłupa
- do tyłu w odcinku piersiowym i krzyżowym (kifoza piersiowa i krzyżowa) oraz
- do przodu w odcinku szyjnym i lędźwiowym (lordoza lędźwiowa i szyjna).
W chorobie Scheuermanna dochodzi do pogłębienia kifozy piersiowej – to znaczy, że w odcinku piersiowym, który naturalnie jest wypukły, ta cecha staje się nadmiernie wyrażona – plecy stają się okrągłe, „garbate”. Zniekształcenie kręgosłupa, które powstaje w wyniku choroby, po kilku latach jej trwania, staje się nieodwracalne.
Choroba Scheuermanna – przyczyny
Przyczyny choroby Scheuermanna nie są znane. Obserwuje się rodzinną skłonność do występowania tej choroby. Nie udowodniono związku uprawiania konkretnych dyscyplin sportu (np. podnoszenia ciężarów) z rozwojem choroby.
Jak często zdarza się choroba Scheuermanna?
Szacuje się, że ta choroba dotyka około 4–8% dorastającej młodzieży, częściej mężczyzn. Wysocy chłopcy mają większe ryzyko rozwinięcia ciężkiej postaci choroby.
Objawy choroby Scheuermanna
Głównym objawem choroby Scheuermanna jest widoczne i powiększające się zniekształcenie pleców. Plecy dorastającej osoby stają się nadmiernie zaokrąglone, „garbate”, cała postawa pacjenta może być nieprawidłowa (pochylenie do przodu całego tułowia, wysunięcie barków do przodu), a ruchomość kręgosłupa ograniczona. Stąd nieprawidłowości najłatwiej można zauważyć, obserwując plecy dziecka z boku. Tworzącemu się zniekształceniu mogą towarzyszyć dolegliwości bólowe i ogólne uczucie zmęczenia, osłabienia, rozbicia. Ból zwykle nie jest bardzo silny, niekiedy dolegliwości mogą nasilać się podczas zginania kręgosłupa, po aktywności fizycznej i ustępować w spoczynku.
Początkowi bólu nie towarzyszy uraz. Choroba rozwija się przez kilka lat w czasie, gdy pacjent dorasta. Po zakończeniu wzrostu powstała deformacja staje się utrwalona i już się nie zmienia.
W bardzo rzadkich przypadkach zniekształcenie jest tak duże, że powoduje występowanie zaburzeń oddychania z powodu deformacji klatki piersiowej lub zaburzeń neurologicznych z powodu ucisku kości kręgosłupa na rdzeń kręgowy (drętwienia kończyn, zaburzenia czucia itp.).
U wielu osób choroba Scheuermanna przebiega bezobjawowo lub objawy są tak słabo wyrażone, że nie skłaniają pacjentów do konsultacji lekarskiej. Tacy chorzy dowiadują się o tym, że przeszli tę chorobę, przypadkowo, przy okazji wykonywania diagnostyki kręgosłupa z innych powodów, często wiele lat po zakończeniu wzrastania.
Co zrobić w przypadku podejrzenia choroby Scheuermanna?
W przypadku zauważenia u młodej, dorastającej osoby tego typu deformacji kręgosłupa, wskazana jest konsultacja w poradni ortopedycznej dla dzieci w celu ustalenia diagnozy. W przypadku znacznego nasilenia choroby konieczne może być przekierowanie pacjenta do konkretnego ośrodka wyspecjalizowanego w leczeniu deformacji kręgosłupa, jednak są to rzadkie sytuacje.
Czy choroba Scheuermanna występuje u dorosłych?
Choroba Scheuermanna, jak wspomniano, rozpoczyna się w wieku nastoletnim i z wraz zakończeniem wzrastania zmiany stają się utrwalone. Stwierdzenie zmian wskazujących na przebytą chorobę Scheuermanna w badaniach obrazowych u osób dorosłych samo w sobie nie jest wskazaniem do konsultacji z ortopedą – dorośli pacjenci nie wymagają leczenia z tego powodu, o ile nie zgłaszają dolegliwości. Przebycie choroby może jednak usposabiać do wystąpienia w wieku dorosłym dyskopatii w odcinku piersiowym kręgosłupa, co może wymagać leczenia.
Jak lekarz ustala rozpoznanie choroby Scheuermanna?
Rozpoznanie choroby Scheuermanna ustala się na podstawie wywiadu lekarskiego, badania przedmiotowego oraz odpowiedniego badania RTG. U osoby chorej badanie RTG może uwidocznić kręgi w kształcie klinów oraz degenerację krawędzi kręgów.
W przypadku ciężkiego przebiegu choroby – znacznego zniekształcenia kręgosłupa – dodatkowo może być konieczne wykonanie rezonansu magnetycznego i/lub tomografii komputerowej.
Jakie są metody leczenia choroby Scheuermanna?
Jakie ćwiczenia zalecane są w przypadku choroby Scheuermanna?
W większości przypadków postępowanie jest zachowawcze i polega na stosowaniu metod mających na celu zmniejszenie dolegliwości. Stosuje się fizjoterapię – przede wszystkim ćwiczenia mające na celu wzmocnienie gorsetu mięśniowego oraz techniki manualne. Wskazana jest każda forma aktywności fizycznej, która pozwala utrzymać sprawność, utrzymuje pacjenta w dobrej kondycji i przeciwdziała niekorzystnym następstwom choroby. Doraźnie może być konieczne stosowanie środków przeciwbólowych.
W bardzo rzadkich przypadkach, gdy zniekształcenie jest istotnie nasilone, mogą być konieczne bardziej inwazyjne interwencje, takie jak leczenie w gorsecie ortopedycznym lub operacyjna redukcja zniekształcenia i stabilizacja kręgosłupa.
Choroba Scheuermanna - rokowanie i profilaktyka
Rokowanie w chorobie Scheuermanna jest dość dobre – u większości pacjentów choroba przebiega bezobjawowo lub dolegliwości można opanować metodami nieinwazyjnymi (fizjoterapia, aktywność fizyczna, doraźnie środki przeciwbólowe). Trwałe następstwa (deformacja, ograniczenie ruchomości kręgosłupa) przebytej choroby nie utrudniają normalnego funkcjonowania większości osób.
U niektórych pacjentów przebyta choroba, oprócz defektu kosmetycznego, może sprzyjać występowaniu przewlekłego bólu wynikającego z powstałych zmian zwyrodnieniowych – wówczas rokowanie jest gorsze. Szczególnie dotyczy to pacjentów z dużą deformacją, która wymagała leczenia w gorsecie lub operacyjnego.
W związku z tym, że nieznana jest przyczyna choroby, nie znamy również metod jej profilaktyki.
